Beknopte Commentaar bij: Nut en Doelmatigheid van Begrotingsregels en onafhankelijke Begrotingsinstellingen door Luc Van Meensel (NBB) Paul Van Rompuy (K.U.Leuven) BIOF-Studiedag “Begroting 2009” 5-12-08

1. Rules vs Discretion. -Historiek : Kydland & Prescott (1977; Nobelprijs 2004); Barro (1984)… e.a.. -Rules : a priori engagement ( commitment =bindend contract) evt. geconditioneerd door exogene gebeurtenissen (cyclische en andere schokken..) met evt. sancties. -Discretion : “belofte”… geen engagement en sancties. -Regels ook nuttig voor “ benevolente overheden” en uiteraard in de benadering van de politieke economie van het beleid ( coalitieregeringen-disproportionele macht van kleine partners)=> deficit bias en tijdsinconsistentie van het budgettair beleid=>Kydland & Prescott..

2. Geen ruimte voor discretionair Budgettair Beleid? Regels :geen absolute “must”: bijv.VS in de jaren ’90; Japan sinds 1975: Duitsland door reputatie : 1970-2002; Discretionair beleid : aangewezen voor lange termijn structurele objectieven : sociale zekerheid, fiscaal beleid, intergenerationele rechtvaardigheid , micro-efficiëntie van het overheidsapparaat en van de groeistimulerende uitgaven (infrastructuur, onderwijs , R&D… etc.: vereisen ruim maatschappelijk draagvlak.

3 a.SGP: pro-cyclisch budgettair beleid

3.b. Is het SGP immuun voor electorale cycli?

4. Electorale Budgettaire Cycli voor de Belgische federale Overheid? Aan de zijde van de primaire uitgaven : (zie grafiek 3 p.78): 1999, 2003 en vooral in 2007: reële groei meer dan 4%,BBP groei 3%; Aan de ontvangstenzijde : moeilijker te detecteren ( grafiek 2, p. 77):

5. Begrotingsregels in Federale Staten. 5.a : Algemeen. Disciplinerend effect van financiële markten op deelsten is niet overtuigend : bijv. Berlijn en Thüringen ontleenden in 2006 aan +/- 3.75 % (debt per capita in Berlijn is +/- 2.5 keer groter). Bailing-out kan (grond)wettelijk onmogelijk worden gemaakt (VS: “insolvency wet voor lokale overheden”: Canada : geen federale waarborg voor subfederale leningen)

5. b:Budgettaire Coördinatie – Objectieven- Grondslag- Sancties 5.b:Budgettaire Coördinatie – Objectieven- Grondslag- Sancties. In Federale Landen op het vlak van de deelstaten. . Land % sub-fed. Uitg*. Coördinatie Objectieven Grondslag Sancties Canada 56.5 geen budg. evenw. Wet J. VS 40.0 geen budg. evenw. Grondw. J Duitsland 36.1 Ja , ISP golden rule Grondw. J. België 34.0 Ja, ISP evenwicht (2010) Wet wet Oostenrijk 28.5 Ja, ISP evenwicht of + Wet F. Denemarken 57.8 Ja. Schuldlimiet + Golden rule L.O. Wet F. * jaar 2001; ISP = Intern Stabiliteitspact; J= juridisch verbod/ herstel ; F= financiële sanctie Bron: Kopits,G. 2001,IMF Working Paper, n° 1/45,59-83 en CESifo Dice Report,2004,n°1,p.57

6. Budgettaire Regels in België: a.realisaties (aanvulling) Entiteit I : 1994- 2003: Gemeenschappen en Gewesten : ’94-03

6.b. Budgettaire Regels in België : vragen 1. Beperkingen op de primaire uitgaven niet geloofwaardig (reële groei): ’99 : 1.5 % voor GO 00 : 1.5 % voor FO + SZ 01 : 1.5 % voor FO 03 : 1.2 % voor FO excl. herinvesteringen in overheidsbedrijven SP 08-11: 1.9 % . Grafiek 3: naleving in 2000 en 2002; “overshooting” vooral in jaren met hoge BBP-groei ( 04,06,07)

6.b. Budgettaire Regels in België: vragen 2.Vermits schuldratio>60 % + reservevorming voor vergrijzing : middellange termijn toenemende overschotten1% in2011 ; quid “automatische stabilisatoren” in 08-09…. 3.Toepasselijk op België ? vereist asymmetrie tussen tekorten bij recessie en grotere overschotten bij oplevende conjunctuur (dan strikte uitgavenbeheersing)  recente ervaringen! 4.“golden rule” denkbaar voor Gewesten? (=> Duitsland en kritiek op deze regel).

6.b. Budgettaire Regels in België: vragen 5.Is het niet wenselijk en noodzakelijk in aanvulling van de saldonorm een minimumpeil (conjunctuurgezuiverd en structureel) voor het primair saldo in te voeren voor de GO en specifiek voor Entiteit I vermijdt het volledig gebruik van rentebesparingen en noodzaakt uitgavenbeheersing bij stijgende rentelasten (in % BBP).

6.b.Primair Saldo en Rentelasten 2 4 6 8 10 12 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 % BBP prim.saldo rentlelasten

7. Coördinatie en Monitoring: HRF* *Bezorgdheid voor “nieuwe instellingen” inspireerde blijkbaar de wetgever om de “Afdeling …” in de bestaande HRF te situeren i.p.v. een nieuw wettelijk orgaan te creëren. Logistiek, administratief ( voogdij-instantie) gesitueerd in S.E.D. van FOD Financiën: ideaal qua onafhankelijkheid??? Quasi continue “monitoring” en gegevens-uitwisseling/overleg vereist een permanente kern van hooggekwalificeerd personeel analoog statuut met Rekenhof ondenkbaar??

7. Coördinatie en Monitoring: HRF Consolidatie rekeningen LO en Gewesten reeds aanbevolen door HRF: wenselijk en noodzakelijk. Zoals in andere Eurolanden worden fiscale ontvangsten & BBP- groei gemiddeld te optimistisch ingeschat kan met deze systematische voorspellingsfouten ( if any) in de SP’s rekening worden gehouden i.p.v. de gebruikelijke sensitiviteitsanalyse?