Denkvaardigheden van Maatschappijleer maatschappijwetenschappen G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Denkvaardigheden van Maatschappijleer maatschappijwetenschappen Gerard Ruijs ILO/UvA Broklede Vaksectie MW

Nb het verhaal is in ontwikkeling nog niet ‘’af’’ G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Nb het verhaal is in ontwikkeling nog niet ‘’af’’ Ik nodig mensen uit te reageren/mee te denken en als men eruit put gaarne bron vermelden g.j.f.ruijs@uva.nl

In deze ppt gaan we in op Theorie/onderbouwing G.Ruijs LIO dag, maart 2013 In deze ppt gaan we in op Theorie/onderbouwing Basis grammatica / redeneerwijze maatschappijleer/MW vormen van ‘’causaal’’ redeneren (dia 22 e.v.) Voorbeelden voor in de klas vergelijken (dia 46 e.v.) Vergelijken en ‘’causaal’’ redeneren (dia 59 e.v.) Creatief denken/Argumenteren/debatteren/beoordelen (68ev)

Theorie/onderbouwing noodzaak hogere denkvaardigheden G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Theorie/onderbouwing noodzaak hogere denkvaardigheden Waarom vaardigheden oefenen/cumulatief opbouwen?

Achtergrond literatuur G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Achtergrond literatuur HOGERE DENKVAARDIGHEDEN BROOKHART + MARZANO WAT WERKT IN DE KLAS

PROBLEEM: Waarom leren we? G.Ruijs LIO dag, maart 2013 PROBLEEM: Waarom leren we? In het dagelijks leven komt het vrijwel nooit voor dat je feiten moet kennen als doel op zich… Meeste docenten maken toetsen die alleen herinneren/reproductie vragen… Geldt ook voor de beste leraren… (Susan Brookhart: How to assess higher thinking skills in your classroom) (vgl. bijdrage in 40 jr ML: Lizzy

ML Vragen van verschillende niveaus G.Ruijs LIO dag, maart 2013 ML Vragen van verschillende niveaus Is de kinderbijslag een sociale verzekering of een sociale voorziening? (weetje) Of willen we dat leerlingen kunnen beredeneren wat de gevolgen zijn van afschaffing van de kinderbijslag? (Complexere ‘’als… dan….’’ redenering)

PROBLEEM: ‘’mile wide inch deep’’ G.Ruijs LIO dag, maart 2013 PROBLEEM: ‘’mile wide inch deep’’ Leren voor de toets /leren voor reproductie (niet specifiek voor ML: probleem) Kennen van beschrijvende feiten zoals: Regelingen in de verzorgingstaat Stappen in het formatieproces Bevoegdheden politie justitie Volgorde in een rechtszaak Taken/rechten parlement Leidt tot ‘’Recall’’/ reproductie vragen (standaard toetsen) onderzocht zou moeten worden wat leerrendement is op langere termijn (geen transfer) Mijn indruk: gebaseerd op lesbezoeken aan studenten/toetsen op stagescholen enige kennis van lesmethoden enige ervaring met eindexamens Literatuur die dat beschrijft

G.Ruijs LIO dag, maart 2013 TAKEN VAN DOCENTEN Van de Grift, 2010; Van de Grift & Helms-Lorenz, 2011 Wat is/wordt gemakkelijker? Uitleg geven, orde houden, leerlingen bij de les betrekken Wat blijft moeilijk? Ook bij ervaren docenten. Leerlingen leren denken: hogere denkvaardigheden

COGNITIEVE DENKACTIVITEITEN G.Ruijs LIO dag, maart 2013 COGNITIEVE DENKACTIVITEITEN Wat is dat? Hoe doe je dat? Selecteren Herhalen Analyseren Relaties leggen Structureren Concluderen Toepassen Synthetiseren Creëren idem idem idem

COMBINATIES VAN DENKACTIVITEITEN G.Ruijs LIO dag, maart 2013 COMBINATIES VAN DENKACTIVITEITEN Hoe doe je dat? Probleem analyseren Oplossingsplan maken Oplossingsplan uitvoeren Oplossing controleren en reflecteren Informatie zoeken Probleemoplossen Studerend lezen Onderzoeken Kritisch denken Hoe doe je dat? 1.Oriëntatie op de tekst 2.Selecteren van hoofdzaken, 3.Structureren, 4.Zelf bewaken en bijsturen, 5.Herhalen, 6.Controleren. BIJ ALLE SCHOOLVAKKEN

G.Ruijs LIO dag, maart 2013 De belangrijkste dia nu alvast : denkvaardigheden bij Maatschappijleer/MW Vergelijken Categoriseren Inductie/deductie ‘’Causaal’’redeneren / correleren (zit overal bij ml maar vaak impliciet, bij gs wel in de eindtermen). Afwegen/beslissen (steeds met bepaalde kennis van feiten en concepten/visies/invalshoeken etc. oorzaak gevolg/samenhang redeneringen kunnen construeren; om te komen tot een oplossing/aanpak van de oorzaken) Scenario’s uitwerken (idem) is een vorm van ‘’creatief denken’’ waarin lln vergelijk, categoriseren, oorzaak – gevolg – oplossings-redeneringen maken, afwegen en beslissen, induceren, deduceren. Als dan… redeneren is daar een vooroefening voor Welke komen nog meer vaak voor bij ML??

DENKVAARDIGHEDEN VERHOGEN LEERRESULTATEN G.Ruijs LIO dag, maart 2013 DENKVAARDIGHEDEN VERHOGEN LEERRESULTATEN Wang, Haertel & Walberg (1990); Flippo & Caverly (2000); Zimmerman & Schunk (2001); Nota, Soresi, & Zimmerman (2004); Ozuru, Dempsey, & McNamara (2009), etc.

Van der Grift Intelligentie bepaald 80% van het leren G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Van der Grift Intelligentie bepaald 80% van het leren Docent bepaald 20 % van het leren (gemiddelde) MAAR: er zijn leraren die bij hun leerlingen nog niet de helft van de gemiddelde leerwinst bereiken die het dubbele van de gemiddelde leerwinst weten te bereiken Beroepsruimte Zie http://www.rug.nl/education/lerarenopleiding/onderwijs/oratie-van-de-grift.pdf

Verschil zit m in volgende kwaliteiten G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Verschil zit m in volgende kwaliteiten Het observatie-instrument van Van de Grift en Van der Wal uit 2010 vraagt leerlingen na te denken over oplossingsstrategieën moedigt kritisch denken van leerlingen aan stemt verwerking van leerstof af op verschillen tussen leerlingen stemt instructie af op verschillen tussen leerlingen biedt zwakke leerlingen extra leer- of instructietijd leert leerlingen hoe zij complexe problemen kunnen vereenvoudigen zorgt voor interactieve instructie- en werkvormen laat leerlingen hardop denken

hanteert werkvormen die leerlingen activeren G.Ruijs LIO dag, maart 2013 hanteert werkvormen die leerlingen activeren stimuleert het zelfvertrouwen van zwakke leerlingen gebruikt de leertijd efficiënt geeft duidelijke uitleg van het gebruik van didactische hulpmiddelen en opdrachten gaat tijdens de instructie na of leerlingen de leerstof hebben begrepen geeft feedback aan de leerlingen betrekt alle leerlingen bij de les bevordert dat leerlingen hun best doen zorgt voor een doelmatig klassemanagement geeft duidelijke uitleg van leerstof en opdrachten gaat tijdens de verwerking na of leerlingen de opdrachten op een juiste manier uitvoeren zorgt voor wederzijds respect ondersteunt het zelfvertrouwen van leerlingen zorgt voor een ordelijk verloop van de les zorgt voor een ontspannen sfeer toont in gedrag en taalgebruik respect voor leerlingen

Wat is ‘’higher order thinking’’? G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Wat is ‘’higher order thinking’’? Brookhart onderscheidt drie soorten definities: Leren voor transfer Kritisch leren denken Problemen leren oplossen Overlap: maar het gaat steeds om ‘’betekenisvol’’ leren.

Nieuwe taxonomie Bloom Original Terms New Terms G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Nieuwe taxonomie Bloom Original Terms New Terms Evaluation Synthesis Analysis Application Comprehension Knowledge Creating Evaluating Analysing Applying Understanding Remembering (Based on Pohl, 2000, Learning to Think, Thinking to Learn, p. 8)

Taxonomie van Bloom Misverstand = dat recall altijd makkelijk, G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Taxonomie van Bloom Misverstand = dat recall altijd makkelijk, en hogere orde denken altijd moeilijk is Gaat om moeilijkheidsgraad van de stof enerzijds en niveau waarmee er over gedacht moet worden (herinneren vs creëren). Brookhart p.29

voorbeeld: kennis van de functies van straffen is nodig, maar waarom? G.Ruijs LIO dag, maart 2013 voorbeeld: kennis van de functies van straffen is nodig, maar waarom? leerlingen kunnen m.b.v. concepten als functies van straffen, daad/daderrecht, etc en door vergelijking van gegevens over effectiviteit (causaal redeneren) van soorten straffen en door vergelijking van gegevens van andere landen Een redenering opbouwen over de (on)wenselijkheid van hogere straffen/ minimum straffen etc (causaal redeneren) En de dilemma’s (positieve-negatieve gevolgen; bedoelde-onbedoelde effecten) daarbij aangeven (causaal red. + vergelijken) En zonodig gebruik maken van theorieën over het ontstaan van criminaliteit. (causaal redeneren) En daarmee een afweging maken tussen politieke visies

Meerwaarde vragen hoger niveau voor ML/MW G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Waar komt die onvrede in Nederland toch vandaan? Iedereen heeft toch ML gehad en leren denken over de samenleving??? Meerwaarde vragen hoger niveau voor ML/MW Als leerlingen complexiteit van veranderingen begrijpen minder stereotype kijk Realistischer kijk op politiek en maatschappij leidt tot een hogere competentie om te kunnen handelen Realistischer verwachtingen, dus minder teleurstelling b.v. we kunnen het woord representativiteit leren Maar als we weglaten welke oorzaken/factoren een rol spelen waardoor besluitvorming zelden ‘representatitief ‘ kan zijn Is het een woord dat teleurstelling voedt (en wordt het een ‘’eis’’) Leren betwijfelen ipv. standpunt bepalen!! Leren voor transfer (in toekomstige situaties/als burger)

G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Causaal redeneren Doen leerlingen uitzichzelf: niet gehinderd door kennis van zaken Bij ML/MWE kunnen we leerlingen leren het systematisch/’’controleerbaar’’ te doen

Denkvaardigheid ‘Causaal’ redeneren G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Denkvaardigheid ‘Causaal’ redeneren Leerlingen kunnen oorzaak-gevolg redeneringen maken en redeneringen formuleren waarin de samenhang tussen verschijnselen wordt beargumenteerd. Vaardigheid om redeneringen in teksten te herkennen om uit tabellen en grafieken die samenhang tussen verschijnselen te herleiden Om zelf leren te argumenteren Om goed te kunnen afwegen etc

‘Causaal’ redeneren/correleren en problemen oplossen… G.Ruijs LIO dag, maart 2013 ‘Causaal’ redeneren/correleren en problemen oplossen… Is dat misschien de meest maatschappijleer specifieke denkvaardigheid? Naast vergelijken? Leren analyseren van maatschappelijke/politieke vraagstukken Probleem> ongewenste situatie Identificeren van oorzaken > Kiezen van middelen/oplossing > gewenste situatie Leren analyseren en/of onderbouwen van redeneringen/standpunten Leren analyseren van waardendilemma’s Leren vergelijken van politieke visies

Preconcepties van leerlingen zijn uit redeneringen/frames opgebouwd G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Preconcepties van leerlingen zijn uit redeneringen/frames opgebouwd Constructieve friktie (= nodig voor leren/voor verandering) Wordt pas bereikt als de schools kennis de informele ervaringskennis/preconceopties ‘’raakt’’/beroert. De weetjes lijken die voorkennis/preconcepties niet te beroeren Goede cijfers Niks veranderd/geleerd Zie handboek VD hoofdstuk 7,8,9

Preconcepties zijn een soort ´Gezonde misverstanden´ (Franke) G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Preconcepties zijn een soort ´Gezonde misverstanden´ (Franke) Bijvoorbeeld over samenhang strafklimaat/hoogte van straffen en mate van criminaliteit Ouderen jongeren frame Bezuinigingsnoodzaak frame Marokkanenframe …… Verdringt andere voorstellingen

Voorbeeld denkvaardigheden: het leren ontleden van frames G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Voorbeeld denkvaardigheden: het leren ontleden van frames Framing theorie: ‘’bril’’ waarmee maatschappelijke kwesties worden waargenomen te ontleden in probleemdefinitie diagnose: oorzaken-gevolgen/samenhang moreel oordeel gevoelens Oplossingen

Basisgrammatica/redeneerwijze G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Basisgrammatica/redeneerwijze ‘’causaal redeneren’’ NB: Moeten we eerst leren, om daarna te nuanceren dat het vaak geen directe oorzaken zijn, maar correlaties; waarschijnlijkheden/kansen etc

basis grammatica van ML MW G.Ruijs LIO dag, maart 2013 basis grammatica van ML MW Als je theorieën /visies leert/doceert, ga dan op zoek naar de ‘grammatica’: de onderdelen in een theorie/visie/frame/redenering NB elke wet is een oplossing voor een probleem, en een visie op de oorzaak en een idee over de gewenste situatie Gewenste situatie probleem Oorzaken/ samenhang oplossingen

G.Ruijs LIO dag, maart 2013

G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Andere ML voorbeelden Vragen we alleen de kenmerken van het Scandinavische en het Angelsaksische model te kunnen noemen/herkennen Of Kunnen leerlingen de samenhang beredeneren van de welzijns/welvaartsontwikkeling van landen met een verzorgingsstelsel in vergelijking met landen zonder? En kunnen leerlingen de functies (verzekeren, verheffen, verzorgen, verbinden) van de verzorgingsstaat onderscheiden om verschillen tussen landen te analyseren/vergelijken En die functies gebruiken voor hun afweging/overdenken/bepalen standpunt

grammatica uit te breiden met: nog verder uitwerken G.Ruijs LIO dag, maart 2013 grammatica uit te breiden met: nog verder uitwerken Korte/lange termijn Visies; etc Verschillende visies Verschillende variabelen: Soorten Problemen/Categorieen: Sociaal econ Sociaal cult Pol jur Gewenste situatie probleem Oorzaken/ samenhang Oplossingen middelen Indicatoren: hoe meet je een oorzaak/samenhang; operationaliseren b.v. gericht op eigen verantw. / omstandigheden verbeteren Indicatoren: hoe meet je een probleem; operationaliseren Bedoelde en onbedoelde effecten

Maatschappijleer denkvaardigheden G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Maatschappijleer denkvaardigheden Vergelijken Categoriseren Inductie/deductie ‘’Causaal’’redeneren (zit overal bij ml maar vaak impliciet, bij gs wel in de eindtermen). Afwegen/beslissen (steeds met bepaalde kennis van feiten en concepten/visies/invalshoeken etc. oorzaak gevolg/samenhang redeneringen kunnen construeren; om te komen tot een oplossing/aanpak van de oorzaken) Scenario’s uitwerken (idem)

Wetenschap – politiek denken G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Wetenschap – politiek denken Oplossen wetenschappelijke vraagstukken Oplossen betekent hier: een antwoord vinden op een vraag door middel van onderzoeksmethoden: beschrijven, analyseren, verklaren . Oplossen politieke vraagstukken oplossen cq het ‘wegnemen’ van een maatschappelijke of politiek probleem door de inzet van beleid: d.w.z. de inzet van middelen binnen een bepaalde tijd wil men een probleem aanpakken/oorzaken wegnemen, om op die manier gestelde/gewenste doelen te bereiken,

Hulpmiddelen ‘’causaal redeneren’’: theorie beter te begrijpen G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Hulpmiddelen ‘’causaal redeneren’’: theorie beter te begrijpen Colemans boat’

. G.Ruijs LIO dag, maart 2013 .

G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Vgl lesmethoden met de oorspronkelijke theorie: Bijvoorbeeld de anomietheorie Twee onafhankelijke variabelen Ideologieën (Als X…) kansen idealen te realiseren (Als Y…) Als X + Y wrikken ….(dan meer anomie; dan meer kans!! op Z) Bovendien: meerdere gevolgen/afhankelijke variabelen Soorten afwijkend gedrag Waaronder meer kans op criminaliteit Anomie theorie is complexer om te reproduceren dan stigmatiserings theorie

Differential association th: ook middengroepen G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Anomie theorie: probleem? Wat = de oorzaak van verschillen tussen landen in de mate van criminaliteit conformisme . Soort ideologie ritualisme alternatief Anomie/ normloosheid retraitisme Differential association th: ook middengroepen alternatief rebellie Mate van kansen vervullen levensdoelen alternatief criminaliteit

G.Ruijs LIO dag, maart 2013

G.Ruijs LIO dag, maart 2013 ander instrument om leerlingen te trainen in denken in oorzaken en samenhang een figuur/diagram/model, waarmee je complexere processen inzichtelijk zou kunnen maken leerlingen kunnen leren denken met meerdere variabelen NB hoe komt het dat bij geschiedenis zoveel onderzoek wordt gedaan het leerredenement van het causaal leren redeneren, en er bij ML/MW in Ned nog gedacht wordt dat het wel zonder kan??

G.Ruijs LIO dag, maart 2013

Voorbeelden: maak een diamant G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Voorbeelden: maak een diamant Over de factoren die een rol spelen bij het later uit huis gaan van studenten: waarom blijven ze langer thuis wonen Of Maak een diamant over de verandering van een bevels- naar een onderhandelingshuishouding Waarom turkse kinderen in Zweden meer kans maken op een hoge opleiding dan in Duitsland of in Nederland Het ontstaan van het integratie probleem volgens Lucassen in vergelijking met Scheffer

Geven schoolboeken zicht op ontstaan integratie vraagstuk? G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Geven schoolboeken zicht op ontstaan integratie vraagstuk? Niet door leren reproduceren groepen migranten in de juiste volgorde. Misschien wel door aantal visies te vergelijken?

G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Voorbeeld ontleden artikel L.Lucassen probleem / oorzaken/ beslissingen/ actoren omgevingsfactoren Politieke waarden Integratie probleem oliecrisis Integratie met behoud eigen taal cultuur Welke Regering? Gebruik WAO Werkgevers/ vakbonden/overheid crisis in verzorgingstaat Gezins Hereniging: confessionelen Relatie/beleid vanuit moederland Stop op immigratie/ regering /welke? Geen roulering; werkgevers Gelijke lonen/premies: vakbonden hoogconjunctuur En wat deden migranten zelf? Selectie op Analfabetisme: werkgevers

Geeft niet alle factoren: G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Geeft niet alle factoren: Denk nog aan positie toewijzing/positieverwerving (die factoren zijn nog niet meegenomen) En het is geschiedenis: geeft zicht op het ontstaan= niet meer veranderbaar Geeft wel zicht op onbedoelde lange termijneffecten/gevolgen van korte termijn beslissingen (= relatieve autonomie sociale processen) Volgende geeft wel zicht op factoren die nu nog spelen en ‘’veranderbaar zijn’’; hier is nog beleid op te maken

G.Ruijs LIO dag, maart 2013 vergelijken

G.Ruijs LIO dag, maart 2013

Hier gaan we causaal redeneren door te vergelijken G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Hier gaan we causaal redeneren door te vergelijken Waar worden de verschillen tussen de landen door veroorzaakt

Factoren die hier worden genoemd G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Factoren die hier worden genoemd Voorschoolse opvang (vanaf 2 jaar in Zweden en Frankrijk> minder taalachterstand) Vroege/latere beslissing beroepsonderwijs>algemeen vormend/ voorbereidend wetenschappelijk onderwijs Voor + naschoolse opvang Etc Zie NRC 6 okt 2012 : beste land voor een migrantenkind Maar kijk ook naar factoren positieverwerving: zoals op volgende dia Maak met leerlingen van beide artikelen dia’s een ‘daimond 9’

. G.Ruijs LIO dag, maart 2013

Denkvaardigheid . Vergelijken G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Denkvaardigheid . Vergelijken Is een 1. didactische strategie/leeractiviteit 2. vaardigheid maatschappijleer N.B. Paradox: de denkstap met de meeste leerwinst lieten we weg uit het ML programma voor de HAVO leerlingen!! (motief: zou te moeilijk zijn…).

G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Vergelijken als didactische strategie c.q. helpt bij onthouden begrijpen Marzano (‘’Wat werkt in de klas’’) noemt vergelijken de meest krachtige didactische strategie (levert meeste leerwinst op) Denkstap/Methode: gaat om kunnen identificeren van overeenkomsten en verschillen (niet alleen verschillen!!) door: Vergelijken (van voorwerpen/situaties en begrippen) Classificeren (indelen van situaties in categorieën op basis van gelijksoortige kenmerken) Creëren van metaforen (identificeren basispatroon over situatie Creëren van analogieën (identificeren van verbanden tussen begrippenparen)

Een maatschappijleerles uit 1338 ….door vergelijken G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Een maatschappijleerles uit 1338 ….door vergelijken

Vergelijken is ook een denkvaardigheid typisch voor ML/MW? G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Vergelijken is ook een denkvaardigheid typisch voor ML/MW? Onderdeel van het ‘’wetenschappelijk’’ leren denken, leren ‘meten’’, c.q. conclusies trekken; (subdomein A.3) Voorbeelden uit ons domein A. onderzoeksvaardigheden informatievaardigheden vergelijken van ‘’variabelen’’ Leren classificeren Leren operationaliseren van variabelen (leren ‘’meten’’) Leren generaliseren: als je een uitspraak doet over een situatie veronderstelt dat vaak een vergelijking van gegevens (bijvoorbeeld: effect van taakstraffen vs. celstraffen) NB: wenselijk: Leren betwijfelen!! In plaats van ‘’standpunt’’ innemen?? (wat betekent dat voor opdrachten oefenen/debateren??)

Hulpmiddelen om te vergelijken G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Hulpmiddelen om te vergelijken Venn-diagram Vergelijkingsmatrix Classificeren Analogieën Nb: kijk of schema’s in schoolboeken deugen! (b.v. thema’s: vergelijking ideologieën) Sterkste aanpak is lln zelf schema’s te laten maken/bij elkaar checken/etc

G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Om goed te kunnen vergelijken moet je goed kunnen classificeren (denkv. 2) alle partijen zijn voor een eerlijke verdeling……. en is rechts voor pers vrijheid……

G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Venn-diagram

.. Vergelijkingsmatrix: eerst classificeren, dan vergelijken G.Ruijs LIO dag, maart 2013 .. Vergelijkingsmatrix: eerst classificeren, dan vergelijken

Andere voorbeelden van causaal redneren d.m.v. vergelijken G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Andere voorbeelden van causaal redneren d.m.v. vergelijken

Gebruik van tabellen en grafieken G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Gebruik van tabellen en grafieken Deductie (DV 3) toepassing van een algemene regel op een specifieke situatie Inductie afleiding van een algemene regel uit een beperkte verzameling specifieke gevallen Op de volgende grafiek kan je de theorieën over het ontstaan van criminaliteit toepassen/afleiden (in combinatie van kennis van omgevingsfactoren) maar ook kennis over betrouwbaarheid statistieken

G.Ruijs LIO dag, maart 2013 ..

Mogelijkheden om lln samenhang te laten onderzoeken G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Mogelijkheden om lln samenhang te laten onderzoeken Hoogte criminaliteit vergelijken ten opzichte van andere periode andere landen Daarbij : oorzaken criminaliteit kunnen benoemen In verband kunnen brengen met (verandering in) omgevingsfactoren hoogte/effectiviteit van straffen kunnen afwegen Wensen over strafmaat kunnen relateren aan veiligheidsparadox Of Kosten verzorgingstaat (kwaliteit) regelingen relateren in levensomstandigheden in vergelijking met mensen in andere landen/levensomstandigheden

G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Creatief denken: Scenario’s: oorzaak-gevolg-oplossen + vergelijken+afwegen/beslissen Mooie oefening: als…. dan …redeneren en dan in ‘’ketens’’ van gevolgen. Bijvoorbeeld: Wat zou er gebeuren als de overheid collectieve goederen X,Y wel/niet zou ‘verzorgen’….?

‘’Wat als…. dan’’ redeneren causaal redeneren en vergelijken G.Ruijs LIO dag, maart 2013 ‘’Wat als…. dan’’ redeneren causaal redeneren en vergelijken Wat zou er gebeuren als de leerplicht niet bestond Wat zou er gebeuren als de straffen 2 x zo zwaar worden Wat zou er gebeuren als de immigratie stopt Wat zou er gebeuren als de hypotheekrente wordt afgeschaft Voor huizen boven de 3,5 ton Of helemaal Wat zou er gebeuren als een vlaktaks wordt ingevoerd Wat zou er gebeuren als abortus niet meer is toegestaan

Wat als…. de publieke omroep helemaal verdwijnt? G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Wat als…. de publieke omroep helemaal verdwijnt? we een districtenstelsel invoeren? we studiefinanciering (weer) inkomensafhankelijk maken? we de kinderbijslag inkomensafhankelijk maken? Deze vragen zijn betekenisvoller dan leren dat er kinderbijslag is…

G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Leerlijn: als dan….. Begin van het jaar: eerst leren redeneren met gegeven factoren Op het eind van het jaar met de kennis van ML/MW zelf kunnen redeneren

Praktische lestips vergelijken G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Praktische lestips vergelijken www.gapminder.org of http://www.newsweek.com/2010/08/15/interactive-infographic-of-the-worlds-best-countries.html http://www.thedailybeast.com/newsweek/2010/08/15/interactive-infographic-of-the-worlds-best-countries.html om verschillen in levensomstandigheden te laten zien of gebruiken we puberruil om verschillen in levensomstandigheden als voorbeeld te gebruiken voor concepten als collectieve goederen; rollen van de overheid etc.

Creatief (leren) denken: G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Creatief (leren) denken: Op basis van verkennen probleem; in welke richting oplossing moet worden gezocht; met welke voorkennis; met welke beperkingen… Nieuwe oplossing bedenken (voor een probleem) Scenario denken (welke ontwikkelingen zijn te verwachten gegeven X, Y, Z) Hypothese opstellen Advies opstellen Beleidsplan maken

Argumenteren/debatteren G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Argumenteren/debatteren We zouden bij ML/MW lln moeten leren dat kwaliteit van argumenten wordt beoordeeld op Een adequate vergelijking kunnen maken Goede categorieen hanteren Inductief/deductief redeneren Oorzaak gevolg/samenhang – oplossings redenering Problemen categoriseren (invalshoeken) Adequaat generaliseren Waarden dilemma kunnen schetsen Afweging kunnen maken: leren betwijfelen?

En hoe dit alles te beoordelen?? G.Ruijs LIO dag, maart 2013 En hoe dit alles te beoordelen?? Maken van rubrics en denk meer aan: Redenering is logisch en goed overwogen dan in tellen van dingen (noemt drie aspecten) Brookhart p. 36

Voorbeeld beoordelings criteria G.Ruijs LIO dag, maart 2013 Voorbeeld beoordelings criteria Conceptual understanding Computation and execution Communication Insights Onderdelen antwoorden op meerdere niveau’s uitgewerkt bijvoorbeeld: excellent, volgens standaard, onder standaard Brookhart p36