Jeugddelinquentie anders bekeken: de JOP-monitor Jeugddelinquentie anders bekeken: de JOP-monitor. Studiedag ‘Probleemgedrag bij jongeren: geweld en agressie’ 3 Maart 2010 Diederik Cops Hanne Op de Beeck

Inhoud Het JOP? De monitor: ontstaan, evolutie, eindproduct De monitor en jeugddelinquentie: het bevestigen of verwerpen van algemene ideeën en gemeenplaatsen Jeugddelinquentie en onderwijs Conclusie en vragen

Het JOP? JOP = Jeugd OnderzoeksPlatform Samenwerking tussen drie onderzoeksgroepen van drie verschillenden universiteiten: Universiteit Gent: sociale agogiek Vrije Universiteit Brussel: sociologie Katholieke Universiteit Leuven: criminologie Zes onderzoekers en drie promotoren

Het JOP ? Waarom was én is het JOP nodig? Grote versnippering van het jeugdonderzoek in Vlaanderen (en België) Er wordt veel gezegd en gesproken over jongeren (media, politici, de bevolking), maar er is weinig geweten over hoe jongeren zelf denken, leven en zich gedragen

Het JOP? Hoe probeert het JOP deze problemen op te lossen? (= opdrachten van het JOP) Inventaris en synthese (bestaand onderzoek) Verzamelen van bestaand onderzoek via een korte onderzoeksfiche (met de belangrijkste resultaten) op een website (www.jeugdonderzoeksplatform.be)  Synthese van het gevoerde onderzoek van de afgelopen jaren per deelthema (zo overlap en gebreken opsporen) Eigen metingen op regelmatige basis: JOP-monitor

Analyse: de JOP-monitor Kwantificerend onderzoek (postenquête): - JOP-monitor I: 2503 respondenten (14 t.e.m. 25 jaar) afgenomen in 2005-06. - JOP-monitor II: 3710 respondenten (12 t.e.m. 30 jaar) afgenomen in najaar 2008-09. Doel: -database over Vlaamse jongeren (representativiteit) -identificatie van trends

Thema’s JOP-monitor Leefomstandigheden: objectief vb. buurt of huis waarin je woont, aantal gezinsleden,… Leefwereld: subjectief vb. hoe evalueer je de relatie met je ouders, zelfbeeld,… Gedrag: objectief vb. wat doe je in je vrije tijd, ben je lid van een vereniging,…

De JOP-monitor en jeugddelinquentie Jeugddelinquentie = ‘hot topic’  media  politici  publieke opinie Verschillende clichés, ‘verhalen’, populaire stellingen over jongeren en probleemgedrag doen de ronde  er zijn weinig goede cijfers en gegevens beschikbaar hierover

“Alle jongeren zijn criminelen” In vergelijking met andere, oudere bevolkingsgroepen plegen jongeren meer delinquent gedrag MAAR: het percentage jongeren dat daadwerkelijk delinquent gedrag pleegt, blijft beperkt JOP– monitor 1 2005 JOP– monitor 2 2008 Zwartrijden 30.2 42.4 Vandalisme 11.4 16.3 Diefstal 12.4 16.9 Wapendracht 3.2 Drugverkoop 3.1 2.3 Geweld 5.5 5.3 Totaal 43.7 53.4 Veelplegers 2.5 3.3 Tabel 1: Percentage plegers onder de 14- tot 25- jarigen. Off.cijfers

“Eens crimineel, altijd crimineel” Jeugddelinquentie is een ‘normaal gegeven’  ‘piek’ op de leeftijd van 14-17 jaar (voor vandalisme, diefstal en geweld) en op 18-21 jaar (voor zwartrijden, en drugverkoop), daarna afname van het aantal delinquente feiten JOP 1 JOP 2 14-17 18-21 22-25 12-13 26-30 Zwartrijden 32.6 34.6 24.5 18.1 44.3 47.8 32.9 19.5 Vandalisme 15.1 12.4 8.8 11.5 20.3 16.9 6.8 2.6 Diefstal 15.7 11.0 12.0 19.9 7.9 Wapendracht 4.2 2.5 3.5 1.1 2.7 4.1 1.5 1.9 Drugverkoop 3.2 2.4 .4 1.4 2.2 1.6 Geweld 6.6 5.6 4.6 3.3 1.8 Tabel 2. Percentage plegers naar leeftijd

Figuur 1. Percentage plegers naar leeftijd

“Jeugddelinquentie is de laatste jaren sterk gestegen” Een sterke stijging is zeker en vast een mythe: geen gegevens die hierop wijzen. Jeugdparket: “instroom van dossiers vermindert” (NICC) Self-report: vergelijking niet evident Maar: JOP 1 vs. JOP 2: voorzichtige vergelijking mogelijk JVGG (12-18 jaar!) 1998-1999 JOP– monitor 1 (14-25 jaar) 2005 JOP– monitor 2 (14-25 jaar) 2008 Zwartrijden 25.5 30.2 42.4 Vandalisme 23.4 11.4 16.3 Diefstal 20.7 12.4 16.9 Wapendracht 17.4 3.2 Drugverkoop 5.7 3.1 2.3 Geweld 12.6 5.5 5.3 Tabel 4. Percentage plegers over tijd

“Officiële statistieken (politie/justitie) zijn een goede weergave van de werkelijke hoeveelheid criminaliteit” Zowel in JOP 1 als in JOP 2 werd slechts een zeer beperkt percentage plegers ontdekt, nog minder plegers kregen een PV Enkel jongeren die PV krijgen komen in de politiestatistieken terecht JOP 1 JOP 2 % plegers ontdekt % plegers PV Zwartrijden 12.8 1.9 9.8 3.3 Vandalisme 12.3 5.7 23.1 6.3 Diefstal 16.4 5.5 19.7 7.6 Wapendracht 40.2 18.8 20.5 11.4 Drugverkoop 10.8 5.1 20.3 12.5 Geweld 12.0 10.9 46.1 18.4 Tabel 5. Percentage ontdekte en geregistreerde plegers onder 14- tot 25- jarigen plegers

“Jongeren zijn dader of slachtoffer van criminaliteit” Jongeren die dader zijn, lopen ook veel meer kans om slachtoffer van een delict te worden: JOP 1 JOP 2 % SO onder plegers % SO onder niet-plegers Diefstal 50.8 31.7 59.9 37.2 Vandalisme 46.9 24.2 63.6 34.8 Geweld 24.1 3.8 24.5 4.5 Bedreiging wapen 27.4 3.6 47.5 3.7 Tabel 6. Percentage slachtoffers onder plegers en niet-plegers (14- tot 25- jarigen)

Jeugddelinquentie en onderwijs Frequentie van daderschap (JOP 2), naar huidige onderwijsvorm (bij de 12- tot 18-jarigen): aso tso bso Zwartrijden 37.5 33.7 27.2 Vandalisme 9.7 13.3 14.2 Diefstal 13.9 14.6 Drugs verkopen 1.4 1.9 2.8 Wapendracht 1.2 3.1 4.3 Fysiek geweld 4.4 8.1 Spijbelen 18.7 26.4 32.8 Tabel 7. Percentage plegers naar onderwijsvorm (12- tot 18- jarigen)

Jeugddelinquentie & onderwijs: spijbelen als statusdelict (naar leeftijd en onderwijsvorm) Figuur 2. Percentage spijbelaars naar leeftijd & onderwijsvorm (12- tot 18- jarigen)

Delinquentie & onderwijs: slachtofferschap Slachtofferschap tijdens voorbije jaar (JOP 2) naar huidige onderwijsvorm (in %) aso tso bso Vandalisme 32.8 39.2 40.3 Diefstal 26.4 24.3 41.1 Bedreiging met wapen 2.8 4.5 7.2 Fysiek geweld 3.2 4.4 8.3 Tabel 8. Percentage slachtoffers naar onderwijsvorm (12- tot 18- jarigen) => Jongeren in bso lopen een grotere kans om slachtoffer te worden van de vier bevraagde delicten (vooral bedreiging & fysiek geweld sterk verschil)

Conclusie Wetenschappelijke methode kan helpen om spectaculaire uitspraken over delinquentie nuanceren, MAAR Het is en blijft zeer moeilijk te meten Manier van vragen heeft een zeer grote invloed Bovendien ook nood aan een meer genuanceerde benadering: delinquent gedrag en slachtofferschap hangen sterker samen dan algemeen wordt aangenomen

Vragen? Meer informatie: www.jeugdonderzoeksplatform.be Vettenburg, N., Elchardus, M. & Walgrave, L. (Red.) (2006). Jongeren van nu en straks. Overzicht van recent jeugdonderzoek in Vlaanderen. Leuven: LannooCampus. Vettenburg, N., Elchardus, M. & Walgrave, L. (Red.) (2007). Jongeren in cijfers en letters. Bevindingen uit de JOP-monitor 1. Leuven: LannooCampus. Vettenburg, N., Deklerck, J., Siongers, J. (Red.) (2009). Jongeren binnenstebuiten. Thema’s uit het jongerenleven onderzocht. Leuven: Acco. Vettenburg, N., Deklerck, J., Siongers, J. (Red.) (2010). Jongeren in cijfers en letters. Bevindingen uit de JOP-monitor 2. Leuven: Acco.