Mr Frank van den Barselaar MFP Studiekring Utrecht Fiscale aspecten van (echt)scheiding 10 september 2013 Fiscale kennis biedt toegang tot veel aspecten van het leven. Ik koos hiervoor omdat dit advies je dicht bij mensen brengt en het je de mogelijkheid biedt om te helpen. Daarnaast inhoudelijk heel uitdagend. Rol financieel/fiscaal adviseur is beperkt: emotie en familierecht zijn andere vakgebieden. Mijn taak : Betrokkenen op een zo efficient mogelijke wijze helpen naar een voor allen werkbare en acceptabele uitkomst. Mogelijkheden (van slecht naar goed): vechtscheiding, onderhandeling, mediation of overlegscheiding. Mr Frank van den Barselaar MFP

Agenda Even voorstellen… Fiscale knelpunten bij (echt)scheiding De dga en (echt)scheiding: De kasgeldvennootschap bij (echt)scheiding De actieve vennootschap bij (echt)scheiding Wat u verder wilt (zolang het met geld en echtscheiding te maken heeft)

Over Frank van den Barselaar Werkzaam als fiscaal jurist, financieel planner en vermogensstructureerder bij: 1997-2002: PricewaterhouseCoopers (PwC) 2002-2005: Deloitte 2005-2009: Zantboer + Partners (mede-oprichter) 2009-heden: Frank about money (oprichter) Dienstverlening 100% gericht op (echt)scheidingen, met name ter ondersteuning familierechtadvocaten Docent specialisatieopleiding vFAS en (vele) andere instellingen. Standplaats Breda, maar landelijk opererend Niet alleen het fiscale partnerbegrip wijzigt. Ontwikkeling familierecht de laatste decennia: 1956: handelingsbekwaamheid vrouwen (vanaf 1922 wel actief/passief kiesrecht) jaren ‘50?: invoering levenslange partneralimentatie tot 1971: schuldvraag (meer) bepalend voor partneralimentatieplicht nu alleen bij zeer grievend/verwijtbaar gedrag 1994 limitering alimentatieplicht 1994 Wet Verevening Pensioenrechten (tot dan Boon/Van Loon) 1998: Geregistreerd partnerschap 2001: homohuwelijk mogelijk Nu: discussie eigen verantwoordelijkheid alimentatievrager In de loop der jaren steeds meer nadruk op gelijkwaardigheid en loslaten traditioneel rollenpatroon. Fiscale regelgeving sluit hierop aan (Fiscaal partner: zie hierna) en “afschaffing aanrechtsubsidie”. Commentaar invoering IB 01: “De invoering van een centrale bepaling waarin het begrip 'partner' is gedefinieerd, heeft als achtergrond het mogelijk te maken dat ongehuwd samenlevenden integraal het regime deelachtig kunnen worden dat in de inkomstenbelasting geldt voor (niet-duurzaam gescheiden levende) gehuwden” (commentaar IB2001). “Afkoopsommen …. voldaan aan de gewezen echtgenoot” HR 14-11-2008: “gewezen echtgenoot”

Echtscheiding: mijn benadering Doel: makkelijker toetsbaar drie wijzigingen: artikel 5a AWR introductie algemeen partnerbegrip (1-1-2010) artikel 1a Successiewet 1956 (1-1-2010) opvallend: uitzondering wederzijdse zorgverplichting bij>5jr herziening artikel 1.2 IB2001 (1-1-2011) Objectieve criteria bepalend voor 3.63 lid 7: mogelijkheid doorschuiving FOR naar partner. Vroeger vaak onbruikbaar 3.78 Meewerkaftrek 4.6 Aanwezigheid AB Te late inschrijving ander adres is niet toegestaan, maar biedt wel planningsmogelijkheden

Fiscale knelpunten in de scheidingspraktijk

Knelpunt 1: een (veel voorkomende) fout… “Al hetgeen dat door partijen is voldaan voor de ingangsdatum van de betaling van partneralimentatie op grond van het convenant, wordt gezien als kosten van de huishouding.” Fiscaal is sprake van “partneralimentatie” vanaf het moment van duurzaam gescheiden leven. Er worden dus vaak onterecht geen bedragen opgevoerd en afgetrokken.

Knelpunt 2: netto bedoeld, bruto vastgelegd Een gemeenschappelijke lijfrenteverzekering wordt bij de verdeling toegedeeld aan één van beiden waarbij rekening wordt gehouden met een belastinglatentie:

Knelpunt 2: netto bedoeld, bruto vastgelegd Deze afspraak is belast bij de man (art. 3.102 lid 2 Wet IB2001) en aftrekbaar bij de vrouw (art. 6.3 lid 1 onder d Wet IB 2001):

Knelpunt 3: fiscale barrières “De vrouw het huis zonder uitbetaling van de overwaarde, de man geen alimentatieplicht of behoud van het gehele pensioen.” Dit is fiscaal een afkoop van partneralimentatie of verrekening van pensioenrechten en leidt tot heffing bij de vrouw over de helft van de overwaarde en (mogelijk) tot aftrek bij de man.

Drie problemen, één oplossing “Indien en voor zover een afspraak in deze overeenkomst voor één der partijen leidt tot een persoonsgebonden aftrekpost in de zin van art. 6.3 Wet op de inkomstenbelasting 2001 wordt deze aftrekpost met een beroep op art. 2.17 lid 7 Wet IB2001 toegerekend aan de andere partij. De aftrekpost als gevolg van de periodieke betaling van de onderhoudsbijdrage uit hoofde van art. 1 van deze overeenkomst blijft hierbij buiten beschouwing.” Ps: let nog wel op het betalingsmoment van een afkoop van partneralimentatie en de timing van indiening scheidingsverzoek.

De mogelijkheden van deze bepaling in het jaar van scheiding Een netto afkoop van partneralimentatie; De netto verrekening van pensioenvereveningsaanspraken (zie voorbeeld hierna); Een netto schenking van een alimentatieplichtige aan een alimentatiegerechtigde => eventueel door verlenging van de alimentatietermijn en afkoop van de jaren na 12 jaar. Kortom: vrijwel iedere regeling is in onderling overleg fiscaal neutraal te realiseren.

Knelpunt 4: Afkoop ouderhoudsverplichting Artikel 3. 101 lid 1 onder c Wet IB 2001: periodieke uitkeringen die in rechte vorderbaar zijn niet de tegenwaarde voor een prestatie vormen. Artikel 3: 102 Wet IB2001: Al hetgeen wordt ontvangen ter vervanging van een periodieke uitkering is progressief belast. Artikel 6.3 lid 1 onder a Wet IB2001: Afkoopsommen van familierechtelijke uitkeringen die worden voldaan aan de gewezen echtgenoot. Gevolg: mogelijk wel heffing, geen aftrek!

Knelpunt 5: verschil verdelen/verrekenen “verdelen” is vaak (voorwaardelijk) gefaciliteerd. Zie bijvoorbeeld voor aanmerkelijk belang, IB-ondernemingen en lijfrenteverzekeringen. Overdracht ter uitvoering van een verrekenbeding is niet gefaciliteerd. Het creëren van een beperkte huwelijksgemeenschap in het zicht van scheiding ter besparing overdrachtsbelasting werkt, maar voor de inkomstenbelasting wekt dit meestal niet. Er is alleen een (onvolledige) tegemoetkoming voor de overdracht van lijfrenteverzekeringen ter voldoening van een verrekenvordering.

Knelpunt 6: belaste schenking of niet Het huwelijksvermogensrecht gaat uit van een subjectieve waarde/ redelijkheid en billijkheid terwijl voor de schenkbelasting een objectieve bevoordeling als voorwaarde wordt gesteld. Voorbeeld: Partijen zijn gehuwd in gemeenschap van goederen. De man erft grond onder een uitsluitingsclausule waarop vervolgens een woonhuis is gebouwd. De woning is door natrekking van de man en de vrouw heeft een (toen nog) nominaal vergoedingsrecht. Als de gehele waarde van de woning wordt gedeeld, is dit dan een belaste schenking?

De kasgeldvennootschap bij (echt)scheiding

Draagkracht uit de kasgeldvennootschap De verkrijgingsprijs bedraagt 20. De belastinglatentie bedraagt 25% van het restant ofwel 245. De belastinglatentie wordt niet contant gemaakt. Stel: de vennootschap verwacht een rendement van 6%. Wat is de invloed hiervan op de draagkracht van de aandeelhouder?

Draagkracht uit kasgeldvennootschap Het rendement kan als dividend of als salaris in de draagkrachtberekening worden betrokken: Het verschil wordt veroorzaakt door het verschil in (aangenomen) belastingheffing over het rendement. Dividend is hier per saldo lager belast waardoor meer draagkracht resteert.

Draagkracht uit kasgeldvennootschap De houder van de aandelen kan de beleggingen in de BV aanhouden, maar deze kan ook kiezen voor liquidatie van de vennootschap of het uitlenen van de beleggingen aan “privé”. Voor de gevolgen zie schema “draagkracht uit de kasgeldvennootschap” plus (concept) artikel in reader; Wat gebeurd er als de belastingtarieven of het rendement wijzigt? Welke structuur en welk rendement is een redelijk uitgangspunt? Op welke wijze zou het risico van een afwijkend rendement moeten worden meegewogen?

Opinie en vragen over vrij belegbaar vermogen in de BV Ten aanzien van vrij belegbaar vermogen kan de dga zelf kiezen voor een fiscale structuur en het beleggingsbeleid. In redelijkheid mag van hem verwacht worden dat hij een optimale keus maakt. Mag een alimentatiegerechtigde eisen dat een bepaald beleggingsbeleid wordt gevolgd dat past bij haar doel-risicoprofiel? Alternatief voor continu aanpassing van de draagkracht adhv het werkelijke rendement, is het (in de onderlinge verhoudingen) fixeren van structuur en rendement. Structurering in privé en een risicomijdend rendement ligt dan voor de hand.

Actieve vennootschappen bij (echt)scheiding

De scheiding van de dga De verschillende elementen worden los van elkaar besproken, terwijl zij aantoonbaar samen hangen. Risico wordt gedeeld door de mogelijkheid van wijziging van alimentatie, afstortingsplicht of aflossingsschema’s. Wijziging via de rechter is vaak inefficient.

De DGA-analyse Voor beleggingen bestaan algemeen beschikbare uitgangspunten mbt risico en rendement en heeft men keuzevrijheid. Voor individuele bedrijven en het vermogen dat erin vast zit, ligt dit anders. Risico is bepalend voor de houdbaarheid en werkbaarheid van een regeling: afspraken moeten ook bij een (reëel) tegenvallend resultaat werken. (alleen) een waarderingsrapport is derhalve onvoldoende!

Het hele financiële plaatje Bereken op basis van verschillende prognoses de (kasstroom en resultaats)ontwikkeling van de onderneming en de situatie van beide betrokkenen; Analyseer de gevolgen van juridische standpunten voor alle situaties van alle betrokkenen; Herhaal stap twee tot een werkbare en acceptabele regeling is gevonden.

Het hele plaatje: analysehulp Ik heb een rekenprogramma ontwikkeld waarin de bedrijfswaardering/prognose wordt gekoppeld aan de persoonlijke financiële situatie van beide betrokkenen bij verschillende standpunten over waardering, pensioenafstorting en alimentatie. Onderdeel hiervan is een risico-analyse met (tot) 72 draagkrachtberekeningen, een liquiditeitsprognoses voor alle betrokkenen en analyses vanuit bancair, fiscaal en financieel perspectief. Risico en scheiding (EB2010): “Financieel risico en echtscheiding”

Hoeveel draagkracht kunt u verdragen? Een vennootschap heeft goede resultaten, maar ook hoge aflossingsverplichtingen. Hoe bereken ik de draagkracht? Een vennootschap wordt eerst betrokken in vermogensafwikkeling en vervolgens in de draagkrachtberekening.

1.Goede resultaten, hoge verplichtingen

Goede resultaten, hoge verplichtingen De dga kan de gevraagde alimentatie niet betalen door de investerings- en aflossingsverplichtingen. Een hogere betalingsplicht dan hij voorstelt is niet werkbaar; Door aflossingen en investeringen kan (de waarde van) de onderneming groeien. Het voorstel van de man leidt tot een onevenwichtige vermogensgroei. Wat dan wel (nieuw!): “Draagkracht van de dga”

Stelling: “De beste investeringsaftrek die een ondernemer kan krijgen, is de verlaging van de alimentatieplicht tot 60% van het investeringsbedrag.”

2. Eerst waarde, dan draagkracht?

Eerst vermogen, dan draagkracht? De dga heeft zelfs bij acceptatie van zijn standpunt in de alimentatieberekening een minder gunstige vermogensontwikkeling dan de ander; Dit wordt veroorzaakt door een dubbeltelling die nu aan de hand van de analyses zichtbaar wordt. Wat dan wel: artikel (EB2008): “Echtscheiding van de dga: een fundamentele beschouwing”

Stelling: “Een dga kan beter zijn bedrijf verkopen en in loondienst gaan dan scheiden en de waarde delen/verrekenen + partneralimentatie voldoen over de resultaten.”

Denk verder aan…. De invloed van externe financiers (banken en/of mede aandeelhouders). Geld kan vast zitten en ook na de scheiding kan men (mede) aansprakelijkheid zijn voor schulden of verplichtingen van anderen; Fiscale randvoorwaarden en heffingen op alle niveau’s; Risico: de kans dat (en de mate waarin) de werkelijkheid afwijkt van de verwachtingen.

De DGA-analyse Een volledige DGA-analyse maakt gebruik van minstens drie rekenmodellen: een prognose van de onderneming, een draagkrachtschatting en financiële planningssoftware. Voor vandaag heb ik ten behoeve van een demonstratie een vereenvoudigd model ontworpen in één spreadsheet. Dit leent zich voor het vergelijken van eenvoudige standpunten. Iedere analyse is anders/maatwerk!!

Succes met het begeleiden van uw cliënten Afsluiting Succes met het begeleiden van uw cliënten U kunt altijd bellen: 076 51 381 50 Of e-mailen Frank@barselaar.com