Veerkracht van therapeut en cliënt -met aandacht voor monitoring als hulpinstrument de thematiek van authenticiteit Anton Hafkenscheid 6 december 2012

GGZ in Nederland anno 2012 Verplichte aanlevering ROM-gegevens Zo niet: sancties (kortingen!) Benchmarking Dominantie CGT Zorgverzekeraars bewakers kwaliteit Dreiging hoge eigen bijdragen cliënten Bestuurders verdienen meer dan ministers Protocollaire behandeling door goedkope, laag opgeleide psychologen in profitinstellingen

Betwistbare aannamen ROM Cliënten met dezelfde scores zijn dezelfde cliënten Cliënten zijn ongevoelig voor sociale wenselijkheid, hello-goodbye-effecten etc. Vragenlijstscores hebben een hoge externe validiteit

Kritiek op Nederlandse ROM Hafkenscheid, A. (2010). Rammelende ROM in de ggz: geen ROM zonder Routine Process Monitoring. GZ-Psychologie, 2, 12-17. Hafkenscheid, A. (2012). Subjectiviteit bij de interpretatie van het grafisch scoreverloop op monitorinstrumenten. Tijdschrift voor Psychiatrie, 54, 29-134. van Os, J., Kahn, R., Denys, D., Schoevers, et al. (2012). ROM: Gedragsnorm of Dwangmaatregel? Commentaar op het Themanummer ROM. Tijdschrift voor Psychiatrie, 54, 245-253.

Van Os et al. (2012) kritiek op benchmarking Vertroebeling door verschillen in casemix Uitnodiging tot vertekening door selectie Instrumentenmix: onvergelijkbare instrumenten Lage sensitiviteit: symptoomreductie vaak geen doel en/of niet haalbaar Copyright: aan verkoop instrumenten wordt grof verdiend

Wat is er met deze kritiek gebeurd? Niets....!

Monitoring zoals het bedoeld was Michael Lambert Brigham Young University (BYU) Tegenwicht aan protocollaire RCT-benadering, Ondersteuning van individuele cliënt en behandelaar Behoud van professionele vrijheid

Outcome Questionnaire (OQ-45)

Feedback aan therapeut na invulling OQ-45

Opzet studies monitoring Lambert c.s. Voormeting (OQ-45) Fb aan TH OQ-score sessie 2 OQ-score sessie 3 OQ-score sessie X Geen Fb aan TH Nameting (OQ-45) % patiënten RC? (verbeterd) % patiënten CS? (hersteld)

Voorbeeld feedback OQ-45

Lambert c.s.: Fb werkt! OQ-scores ‘Not On Track’-patiënten + Fb < OQ-scores ‘Not On Track’-patienten + Fb Effectgroottes: 0.16 ≤ d ≤ 0.70

De Jong c.s (2012): Fb werkt? Fb alleen effectief bij ‘Not On Track’- patiënten als therapeut Fb actief gebruikt. Fb alleen effectief bij ‘Not On Track’- patiëntenbij kortdurende behandelingen. Verschil met Lambert c.s.: minder verfijnde Fb.

Simon, Lambert c.s.: Fb werkt? Psychotherapy Research (2012) Zwaardere cliënten dan in de eerdere studies BYU Toegevoegde waarde van Fb veel kleiner dan in eerdere studies BYU

Client-Directed, Outcome-Informed (CDOI)? ORS-SRS Klantmodel Sturend monitoren

Outcome Rating Scale

Session Rating Scale

Uit uw scores blijkt dat u niet erg vooruit gaat! Sturend monitoren Uit uw scores blijkt dat u niet erg vooruit gaat!

Sturend monitoren Uit uw scores blijkt ..

Ideaal scoreverloop?

Problematisch scoreverloop?

Monitoring PDF’s op te vragen bij antonhafkenscheid@gmail.com Hafkenscheid, A. (2008). Routine Process Monitoring: ervaringen uit de praktijk. Tijdschrift Cliëntgerichte Psychotherapie, 46, 327-345. Hafkenscheid, A. (2009). The impact of psychotherapy sessions: internal structure of the Dutch Session Evaluation Questionnaire (SEQ). Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 82, 99-111. Hafkenscheid, A. (2009) Routine Process Monitoring (RPM) in partnerrelatiebehandelingen. Directieve Therapie, 29, 5-25. Hafkenscheid, A. (2010). De Outcome rating scale (ORS) en de Session rating scale (SRS): enkele psychometrische kenmerken van de Nederlandse versies. Tijdschrift voor Psychotherapie, 36, 394-403. Hafkenscheid, A., Duncan, B.L. & Miller, S.D. (2010). The Outcome and Session Rating Scales: a cross-cultural examination of the psychometric properties of the Dutch translation. Journal of Brief Therapy, 7, 1-12. Hafkenscheid, A. & Veeninga, A.T. (2011). Een eenvoudige methode om te meten of de behoeften en wensen van patiënten worden vervuld. Tijdschrift voor Psychotherapie, 37, 116-126.

Interpersoonlijke Communicatietherapie Kiesler Doorbreken disfunctionele complementaire communicatiepatronen in ‘hier-en-nu’ van de behandeling via authentieke feedback

Model alliantiebarsten Safran & Muran Verandering en groei door constructief en authentiek ‘repareren’ van onvermijdelijke alliantiebarsten in ‘hier-en-nu’ therapeutische relatie

Bespreking Kiesler, Safran & Muran PDF’s op te vragen bij antonhafkenscheid@gmail.com Hafkenscheid, A. (2004). De interpersoonlijke communicatietheorie (ICT) van Donald J. Kiesler (1) De theorie. Psychopraxis, 6, 15-19. Hafkenscheid, A. (2004). De interpersoonlijke communicatietheorie (ICT) van Donald J. Kiesler (2). De praktijk. Psychopraxis, 6, 59-64. Hafkenscheid, A. (2004). Hoe ‘Rogeriaans’ is de interpersoonlijke communicatietheorie en -therapie (ICT) van Donald J. Kiesler? Tijdschrift Cliëntgerichte Psychotherapie, 42, 267-278. Willemse, Y. & Hafkenscheid, A. (2009). Stagnaties in de therapeutische alliantie signaleren en repareren. Tijdschrift voor Psychotherapie, 35, 342-357. Hafkenscheid, A. & Gundrum, M. (2010). De therapeutische relatie als onderhandelingsproces: het resolutiemodel voor alliantiebarsten van Safran. Gedragstherapie, 43, 127-147. Hafkenscheid, A. (2012). Hoe kameleontisch of authentiek ben ik als psychotherapeut? Tijdschrift Cliëntgerichte Psychotherapie, 50, 52-65. Hafkenscheid, A. (2012). Werken met gehechtheidproblematiek: emotionele implicaties voor de therapeut. Tijdschrift Cliëntgerichte Psychotherapie, 50, 236-252. Hafkenscheid, A. (2012). Monitoren van het therapeutisch proces: het perspectief van de therapeut. Tijdschrift Cliëntgerichte Psychotherapie, 50, 339-356.

Monitoring: zelfreflecterende therapeut Eigen gevoelens, cognities en actietendencies als kompas

Therapeut Tevredenheidsschaal 1= sterk oneens 4 = neutraal 7 = sterk eens Ik heb momenteel het vertrouwen dat onze therapeutische samenwerking zal slagen. b. Momenteel vind ik deze cliënt moeilijk om mee te werken. c. Ik voelde me nogal gefrustreerd tijdens de afgelopen sessie met deze cliënt. d. Ik weet momenteel niet of ik in staat ben deze cliënt goed te kunnen helpen. e. Ik vind het momenteel prettig om met deze cliënt te werken. f. Momenteel ervaar ik de werkrelatie met deze cliënt als productief. g. Momenteel ervaar ik het contact tussen deze cliënt en mij als open en authentiek.

Beoordelingslijst therapiegesprek Omcirkel per vraag het cijfer dat uw gevoel over dit therapiegesprek het beste weergeeft.

Impact Message Inventory-Circumplex (IMI-C) Papieren versie ALS IK BIJ HEM BEN GEEFT HIJ MIJ HET GEVOEL ...   ...door hem gecommandeerd te worden. ...verantwoordelijk te zijn voor de gang van zaken. ...alsof ik zijn grenzen overschrijd. ...zijn goede eigenschappen te willen benadrukken. 1: helemaal niet van toepassing 2: een beetje van toepassing 3: nogal van toepassing 4: sterk van toepassing

Tien jaar valideringsonderzoek PDF’s op te vragen via antonhafkenscheid@gmail.com Hafkenscheid, A. (2003). Objective countertransference: do patients’ interpersonal impacts generalise across therapists? Clinical Psychology & Psychotherapy, 10, 31-40 Hafkenscheid, A. (2005). The Impact Message Inventory (IMI-C): Generalisability of patients’ command and relationship messages across psychiatric nurses. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 12, 325-332. Hafkenscheid, A. & Kiesler, D. (2007). Assessing objective countertransference: a comparison of two different statistical procedures in three different samples. Psychotherapy Research, 17, 393-403. Hafkenscheid A. & Rouckhout, D. (2009). Circumplex structure of the Impact Message Inventory (IMI-C): An empirical test with the Dutch version. Journal of Personality Assessment, 91, 187-194. Hafkenscheid, A. (2012). Assessing ‘objective’ countertransference with a computer- delivered Impact Message Inventory (IMI-C). Clinical Psychology & Psychotherapy, 19, 37-45. Hafkenscheid, A. & Rouckhout, D. (in druk). The Impact Message Inventory (IMI-C): a replication study of its circumplex structure in a Dutch sample. Journal of Personality Assessment. Sodano, S.M., Tracey, T.J.G., & Hafkenscheid, A. (ingediend). A Brief Dutch Language Impact Message Inventory–Circumplex (IMI–C Short) Using Non-Parametric Item Response Theory.

Conclusies IMI-C-onderzoek Verkorte webversie net zo goed en veel gebruiksvriendelijker dan papieren versie webversie kosteloos te gebruiken: www.research.imi-c.org

Proces, behandelaar informatiebron

Octantscores IMI-C

Verbondenheid en autonomie 1. Boven-Samen 2. Boven-Tegen 3. Onder-Tegen 4. Onder-Samen

Suggesties bij scores op de interpersoonlijke cirkel (IMI-C) Door therapeut ervaren voorkeurspositie patiënt: Waarschijnlijke complementaire therapeutpositie: Mogelijke valkuil therapeut: Overweeg te investeren in: Boven-Samen (FD) Onder-Samen (FS) te volgend, te harmonieus meer sturing en/of meer confrontatie Boven-Tegen (HD) Onder-Tegen (HS) te volgend, te conflictueus meer sturing en/of meer samenwerking te sturend, te conflictueus meer volgen en/of meer samenwerking te sturend, te harmonieus meer volgen en/of meer confrontatie

Conclusies Monitoring hoort instrument te zijn van cliënt en therapeut Monitoring als extern verantwoordingsinstrument nodigt uit tot ‘vals spel’ Monitoring en authenticiteit kunnen heel goed samen gaan (Kiesler, Safran & Muran)