MSO Kijkwijzer en PEGI Naleving stijgt naar 48%, met name door verbetering in gameshop en bibliotheek

Index Achtergrond Onderzoeksopzet Resultaat: Bioscopen MSO Kijkwijzer en PEGI Onderzoeksopzet Naleving stijgt naar 48%, met name door verbetering in gameshop en bibliotheek Resultaat: Bioscopen Resultaat: Videotheken TNS NIPO Auteur Martijn van Keulen Fieneke Cannemeijer Resultaat: Gameshops Resultaat: Muziekwinkel Resultaat: Speelgoedzaken Resultaat: Warenhuizen Stichting Nicam Resultaat: Bibliotheken C7157 | © TNS

Achtergrond MSO Kijkwijzer en PEGI

Jullie situatie Stichting Nicam is verantwoordelijk voor zowel Kijkwijzer als PEGI, de Europese ‘kijkwijzer’ voor games. De stichting wordt gemonitored vanuit de overheid. De minister van Justitie en de audiovisuele branches willen dat de leeftijdsgrenzen (met name de leeftijdsgrens van 16 jaar) strikt worden nageleefd. Uit eerder onderzoek, uitgevoerd door de Universiteit Twente, blijkt dat de leeftijdsgrenzen te weinig worden gehandhaafd, met name in warenhuizen en speelgoedwinkels. Stichting Nicam heeft maatregelen genomen om te zorgen voor een betere naleving. Om goed te kunnen achterhalen of de maatregelen effect sorteren, doet de stichting continu onderzoek naar de stand van zaken. Het nalevingsonderzoek verloopt middels Mystery Shopping Onderzoek, waarbij gekozen is voor een halfjaarlijkse frequentie om zo de ontwikkeling in de naleving te kunnen monitoren. MSO Kijkwijzer en PEGI > Achtergrond 4

Jullie onderzoeksvraag Jullie onderzoeksvraag luidt: “Hoe vaak wordt de classificatie 12 en 16 (zowel Kijkwijzer als PEGI) nagevolgd en waar liggen de mogelijkheden tot verbetering, nu en in de toekomst?”. Op de volgende subvragen dient het onderzoek antwoord te geven: Kunnen de medewerkers in de audiovisuele uitleg geven over PEGI of Kijkwijzer? Houden ze zich aan het leeftijdsadvies? Hoe zichtbaar is het informatiemateriaal (flyers e.d.) van Kijkwijzer of PEGI op de verschillende locaties? MSO Kijkwijzer en PEGI > Achtergrond 5

Onderzoeksopzet MSO Kijkwijzer en PEGI

Onderzoeksopzet De volgende branches zijn in deze eerste meting opgenomen: Bioscopen (mainstream bioscopen) Speelgoedketens Grootwinkelbedrijven (Blokker, Bijenkorf, Marskramer, etc) Geluidsdragers speelgoedzaken Bibliotheken Videotheken De steekproef bestaat uit jongeren die tot aanschaf over willen gaan van een product met een classificatie die niet voor hen geschikt is. 10- en 11- jarigen richten zich op een dvd of game voor 12 jaar en ouder 13-, 14- en 15-jarigen richten zich op een dvd of game voor 16 jaar en ouder In principe zou niemand dus iets mogen kopen. Meting 1: In maart 2010 zijn in totaal 449 bezoeken afgelegd. Meting 2: In oktober 2010 zijn in totaal 441 bezoeken afgelegd. Meting 3: In maart 2011 zijn in totaal 452 bezoeken afgelegd. MSO Kijkwijzer en PEGI > Onderzoeksopzet 7

Onderzoeksopzet Een aantal dimensies is van belang bij dit onderzoek: Het onderzoek vindt plaats in Nederland, in verschillende branches. Het onderzoek wordt periodiek herhaald. Jullie willen per meting circa 450 bezoeken opnemen, verspreid over specifieke branches De onderzoeksresultaten dienen op flexibele basis ontsloten te kunnen worden: vragen vanuit de politiek moeten beantwoord kunnen worden. Ook hier speelt betrouwbaarheid weer een cruciale rol. MSO Kijkwijzer en PEGI > Onderzoeksopzet 8

Jongeren doen aanschaf, volwassene vraagt uitleg Naast de jongere, adviseren wij ook een volwassene te betrekken in het onderzoek. De volwassene kan dan vragen naar uitleg over het systeem, wat realistischer overkomt. De jongere handelt op locatie volledig zelfstandig; de jongere gaat zelfstandig tot aanschaf over. Door het onderzoek samen met een volwassene uit te voeren, omzeilen wij ook de arbeidstijdenwet die aangeeft dat kinderen jonger dan 12 jaar geen betaalde arbeid mogen verrichten. De rolverdeling is dan als volgt: De jongere doet de (poging tot) aanschaf / huur. De volwassene controleert de zichtbaarheid van het toonmateriaal De volwassene vraagt naar uitleg over het classificatiesysteem aan een medewerker De volwassene vult samen met de jongere de checklist in. Iedere deelnemer (volwassene en jongere) wordt vooraf door ons gebriefd om goed voorbereid deel te nemen. MSO Kijkwijzer en PEGI > Onderzoeksopzet 9

Overall resultaat MSO Kijkwijzer en PEGI

Navolging classificatie: 12% gestegen Bij de bezoeken aan de in het onderzoek opgenomen verkoop/uitleenpunten is door een jongere geprobeerd om een product te lenen of te kopen waar hij gezien zijn leeftijd nog te jong voor zou zijn als de leeftijdsclassificatie van Kijkwijzer of PEGI in acht wordt genomen. Het nalevingspercentage in meting 1 was 35,2%. In meting 3 is het nalevingspercentage 47,6%. De navolging is dus met 12,4% gestegen. MSO Kijkwijzer en PEGI > Overall resultaat 11

Resultaat: Bioscopen MSO Kijkwijzer en PEGI

Tweederde te jonge kinderen kan geen kaartje kopen – Navolging categorie 12+ trekt aan In meting 3 konden in 32% van de (31) bezochte bioscopen kinderen een bioscoopkaartje kopen van een te hoge leeftijdscategorie. Ruim tweederde werd dus geweigerd. Dat is een verbetering van circa 14% ten opzichte van meting 1. De verbetering vindt plaats in de classificatie 12+. In meting 3 was het aandeel dat geweigerd werd in deze leeftijdscategorie vergelijkbaar met het niveau voor 16+. MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Bioscopen 13

Uitleg over Kijkwijzer in bios op goede niveau In 94% van de (31) bezochte bioscopen in meting 3 is de leeftijdsclassificatie van films bij de kassa of vitrine van de bioscopen aangegeven middels brochures, posters of ander informatiemateriaal. Bij 6% van de bezochte bioscopen kon de bezoeker dit echter niet vinden. Dit is vergelijkbaar met eerdere metingen. MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Bioscopen 14

Uitleg Kijkwijzer meestal per poster gegeven - Gebruik posters neemt wel af In ruim de helft van de bezochte bioscopen is de leeftijdsclassificatie van films bij de kassa of vitrine van de bioscopen aangegeven middels een poster. Drie op de tien hebben brochures en/of een informatiezuil of losse stand beschikbaar. De brochure is duidelijk vaker aanwezig dan in de vorige meting. “Er stond een 16 jaar bordje op de balie waar op gewezen werd bij het bestellen van de film.” “Er is een digitaal scherm op de muur achter de kassa, hier staan per film alle gegevens bij.” MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Bioscopen 15

Praktisch alle bioscoopmedewerkers geven uitleg over de betekenis van de symbolen Op een enkele bioscoopmedewerker na werd, indien hiernaar gevraagd, uitleg gegeven over de symbolen. Vier van de 31 bezoekers vonden de uitleg in meting 3 echter niet duidelijk. “Toen ik de medewerker om uitleg vroeg, nadat hij mijn zoon een kaartje had verkocht, schrok hij en keek gelijk naar mijn zoon en vroeg om zijn leeftijd. Toen mijn zoon aangaf dat hij 14 is, zei de medewerker dat hij de zaal misschien niet in mocht, maar dat we het konden proberen.” “Ik vroeg de medewerkster achter de balie wat het symbool wat voor geweld in film staat (de vuist) betekende. Ze gaf aan dat dit betekende dat het een actiefilm was.” MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Bioscopen 16

Resultaat: Videotheken MSO Kijkwijzer en PEGI

Navolgingspercentage zeer vergelijkbaar met vorige meting In meting 3 konden in 69% van de (36) bezochte videotheken kinderen een video huren van een te hoge leeftijdscategorie. Ten opzichte van de vorige meting is dat zeer vergelijkbaar. Tussen de twee leeftijdscategorieën is wel een iets ander beeld te zien. Bij 12+ zie je een lichte verbetering, terwijl onder de 16+ de navolging juist verslechtert. Gezien de aantallen dienen deze ontwikkelingen echter voorzichtig te worden geïnterpreteerd. MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Videotheken 18

Uitleg over Kijkwijzer vaker zichtbaar in videotheek In bijna twee derde van de bezochte videotheken is de leeftijdsclassificatie van films bij de kassa of vitrine van de bioscopen aangegeven middels brochures, posters of ander informatiemateriaal. Dit is een verbetering ten opzichte van de vorige meting(en). MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Videotheken 19

Uitleg Kijkwijzer per poster gegeven In zeven op de tien bezochte videotheken is de leeftijdsclassificatie van films aangegeven middels een poster. Er wordt dus duidelijk vaker gebruik gemaakt van dit medium. De brochure wordt juist minder vaak gebruikt, een aantal videotheken gebruikt een informatiezuil of losse stand. “Op het hoesje van de DVD.” “In een dvd hoes was een infofolder geschoven, deze stond op ooghoogte tussen de dvd's.” “Op de kasten waar de dvd's staan, zijn gele waarschuwingsstickers geplakt waarop stond vermeld dat er geen dvd's voor 16 jaar en ouder uitgeleend worden aan jongeren onder de 16.” MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Videotheken 20

“Hij zei alleen dat kinderen soms te jong zijn om iets te mogen zien.” Meeste videotheekmedewerkers konden uitleg geven over de betekenis van de symbolen In praktisch alle gevallen kon een videotheekmedewerker, indien hiernaar gevraagd, uitleg geven over de symbolen. De uitleg was niet altijd naar tevredenheid: in drie (van de 36) gevallen gaf de bezoeker bij meting 3 een onvoldoende voor de uitleg. “Hij zei alleen dat kinderen soms te jong zijn om iets te mogen zien.” “De medewerker zei dat het ''met de leeftijd te maken had'' en maakte de opmerking dat dit nog nooit door iemand gevraagd was.” MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Videotheken 21

Resultaat: Gameshops MSO Kijkwijzer en PEGI

Nalevingspercentage gameshops sterk verbeterd In meting 3 konden in 53% van de (53) bezochte gameshops kinderen een game huren of kopen van een te hoge leeftijdscategorie. Dit is een duidelijke verbetering ten opzichte van de vorige metingen. De verbetering vindt vooral plaats in de categorie 16+ (van 23% naar 59% naleving). In de categorie 12+ is juist een lichte daling van de naleving te zien maar zijn de aantallen dusdanig laag dat deze verandering voorzichtig moet worden geïnterpreteerd. MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Gameshops 23

Uitleg over Kijkwijzer in ruim helft gameshops zichtbaar Het percentage gameshops waar de leeftijdsclassificatie van games aangegeven werd middels brochures, posters of ander informatiemateriaal, is in meting 3 met 58% vergelijkbaar met de vorige metingen. MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Gameshops 24

Gebruik poster in gameshops toegenomen In de helft van de bezochte gameshops is de leeftijdsclassificatie aangegeven middels een poster. Brochures worden steeds minder gevonden in gameshops. Een informatiezuil of losse stand wordt ook weinig gebruikt. Een grote groep, 39%, brengt de classificatie op een andere manier onder de aandacht. “Sticker bij kassa.” “Op ooghoogte aan elke stelling in een dvd doosje in houder.” “Er hing een kleine flyer als een vlaggetje gehangen aan de kopse kant van een zuil, waar games voor de PC werden aangeboden.” MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Gameshops 25

“Het kwam over alsof ze zelf gokte wat het betekende.” Meeste gameshopmedewerkers konden uitleg geven over de betekenis van de symbolen Evenals in de vorige meting kon in praktisch alle gevallen een medewerker van de gameshop, indien hiernaar gevraagd, uitleg geven over de symbolen. Dit was niet altijd naar tevredenheid: in negen (van de 53) gevallen gaf de bezoeker een onvoldoende voor duidelijkheid van de uitleg. “Het gaat over geweld, met een toon van: dat snap je toch zelf ook wel.” “Medewerker zei: ‘Als kinderen een bepaalde game wilden doen, komen ze er toch wel aan en spelen ze hem toch wel. Dus waarom hem niet direct verkopen?.’” “Het kwam over alsof ze zelf gokte wat het betekende.” MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Gameshops 26

Resultaat: Muziekwinkel MSO Kijkwijzer en PEGI

Naleving onder muziekwinkels onveranderd In meting 3 konden in 65% van de (57) bezochte muziekwinkels kinderen een game kopen van een te hoge leeftijdscategorie. Dit is volledig gelijk aan meting 2. Tussen de classificaties 12+ en 16+ is wel een verandering zichtbaar maar deze dienen gezien het aantal bezoeken voorzichtig te worden geïnterpreteerd. MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Muziekwinkel 28

In een derde muziekwinkels is uitleg over Kijkwijzer zichtbaar In meting 3 is in een derde van de bezochte muziekwinkels (32%) de leeftijdsclassificatie van films aangegeven middels brochures, posters of ander informatiemateriaal. Bij de rest kon de bezoeker hier geen informatie over vinden. Dit is gelijk aan de vorige meting. MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Muziekwinkel 29

Muziekwinkels leggen leeftijdsclassificatie steeds vaker ‘anders’ uit Posters en brochures lijken in muziekwinkels steeds minder vaak gebruikt te worden. Steeds vaker wordt gebruik gemaakt van andere manieren om de classificatie onder de aandacht te brengen. “Op twee monitors aan het plafond midden in de zaak.” “Stickers op de kassa waarop de leeftijdsclassificatie wordt uitgelegd.” “Er werd een boodschap afgespeeld op een videoscherm die tussen de reclameboodschappen door werd getoond (na 5 tot 7 boodschappen kwam het tevoorschijn) En er stond 1 DVD-doosje met de leeftijdsvermeldingen erop.” “Als DVD hoesjes.” MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Muziekwinkel 30

“De medewerker zei dat het de leeftijd aangeeft.” Meeste muziekwinkelmedewerkers konden uitleg geven over de betekenis van de symbolen In 86% van de gevallen kon een muziekwinkelmedewerker, indien hiernaar gevraagd, uitleg geven over de symbolen. Dat is de laagste score van alle branches. Dit was niet altijd naar tevredenheid: in tien (van de 57) gevallen gaf de bezoeker een onvoldoende voor duidelijkheid van de uitleg. “Toen ik vroeg waar de leeftijd voor stond, gaf hij het e-mailadres van het hoofdkantoor, die ik kon mailen met vragen.” “De medewerker zei dat het de leeftijd aangeeft.” “Hij zei dat zo'n film best ook door iemand van 10 gekocht kon worden. Hij wist niet waar het spin-symbool voor stond.” MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Muziekwinkel 31

Resultaat: Speelgoedzaken MSO Kijkwijzer en PEGI

In helft speelgoedzaken lukt het te jong kind om film of game te kopen In 49% van de (94) bezochte speelgoedzaken konden kinderen een game kopen van een te hoge leeftijdscategorie. Dit geldt iets vaker voor de classificatie 12+ (54%) dan voor die van 16+ (46%). Het nalevingspercentage is gelijk aan de vorige meting. MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Speelgoedzaken 33

In acht op de tien speelgoedzaken is uitleg over Kijkwijzer zichtbaar In circa acht op de tien bezochte speelgoedzaken is de leeftijdsclassificatie van films aangegeven middels brochures, posters of ander informatiemateriaal. Over de drie metingen heen is het aandeel toonmateriaal gestegen. MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Speelgoedzaken 34

Speelgoedzaken leggen uit via stickers en kaartjes In de bezochte speelgoedzaken wordt nauwelijks gebruik gemaakt van brochures of informatiezuil. Meestal worden posters gebruikt. Bijna de helft van de speelgoedzaken brengt de classificatie op een andere manier onder de aandacht. “Om de 10 cm een bordje bij de games en films.” “Er hangen bordjes van Kijkwijzer en Pegi tussen de films en dvd's. Heel duidelijk en opvallend. Op de balie van de kassa is een sticker van Pegi, waarop staat dat het personeel om een legitimatie kan vragen i.v.m. de leeftijd.” “Er hing ook een klein kaartje aan de voorkant van de kassa.” MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Speelgoedzaken 35

“Hij vertelde alleen dat het iets betekent, niet wat het betekent.” Praktisch alle speelgoedwinkelmedewerkers konden de betekenis van de symbolen uitleggen In 95% van de gevallen kon een medewerker van een speelgoedzaak, indien hiernaar gevraagd, uitleg geven over de symbolen. Dit was niet altijd naar tevredenheid: in 11 (van de 94) gevallen gaf de bezoeker een onvoldoende voor duidelijkheid van de uitleg. De resultaten zijn zeer vergelijkbaar met de vorige meting. “De medewerkster leek geïrriteerd dat ik haar vroeg wat het betekende als er '16+' op een film stond. Ze gaf kortaf antwoord.” “Hij vertelde alleen dat het iets betekent, niet wat het betekent.” “Ze zei: 'Hier hangt een bordje met uitleg, dat moet toch wel genoeg zijn, he‘. Dat was het, ze zei er verder niets over.” MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Speelgoedzaken 36

Resultaat: Warenhuizen MSO Kijkwijzer en PEGI

In tweederde warenhuizen lukt het te jong kind om film of game te kopen In 33% van de (119) bezochte warenhuizen konden kinderen een game kopen van een te hoge leeftijdscategorie. Dit is gelijk aan de vorige meting. MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Warenhuizen 38

In zeven op de tien warenhuizen is uitleg over Kijkwijzer zichtbaar In zeven op de tien bezochte warenhuizen is de leeftijdsclassificatie van films aangegeven middels brochures, posters of ander informatiemateriaal. Dit is een lichte verbetering ten opzichte van de meting in oktober 2010. MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Warenhuizen 39

Uitleg Kijkwijzer meestal op eigen manier gegeven In de bezochte warenhuizen wordt nauwelijks gebruik gemaakt van brochures, posters of informatiezuil. Posters worden, na een dipje rond oktober 2010, weer iets vaker gebruikt. Zes op de tien warenhuizen brengt de classificatie op een andere manier onder de aandacht. “Op de stellages met films steken kleine A5 formaat geplastificeerde formuliertjes uit met de betekenissen van alle symbolen.” “Stickers geplakt bij de dvd's.” “Bordjes boven de DVD's.” “De uitleg stond aan het begin van het schap van de DVD's en games in de vorm van een DVD hoes.” MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Warenhuizen 40

“De medewerkster zei dat de symbolen wel voor zichzelf spraken.” Meeste medewerkers warenhuizen konden uitleg geven over de betekenis van de symbolen In 92% van de gevallen kon een medewerker van een warenhuis, indien hiernaar gevraagd, uitleg geven over de symbolen. Dit is vergelijkbaar met de eerdere metingen. Dit was niet altijd naar tevredenheid: in 14 (van de 119) gevallen gaf de bezoeker een onvoldoende voor duidelijkheid van de uitleg. “De dame achter de balie zei: 'het is waarschijnlijk een enge film of zo'.” “De medewerkster zei dat de symbolen wel voor zichzelf spraken.” “De medewerkster ging direct door naar de volgende klant nadat ze had aangegeven dat het iets zegt over de leeftijd.” “De medewerkster vertelde dat de spellen alleen door kinderen van 12 jaar en ouder te begrijpen zijn.” MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Warenhuizen 41

Resultaat: Bibliotheken MSO Kijkwijzer en PEGI

Ruim helft bezoekers moet scannen via zelfbedieningsunit 58% van de bezoekers aan de bibliotheken werd niet geholpen door een medewerker bij de balie, maar kreeg te maken met een zelfbedieningsunit. In totaal gaat het om 36 (van de 62) bezoeken die via een zelfbedieningsunit liepen. MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Bibliotheken 43

Zelfbedieningsunit blokkeert acht van de tien transacties van te jonge kinderen Bij 80% van de bibliotheken met zelfbedieninigsunit (36 bezoeken) gaf het apparaat aan dat het kind de film of game van een te hoge leeftijdscategorie niet kon lenen. Dit is een lichte verbetering ten opzichte van de vorige meting. Bij de classificatie 12+ wordt dit in de derde meting vaker aangegeven dan bij 16+. (Het is wellicht mogelijk om ook nadat de zelfbedieningsunit heeft aangegeven dat de film of game niet gehuurd mag worden, toch de film of game mee naar huis te nemen. Die mogelijkheid is echter buiten dit onderzoek gehouden) MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Bibliotheken 44

Balie blokkeert zes op de zeven te jonge leners 26 bezoeken verlopen via een medewerker achter een balie. Van deze bezoeken kan 85% de film of game niet meenemen, omdat de medewerker het kind te jong vindt. Deze score is duidelijk beter dan in de vorige metingen en vergelijkbaar met de zelfbedieningsbalie. Baliemedewerkers lijken even streng te zijn bij de 12+ classificatie als bij de 16+ classificatie. MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Bibliotheken 45

In zeven op de tien bibliotheken is uitleg over Kijkwijzer zichtbaar In 69% van de bezochte bibliotheken is de leeftijdsclassificatie van films aangegeven middels brochures, posters of ander informatiemateriaal. Dit is een duidelijke verbetering ten opzichte van maart. MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Bibliotheken 46

Uitleg Kijkwijzer in bibliotheek meestal via poster In ruim vier op de tien bezochte bibliotheken is de leeftijdsclassificatie aangegeven middels een poster. Dit is vergelijkbaar met de meting in maart. Brochures worden wel minder gezien in de bibliotheken. Dat kan zijn omdat ze niet gevonden worden. “Zowel bij de films lagen brochures en bij de zelfbedieningsunit was een grote poster op de tafel geplakt.” “Er zijn stickers geplakt op de voorzijde van de planken waarop de DVD's staan.” “Felgekleurde (opvallende) standaard bovenop het uit te lenen materiaal.” MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Bibliotheken 47

Daling in uitleg over de betekenis van de symbolen In 85% van de gevallen kon een medewerker van de bibliotheek, indien hiernaar gevraagd, uitleg geven over de symbolen. Dat is een daling ten opzichte van de vorige meting. Dit was meestal naar tevredenheid. Toch gaf in 8 (van de 62) gevallen de bezoeker een onvoldoende voor duidelijkheid van de uitleg. “Ik vroeg naar het leeftijdssymbool, maar de medewerkster was zelf niet echt zeker of dit een leeftijdssymbool was. Ze gaf er verder geen uitleg over en ging door met haar werkzaamheden.” “Ik vroeg aan een medewerker wat de symbolen betekenden en zij wist het niet. Uiteindelijk zei ze: 'Ik denk dat het iets met geweld te maken, maar dat weet ik niet zeker.' Ze vertelde dat er niemand aanwezig was aan wie ze het kon navragen.” MSO Kijkwijzer en PEGI > Resultaat: Bibliotheken 48