Exacerbatie Astma Nynke Kuypers, kaderhuisarts i.o. Vanuit perspectief van patiënt Vanuit perspectief van huisarts Nynke Kuypers, kaderhuisarts i.o. Gert Verhoeven, longarts

Casus Dhr. B, 38 jaar, voetballer HIS: recidiverende luchtweginfecties Belt i.v.m. hoesten en benauwdheid Hoest met geel sputum, geen bloed. Geen koorts Wat kan de patiënt zelf doen?

Wat kan de patiënt zelf doen? Zelfmanagement, Individueel Zorgplan Wanneer alarmeren?

Individueel exacerbatieplan

Individueel exacerbatieplan

Individueel exacerbatieplan

Individueel exacerbatieplan

Individueel exacerbatieplan

Individueel exacerbatieplan

Individueel exacerbatieplan

Online zelfmanagement voorbeeld www.mijnastmaonline.nl

Keuze van patiënt Gebaseerd op: wat accepteert hij/zij, angst, self-coping, sociale omstandigheden, beleving van voorgaande exacerbaties, exacerbatie-behandelingen, opname(s), alertheid van omgeving

TRIAGEwijzer doktersassistente

Rol van de huisarts Raadplegen HIS Anamnese Scoren van ACQ, MRC Lichamelijk onderzoek DD Behandelplan

Vraag naar klachten Anamnese Hoesten Piepende ademhaling Dyspnoe ga de mogelijke oorzaak van de exacerbatie na (infectie, het op eigen initiatief staken van de medicatie)

ACQ ACQ Som Delen Door Zes.

ACQ-afkappunten Goed gecontroleerd astma: 0-0.75 Gedeeltelijk gecontroleerd astma: 0.75 -1.5 Slecht onder controle: 1.5 - 6

MRC‐scorelijst longfunctie‐onderzoek Bent u wel eens kortademig? En zo ja, welke van de onderstaande uitspraken is voor u het meest van toepassing Ik heb geen last van kortademigheid 0 Ik word alleen kortademig bij zware inspanning 1 Ik word alleen kortademig als ik me moet haasten op vlak terrein of tegen een lichte helling oploop 2 Door mijn kortademigheid loop ik op vlak terrein langzamer dan andere mensen van mijn leeftijd, of moet ik stoppen om op adem te komen als ik mijn eigen tempo loop 3 Na ongeveer 100 meter lopen op vlak terrein moet ik na een paar minuten stoppen om op adem te komen 4 Ik ben te kortademig om het huis uit te gaan, of ik ben kortademig tijdens het aan‐ of uitkleden 5

Lichamelijk onderzoek: Mate van dyspnoe Ademhalingsfrequentie Gebruik hulpademhalingsspieren Ausculatie hart en longen.

Differentiaal Diagnose Astma Pneumonie Longembolie Hyperventilatie Overige longaandoeningen (longfibrose bv)

Definitie exacerbatie NHG standaard Onder een exacerbatie verstaat men een periode met progressieve dyspnoe, soms met hoesten of slijm opgeven.

Behandelplan Inhalatie-medicatie Steroïden Antibiotica ? Verwijzing

Behandeling milde exacerbatie Het (opnieuw) starten met bronchusverwijders, het tijdelijk verdubbelen van de dosis, of het combineren van twee soorten bronchusverwijders Bij onvoldoende effect daarvan, aangevuld met een kuur prednisolon 1 dd 30 mg gedurende 7-14 dagen

Criteria ernstige exacerbatie (een toename van de) dyspnoe in rust, moeite met uitspreken van een hele zin, niet plat kunnen liggen Ademhalingsfrequentie > 30/min (bij zeer ernstige exacerbaties neemt de ademfrequentie weer af) Hartslag > 120/min Gebruik van hulpademhalingsspieren Een eventueel gemeten zuurstofsaturatie > 92% maakt longfalen (hypoxie en/of hypercapnie) onwaarschijnlijk

Behandeling ernstige exacerbatie Bèta-2-sympathicomimeticum, bijvoorbeeld salbutamol dosisaerosol per inhalatiekamer (100 microg per keer in inhalatiekamer; 5 maal inademen; procedure 4-10 keer herhalen) Eventueel per injectie (0,5 mg/ml 1 ml) of per vernevelaar. Herhaal inhalaties na enkele minuten Voeg bij onvoldoende verbetering ipratropium toe (20 microg per keer in inhalatiekamer; procedure 2-4 keer herhalen) Verwijs bij geen verbetering binnen een half uur

Verwijsbeleid

Verwijsbeleid bij exacerbatie Bij een ernstige exacerbatie verwijst de huisarts als: Er binnen een half uur geen verbetering optreedt Er thuis onvoldoende zorgmogelijkheden zijn Bij eerdere exacerbaties altijd een ziekenhuisopname noodzakelijk was Uitputting leidt tot een afname van de ademfrequentie, verminderd bewustzijn en ‘rustiger’ worden van de patiënt (spoedopname)

Follow up na exacerbatie Uitlokkende factoren nagaan Therapietrouw en inhalatietechniek checken Zelfmanagement doornemen Wat te doen bij recidieven

Take home messages Het tijdig herkennen en behandelen van exacerbaties is belangrijk Zelfmanagement, met een zorgverlener als coach, zou de hoeksteen van astma-zorg moeten zijn. Hiertoe dient het individuele actieplan op papier of op het web.

Leerpunten: