Leefbaarheid Opbouwwerk 1.1. Referentiekader Samenlevingsopbouw (www.samenlevingsopbouw.be) Realiseren van het recht op een menswaardig leven voor iedereen en specifiek voor maatschappelijk kwetsbare groepen. We pakken situaties van maatschappelijke achterstelling en sociale uitsluiting aan. ‘Samen met hen’ werken we concreet aan de toegang tot grondrechten & de leefbaarheid in gebieden met slechte leef condities. We pakken materiële aspecten in de woon- en leefomgeving aan (bv. de inrichting van straten en pleinen, groenvoorziening) EN verbeteren het leefklimaat (bv. samenleven in de buurt, sociale voorzieningen in de wijk). We stimuleren het beleid en de doelgroep tot duurzame maatschappelijke verandering door ‘politiek’ en ‘agogisch’ te werken.

Leefbaarheid Opbouwwerk 1.2. Historiek www.canonsociaalwerk.eu Eind de jaren ’50: eerste buurthuisinitiatieven met een religieuze insteek in de volksbuurten van de grotere steden. Vanaf 1968 werd een federatie van Buurtwerken opgericht. Gemeentelijk- en streekopbouwwerk is ontstaan in de jaren 1965-1966. Oa. in het Heuvelland. Daarna werd het categoraal opbouwwerk gecreëerd. Hierbij werden specifieke doelgroepen (migranten, woonwagenbewoners, ex-psychiatrische patiënten, enz.) ondersteund. Daaropvolgend werd de klemtoon oa. gelegd op het functioneel opbouwwerk, waarbij het opbouwwerk aan de wieg stond van het oprichten van de welzijnsraden in Vlaanderen.

Leefbaarheid Opbouwwerk 1.2. Historiek www.canonsociaalwerk.eu Ondersteuning in 1981: Centrum voor Methodiekontwikkeling in de Samenlevingsopbouw De herstructurering 1983 (Minister Poma): versnipperde sector  één Vlaams ondersteuningsinstituut (VIBOSO) en verschillende regionale instituten (RISO’s). Op methodisch vlak werd de klemtoon gelegd op lange termijn planning en projectmatig werken. Samenlevingsopbouw werd welzijnsmaterie. Decreet ‘maatschappelijk opbouwwerk’ (1991) Nu valt dit onder de Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin: Jo Vandeurzen. Vanaf 2006 streven VIBOSO en de RISO’s naar een sterkere profilering Nieuwe naam: RISO West-Vlaanderen  Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen

Leefbaarheid Opbouwwerk 1.3. Structuur De sector Samenlevingsopbouw bestaat uit: - 8 regionale instituten: 5 provinciale en 3 grootstedelijke (bv. www.samenlevingsopbouwwvl.be ) - Het ondersteuningsinstituut: Samenlevingsopbouw Vlaanderen - De belangenbehartiger: beleidsgroep sector Samenlevingsopbouw Samenlevingsopbouw Vlaanderen zorgt voor: inhoudelijke, methodisch en organisatorisch overleg, vorming en documentatie. Samenlevingsopbouw Antwerpen, Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant, Limburg, West-Vlaanderen + Brussel, Antwerpen, Gent hebben de volgende taken: - Opmaak meerjarenplan - Overleg lokale actoren - beleidsbepalend - Opbouwprojecten bevorderen, voorbereiden, uitvoeren - Inhoudelijke en methodische werkbegeleiding - Ondersteuning aan derden

Leefbaarheid Opbouwwerk 1.4. Programmasporen Samenlevingsopbouw Vlaanderen Het recht op Wonen is het uitgangspunt, zowel op de sociale als op de private huisvestingsmarkt. Dit programma zet beleidsmakers ertoe aan om het woonbeleid aan te passen zodat maatschappelijk kwetsbare groepen toegang krijgen tot betaalbare en kwalitatief goede woningen. Samenlevingsopbouw Vlaanderen ondersteunt VIVAS, het netwerk van sociale huurders op Vlaams niveau. http://www.vob-vzw.be/ Wat Onderwijs betreft versterkt Samenlevingsopbouw Vlaanderen de opbouwwerkers in de Lokale Overlegplatforms (LOP). Zij ondersteunen kwetsbare groepen bij de realisatie van hun recht op onderwijs. Dit gebeurt in het kader van het decreet Gelijke Onderwijskansen. Bovendien kaart Samenlevingsopbouw Vlaanderen bij het beleid de problemen aan waarmee deze groepen geconfronteerd worden. Samenlevingsopbouw Vlaanderen zet de komende jaren in op de ontwikkeling van goede praktijken met betrekking tot gelijke onderwijskansen. Studiedag: Gelijke onderwijskansen: Een zaak van iedereen.

Leefbaarheid Opbouwwerk 1.4. Programmasporen Samenlevingsopbouw Vlaanderen Op het vlak van Arbeid wil Samenlevingsopbouw Vlaanderen erop toezien dat beleidsinstanties rekening houden met de situatie en positie van groepen die uitgesloten worden op de gewone arbeidsmarkt. Het thema Fysieke en sociale leefbaarheid krijgt heel wat aandacht van de sector. De veelheid en diversiteit aan ontplooide werking binnen de Regionale Instituten vraagt om een uitklaring van het begrippen- en methodologische kader op niveau van de sector. Het Lokaal sociaal beleid is een belangrijk instrument om maatschappelijk kwetsbare groepen bij het lokale beleid te betrekken. Samenlevingsopbouw Vlaanderen wil op dit vlak vooral betere voorwaarden tot participatie realiseren. Samenlevingsopbouw Vlaanderen heeft ook een luik Internationale samenwerking. Zo werken we actief mee aan de uitwisselingsprojecten van het Europees netwerk van landelijke organisaties in de Samenlevingsopbouw (CEBSD). studiedag

Leefbaarheid Opbouwwerk 1.4. Programmasporen Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen Arbeid en sociale uitsluiting Inzetten op het realiseren van buurtdiensten. Dit vormt een interessant kader omdat ze zinvol werk op maat betekenen en ook het leven in buurten verbeteren. Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen maakt de noden van restgroepen op de arbeidsmarkt heel duidelijk en zichtbaar, en roepen op om mensen niet te laten vallen. Uitwisselingstafels Buurt- en Nabijheidsdiensten Westhoek Buurt en Nabijheidsdienst het seniorenteam Ieper

Leefbaarheid Opbouwwerk 1.4. Programmasporen Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen Leefbaarheid In bepaalde wijken of dorpen staat de leefbaarheid onder druk: veel slechte woningen, weinig voorzieningen, een stroeve communicatie tussen bewoners en beleid, leegstand en braakliggende gronden wachtend op een nieuwe bestemming, relatief veel kansengroepen, … Er is nood aan een ‘brede’ aanpak met lokaal bestuur en diverse partners , waarbij de bewoners het zelf ook echt zien zitten. Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen is bij zo’n proces gangmaker en bemiddelaar, en vooral ondersteuner van de bewoners. Knelpunten en troeven komen op tafel. Oplossingen worden uitgewerkt. Projecten in de regio: Bewonersplatforms en dorpsontwikkeling - Poperinge Dorp In Zicht

Leefbaarheid Opbouwwerk 1.4. Programmasporen Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen Maatschappelijke dienstverlening Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen let speciaal op mensen die het extra lastig hebben met de afstand tot de moderne dienstverlening. Bijvoorbeeld voor plattelandsbevolking zijn de diensten soms letterlijk ‘te ver weg’ in de stad. Ze leggen de klemtoon op onderhoud en herstel van buurt- en dorpsgebonden netwerken, zodat kwetsbare bewoners zich beter omringd weten. En daarnaast bepleiten ze bij het beleid en diensten voor aangepaste beleidsmaatregelen ten gunste van de meeste kwetsbare groepen. Project ‘Zorgnetwerken en armoedebestrijding in het platteland’. Ondersteund door CERA

Leefbaarheid Opbouwwerk 1.4. Programmasporen Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen Samenleven Hoe kunnen mensen – wie ze ook zijn – zo goed mogelijk samenleven? Deze vraag stelt zich des te scherper naarmate topics als vereenzaming, onzekerheid en het gevoel ‘niet meer mee te tellen’, toenemen. Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen investeert in projecten die mensen steunen om contact te maken en om te leren samenleven. Daarbij trekken ze echt de kaart van de kwetsbare groepen en van onderlinge solidariteit.

Leefbaarheid Opbouwwerk 1.4. Programmasporen Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen Wonen Een toegankelijker, betaalbaarder en kwaliteitsvoller aanbod op de private en sociale huurmarkt wordt gerealiseerd voor wie weinig middelen heeft. Daarnaast wordt ook de klemtoon gelegd op de verbeterde aandacht en oplossingen voor de problematiek van thuislozen en mensen die met thuisloosheid bedreigd worden. Maatschappelijk kwetsbare groepen worden gehoord en betrokken bij het lokale woonbeleid. Toekomstgerichte uitdagingen op de sociale huurmarkt worden vooraan op de agenda gezet: o.a. leefbaarheid van de wijken, de toepassing van het nieuwe sociale huurbesluit, en participatie van de huurders binnen het beleid van de maatschappijen. Projecten in de regio: Sociaal wonen in kleine landelijke kernen Tweezijdig+: Ieper

Leefbaarheid Opbouwwerk 1.5. Methoden, technieken, instrumenten Methoden en technieken voor de opbouwwerkpraktijk zijn oa.: werken met projecten, participatie van bewoners, samenwerken met partners, beleidsbeïnvloeding, … Leefbaarheid Nieuwe Stijl (LENS) Planning for Real Doelgerichte Interventie Planning (DIP) ABCD-methode (Asset-Based Community Development): talenten Dorp inZicht www.dorpinzicht.be

Leefbaarheid 2. Buurtwerk Een buurtgerichte basisvoorziening gericht op het betrekken en ondersteunen van bewoners bij het leven en samenleven in de directe woon- en leefomgeving. Wordt gedragen door geschoolde krachten, ervaringsdeskundigen en vrijwilligers. Het buurtwerk heeft als doelstelling om de leefbaarheid van de buurt te verbeteren. Hierbij hebben ze de volgende opdrachten: Ontmoeting: De buurthuizen zetten elke dag hun deuren open. Bij het verzorgen van de bar en het onthaal worden de vrijwilligers actief betrokken. Animatie en participatie: Via activiteiten kunnen de bewoners participeren aan de werking van de buurthuizen. (vb. de biljart­club, de kaartersclub, kookploeg, wandelclub, fietsclub, crea-workshops, verwennamiddagen, buurtfeesten, daguitstappen, ...

Leefbaarheid 2. Buurtwerk Leefomgeving: Het buurtwerk wil de bewoners onder­steunen bij het participeren aan besluit­vorming omtrent hun leefomgeving. Vorming: Er worden vormende activiteiten opge­zet, vooral met het oog op het verbe­teren van de leefsituatie van buurtbe­woners. Concreet bv. vorming omtrent energiebesparing, computerlessen, taallessen Dienstverlening: Mensen kunnen, op een informele ma­nier, voor alle mogelijke hulpvragen in het buurthuis terecht, indien nodig wordt doorver­wezen. De doelgroepen zijn alle bevolkingsgroepen, met bijzonder aandacht voor de meest kwetsbare. Buurtdienst Bellewijk Poperinge http://bellewijk.webs.com/

Leefbaarheid 3. Straathoekwerk Straathoekwerk is gericht op de realisatie van de sociale grondrechten van restgroepen en doet dit op een actieve, positieve, integrale en structurele manier. Vlastrov is het ondersteuningsteam voor iedereen betrokken bij het opstarten en uitvoeren van kwalitatief straathoekwerk. www.straathoekwerk.be http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=yU49oYUnAQI