Groepsrisico van geluid in beeld gebracht met geluideffectcontouren Elly Waterman en Henk de Kluijver 6 november 2012

Intermezzo: Externe veiligheid Groepsrisico van geluid Inhoud Actieplannen Geluid en gezondheid Intermezzo: Externe veiligheid Groepsrisico van geluid Geluideffectcontouren Meerwaarde

Werkwijze actieplan eerste ronde Actieplannen Werkwijze actieplan eerste ronde Geluidkaarten  Plandrempel  Actie boven plandrempel Tweede serie actieplannen Wat wij zien is meer fundamenteel nadenken Eerste tranche: keus plandrempel, actie bij wat daarboven ligt Nu: bijv. Zuid-Holland: Denk na hoe wij het beste de gezondheidsaspecten kunnen aanpakken

Actieplannen geluidkaart laat rijtje woningen zien met hoge belasting maar er is in dit gebied slechts 1 woning boven de gekozen plandrempel van 63. Beperkte aanpak, beperkte kosten, maar ook beperkte opbrengst.

Actieplannen tweede ronde Fundamenteel nadenken over: Wat bracht de eerste ronde? Is herziening plandrempel wenselijk? Geluid en gezondheid (prov. Zuid-Holland)? Last but not least: Hoe budget optimaal besteden? Bij de tweede ronde voor de actieplannen zien wij bij verschillende opdrachtgevers dat fundamenteel wordt nagedacht over de aanpak voor de tweede ronde. Wacht bracht de eerste ronde? Is herziening plandrempel wenselijk? Hoe zit het eigenlijk met geluid en gezondheid (prov. Zuid-Holland)? Hoe kunnen we budget optimaal besteden?

Gezondheid Wat wel nieuw is, is de focus op gezondheid. Gezondheid staat over het algemeen in hoge belangstelling

Effecten van geluid op gezondheid Hart- en vaatziekten door geluid kunnen optreden vanaf een geluidsniveau van 60 dB. Geluidshinder kan al optreden vanaf 42 dB. Bij een niveau van 55 dB ervaart 10% van de bevolking ernstige geluidhinder. Effecten van geluid op gezondheid zijn: Hart en vaatziekten vanaf 60 Hinder treedt al op bij lage niveaus, vanaf 55 Daarnaast zijn er wat andere effecten natuurlijk ook, slaapverstoring bijvoorbeeld. Maar die zijn nauwelijk onderscheidend, Of er is onvoldoende over bekend. Hoe een keus te maken? Kortom, hoe doe je dat doelmatig?

Pers: focus op hartinfarcten Gezondheid Pers: focus op hartinfarcten De geluidswereld sluit graag aan bij de gezondheidsmode. Zelfs stellen we dat er geluidsdoden vallen. 700 per jaar in Nederland volgens De Telegraaf Kennelijk een focus op de hartinfarcten. Maar, veroorzaakt geluid nou echt zoveel doden?

grote onzekerheidsmarge Verhoogde kans (odds-ratio) op hartinfarct afhankelijk van het geluidsniveau gedurende de dag op de gevel. De balken geven het 95%-betrouwbaarheidsinterval weer [15]. Gezondheid Geluid  verhoogde kans op hartinfarct? Houthuijs, RIVM grote onzekerheidsmarge Maar zijn er nu werkelijk zoveel geluidsdoden? Is het hartinfarct en de geluidsdoden de goede dosismaat? De onzekerheid van de relatie tussen geluid en hartinfarct is erg groot. Bovendien gaat het toch maar om een geringe verhoging, 1% bij een niveau boven 70. Schattingen zijn dat 4% van het totaal aantal hartinfarcen zou kunnen komen door geluid. (EU)

Risicofactoren hartinfarct Gezondheid Risicofactoren hartinfarct Risicofactoren zijn vooral hoge bloeddruk, hoog cholesterol, diabetes, overgewicht, roken Dus als je het aantal hartinfarcten wil beperken, denk je niet in de eerste plaats aan geluidhinder. Geluidshinder

Gezondheid WHO: Geluidshinder is gezondheidseffect Gezondheid volgens WHO: Een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn Geluidshinder is ook een gezondheidsaspect op zichzelf Fijn, want nu zijn we op bekend terrein Van geluidshinder weten we veel af.

Effecten van geluid op gezondheid Hart- en vaatziekten vanaf 60 dB. Geluidshinder vanaf 42 dB. De vraag welke keus je moest maken, hetzij Hart en vaatziekten Of geluidhinder Lijkt beantwoord: Geluidhinder Kortom, hoe doe je dat doelmatig?

Geluidhinder Geluidhinder is statistisch Bekend terrein, want we kennen de dosis-effectrelaties voor geluidhinder heel goed. Deze zijn zelfs wettelijk geregeld en staan in de Regeling geluid milieubeheer. Maar wat op de verticale as staat is een percentage. De gezondheidseffecten van geluid zijn statistisch van aard. Dat is bij geluid niet anders dan bij andere factoren die ziekten veroorzaken (zoals luchtvervuiling, overgewicht of roken). Je weet nooit precies wie gezondheidsproblemen zal krijgen door bijv. roken. Je weet dus ook niet precies wie geluidshinder zal krijgen door een hoog of zelfs laag geluidsniveau.

Geluidhinder 12% gehinderden Boven plandrempel 20% gehinderden Als we kijken naar de geluidbelasting van een geluidkaart, zien we op alle panden de geluidbelasting in kleur. Waar wonen die gehinderden? In de oranje huizen zijn 30% van de bewoners gehinderd In de lichtgroene huizen ca. 12% gehinderd. In aantal gaat het in dit voorbeeld over ongeveer evenveel personen. En dan is er slechts een woning boven de plandrempel Waarom zou je dan wel maatregelen treffen bij de oranje huizen (60-64 dB) En niet bij de lichtgroene huizen (50-54). Ja inderdaad 10 dB lager, maar toch nog een fors aantal geluidgehinderden. 30% gehinderden

Geluidhinder Boven plandrempel Als we kijken naar de geluidbelasting van een geluidkaart, zien we op alle panden de geluidbelasting in kleur. Waar wonen die gehinderden? In de oranje huizen zijn 30% van de bewoners gehinderd In de lichtgroene huizen ca. 12% gehinderd. In aantal gaat het in dit voorbeeld over ongeveer evenveel personen. En dan is er slechts een woning boven de plandrempel Waarom zou je dan wel maatregelen treffen bij de oranje huizen (60-64 dB) En niet bij de lichtgroene huizen (50-54). Ja inderdaad 10 dB lager, maar toch nog een fors aantal geluidgehinderden.

Intermezzo: Externe veiligheid Hoe moet je het geluid van infrastructuur aanpakken om gezondheid/hinder te verminderen? Parallel met Externe Veiligheid Plaatsgebonden risico Om de gezondheidseffecten van geluid te kunnen verminderen kan een statistische aanpak effectief zijn. Bij het treffen van maatregelen stellen wij dan ook voor om niet alleen naar de hoge niveaus te kijken, maar ook naar de effecten van geluid op populatieniveau. Kortom, kijk ook naar het groepsrisico dat geluidhinder veroorzaakt. Groepsrisico

Intermezzo: Externe Veiligheid Externe veiligheid wettelijk geregeld Aanleiding Ongeval Seveso (1976) -> EU richtlijn Vuurwerkramp Enschede (2000) Seveso: Dioxine: Chloracne, angst voor ongeboren kinderen Vuurwerkramp 23 doden, ongeveer 950 gewonden, 200 woningen geheel vernield.

Intermezzo: Externe Veiligheid Vormgegeven als Minimum beschermingsniveau Kans op groot ongeluk met veel slachtoffers: expliciet afwegen en eventueel verantwoorden Parallel voor geluid Minimum beschermingsniveau Plaatsgebonden risico Maximale ontheffing Plandrempel Grote groepen gehinderden Burgers mogen voor de veiligheid van hun woonomgeving rekenen op een minimum beschermingsniveau (plaatsgebonden risico). De kans op een groot ongeluk met veel slachtoffers moet expliciet worden afgewogen en verantwoord (groepsrisico). Daarbij spelen de maatschappelijke baten van en de beschikbare alternatieven voor de desbetreffende activiteit een belangrijke rol. Groepsrisico Voorkeurswaarde Niet in actieplan

Intermezzo: Externe veiligheid Conclusie Kijk niet alleen naar het persoonlijk leed Het plaatsgebonden risico van geluid De hoge geluidsbelastingen Maar kijk ook beleidsmatig naar de grote groepen gehinderden Beoordeel dus het groepsrisico van geluid

Geluidhinder in actieplan Minimum beschermingsniveau boven plandrempel Groepsrisico op geluidhinder beperken Nu ga ik weer terug naar de geluidkaart, ergens in Limburg Woning boven de plandrempel krijgt in dit model een minimum beschermingsniveau De grotere groepen woningen met een groot aantal gehinderden krijgen prioriteit voor geluidhinderreductie.

Groepsrisico van geluid Groepsrisico van geluid “zit al een beetje in de wet” Tracébesluiten, plafondoverschrijdingen: Doelmatigheidscriterium Vervangende nieuwbouw: Hoge ontheffingswaarde, mits.... Beoordelen wezenlijke toename aantal geluidgehinderen (art. 51 Wgh) Sanering bron/overdrachtmaatregelen Prioriteit bij laagste bedrag per woning (art. 10 Subsidieregeling sanering verkeerslawaai) Groeprisico van geluid zit al een beetje in de wet. Drie voorbeelden Artikel 51 Met betrekking tot nieuw te bouwen woningen, die dienen ter vervanging van bestaande woningen of van andere geluidsgevoelige gebouwen waarvoor toepassing is gegeven aan artikel 47, eerste lid, kan in afwijking van artikel 48 een waarde worden vastgesteld van ten hoogste 65 dB(A), met dien verstande dat de vervanging niet zal leiden tot: a. een ingrijpende wijziging van de bestaande stedenbouwkundige functie of structuur; b. een wezenlijke toename van het aantal geluidgehinderden bij toetsing op bouwplanniveau voor ten hoogste 100 woningen.

Geluideffectcontouren Methodiek groepsrisico Geluideffectcontouren. Combinatie van: Geluidbelastingen  geluidgehinderden Woningconcentraties Dichtbebouwd gebied in combinatie met een hoge geluidbelasting geeft een “piek” in de geluideffectcontouren. Om dit groepsrisico van geluid in beeld te brengen hebben wij geluideffectcontouren ontwikkeld. Deze zijn anders dan geluidcontouren. Geluidcontouren brengen de geluidsbelasting in beeld. Geluideffectcontouren laten juist zien waar de negatieve effecten van geluid het grootst zijn. Geluideffectcontouren worden bepaald door combinatie van (hoge) geluidbelastingen en woningconcentraties. Een dichtbebouwd gebied in combinatie met een hoge geluidbelasting geeft een “piek” in de geluideffectcontouren.

Geluideffectcontouren Voorbeeld Alleen plaatje, niet op inhoud ingaan.

Geluideffectcontouren Technisch: Grid van 10x10 meter over geluidkaart Per punt aantal geluidgehinderden berekenen binnen een gekozen straal 3 gehinderden 5 gehinderden Uitleg technische werking Resultaat: Per gridpunt waarde voor hinderconcentratie Contouren op basis van deze waarden Pieken geven hoogste concentraties. gridpunt 8 gehinderden

Geluideffectcontouren Lden

Geluideffectcontouren Beeld van de hotspots Uitleg wat je hier ziet, waar je je geld het beste besteed

Geluideffectcontouren Prioriteiten voor de knelpunten De hotspots rangschikken op volgorde van prioriteit. Nuttige informatie bij het opstellen van actieplannen

Geluideffectcontouren Prioriteiten voor het actieplan Uitleg wat je hier ziet, waar je je geld het beste besteed

Geluideffectcontouren Lden Wegen met prioriteit Prioriteit: bereikte reductie aantal gehinderden per m2 stil wegdek

Effectieve maatregelen gericht op gezondheid? Conclusie Effectieve maatregelen gericht op gezondheid? Richten op geluidgehinderden Via het groepsrisico van geluid Bijvoorbeeld met behulp geluideffectcontouren

Conclusie

Dank u wel voor uw aandacht Einde Dank u wel voor uw aandacht Heeft u nog vragen? dBvision Groenmarktstraat 39 www.dBvision.nl 3521 AV Utrecht info@dBvision.nl 030-2970391