De leerkracht als dj? Meisjes luisteren, jongens knikken, de school twijfelt. P. De Bruyckere Arteveldehogeschool, Gent, met steun van het CompAHS-fonds Silver - Comeniusproject funded with support of the European Commission: LLP-BE-COMENIUS-CMP

Onderzoek  Onderzoek in Vlaanderen bij 1783 leerlingen en 105 leerkrachten naar gebruik van muziek op school.  Matchen van leerkrachten aan eigen leerlingen.  Vooral eerste en tweede graad, goede spreiding over de verschillende onderwijsniveaus, ook representatief qua geslacht.

Onderzoeksvragen  Hoe vaak wordt popmuziek in de klas gebruikt?  Waarvoor wordt de popmuziek gebruikt?  Hoe denken leerkracht over het gebruik van popmuziek in de klas?  Hoe is de houding van de leerlingen op het gebruik van popmuziek in de klas?

Onderzoeksvragen  Hoe vaak wordt popmuziek in de klas gebruikt?  Waarvoor wordt de popmuziek gebruikt?  Hoe denken leerkracht over het gebruik van popmuziek in de klas?  Hoe is de houding van de leerlingen op het gebruik van popmuziek in de klas?

Onderzoeksvragen  Hoe vaak wordt popmuziek in de klas gebruikt?  18% tijdens de week van afname  23% tijdens de voorbije maand van afname  22% al tijdens het lopende trimester.  38% had geen muziek gebruikt.  Waarvoor wordt de popmuziek gebruikt?  Vooral in godsdienst en vreemde talen, maar ook in geschiedenis, wiskunde en informatica.

Songs in handboeken Willekeurige greep  Hotel Barcelona (Stef Bos)  Imagine (Lennon)  Harlekijnlied (Van Veen) (uit oefening van mijn studenten: de 21 ste eeuw is nog niet doorgebroken in de handboeken)

Onderzoeksvragen  Hoe denken leerkracht over het gebruik van popmuziek in de klas?  58% vindt popmuziek hoort thuis in de klas vs 19% niet  Is een handig middel om de aandacht vast te grijpen (69% vs 16%) + met effectief meer aandacht (82%)  12 % zegt dat het de aandacht afleidt  49 % vindt dat de leerlingen moeten leren luisteren naar populaire muziek (vs 32%)  Geen invloed van leeftijd, geslacht, enkel van zelf muziek maken + waar men studeerde.

Onderzoeksvragen  Hoe is de houding van de leerlingen op het gebruik van popmuziek in de klas?  76% is niet afkerig van popmuziek in de klas,  In de klas thuishoren: 33 % neutraal 23% contra Meisjes echter significant overtuigd van wel.  De leerlingen vinden eerder niet dat muziek de aandacht afleidt, maar zijn terug eerder op hun goede of ze wel beter opletten als er muziek gebruikt wordt. 40% niet, 38% wel, met invloed van leeftijd.

Opmerkelijk  Enerzijds: Meisjes vinden muziek in de klas significant belangrijker dan jongens  Anderzijds: de bepalende factor hoe vaak muziek in de klas gebruikt wordt… is het aantal jongens. Dus hoe meer jongens in de klas, hoe vaker de muziek.  Voor beide geslachten: wel met mate (zie ook Roe 2001)

2 interessante vragen 1. Waarom appreciëren meisjes meer muziek in de klas? 2. Waarom maken leerkrachten deze fout?

Leerlingen  Mogelijke verklaringen  Link met lyrics  Gebruikte genres in de klas  Geen link met muziek maken

Leerlingen  Geen link met muziek maken  beide geslachten spelen quasi even vaak muziek, wel andere instrumenten (opvallend, Green 1997 toonde aan dat muziekleerkrachten meisjes inferieur inschatten, maar meer meisjes gaan naar bvb het deeltijds kunstonderwijs, 66% (gegevens Klasse, Vlaamse overheid)

Leerlingen: “It’s got vocals” (M. Monroe)  Veel van het gebruik in de klas draait rond de teksten:  Voorbeelden in de taallessen  Basis voor poëzie  Basis voor zingeving in godsdienstlessen of zedenleer  Onderzoek van Schwartz uit 1999 toonde al dat de betekenisgeving en de lyrics bij meisjes een meer belangrijke rol spelen dan bij jongens.

Leerlingen: genres  Genres die gebruikt worden in de klas stellen lyrics centraal of ritme  Ritme:  Lichamelijke opvoeding, (scoort hoog)  Dactylo

Leerlingen: genres  Populaire genres in de klas  Frans chanson  Dance  Kleinkunst  Vlaamse rock  Wereldmuziek (terug in godsdienst, maar ook aardrijkskunde)  Allemaal genres die significant hoger gewaardeerd worden door meisjes.

Leerkrachten:  Waarom maken leerkrachten deze fout?  Jongens opvallender?  Link met jeugdcultuur?  Weinig sociologie bij lerarenopleidingen, CCCS-idee over jeugdcultuur nog meest levend  Jongens moeilijker te motiveren?  Heeft veel met perceptie te maken, minder met feitelijkheid.

Contactgegevens  Pedro De Bruyckere   

Bibliografie  Green, Lucy (1997), Music, gender, education, Cambridge: Cambridge University Press  Lincoln, Sian (2004), Teenage Girls’ ‘Bedroom Culture’: codes versus Zones, In: Bennet, A, Kahn-Harris, K, (ed) After Subculture, New York: Palgrave  Schwartz, Kelly (1999), "music test, The". Group. FindArticles.com. 26 May test, The  Voor onderzoek:  Roe, K., Van den Bulck, J., De Cock, K. & Dusart, C.(2001), Het onderwijs in een concurrentiestrijd. Een studie naar de positie van formele leerkanalen in een informele kennismaatschappij, K.U.Leuven, Departement Communicatiewetenschap.  De Groof, S., Leerlingenparticipatie nader bekeken. Een kwalitatief en kwantitatief onderzoek naar de betekenis en het belang van participatie op school. Eindverslag van het OBPWO-project in opdracht van het Departement Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap en op initiatief van de Vlaamse Minister voor Onderwijs, Onderzoeksgroep TOR, Vakgroep Sociologie, Vrije Universiteit Brussel,  Kavadias, Dimokritos, (2001) De houdingen van adolescente Vlamingen aan de dageraad van de 21ste eeuw. Een overzicht., Onuitgegeven onderzoeksrapport, VUB, Vakgroep Sociologie, Onderzoeksgroep TOR, Brussel)  Smits, W., (2004) Maatschappelijke participatie van jongeren. Bewegen in de vrijetijds-, sociale en culturele ruimte. Eindverslag van het Programma Beleidsgericht Onderzoek 'Maatschappelijke participatie van jongeren'. PBO99A/14/85 in opdracht van de Administratie Cultuur, Afdeling Jeugd en Sport van de Vlaamse Gemeenschap, Onderzoeksgroep TOR, Vakgroep Sociologie, Vrije Universiteit Brussel,  Stevens, F., (2001) Gemaakte keuzes? Een analyse van de muziek- en mediapreferenties van Vlaamse jongeren. In: Sociologische Gids, 2001, 48, 2: Stevens, F. & Elchardus, M, (2001) De Speelplaats als cultureel centrum. De beleving van de leefwereld van jongeren. Eindverslag voor het PBO-project PBO 97/16/115, Onderzoeksgroep TOR, Vakgroep Sociologie, Vrije Universiteit Brussel.