Standaardsystematiek voor Kostenramingen SSK-2010 (PJ) Welkom en huishoudelijke mededelingen (pictogrammen op flip-over) ·         Telefoons & piepers uit ·         Pauzes, roken ·         Cursustijden, lunch ·         Badges / naambordjes ·         Presentielijst ( mede ivm certificaat) ·         Evaluatieformulier ·         Syllabus ·         Leergang geïntegreerde contracten onder de aandacht brengen ·         Praat vrijuit, je zit er voor je zelf (max 10 min)   Kennismaking tussen trainers en deelnemers Voorstelrondje: Naam, werkgever, functie, verwachtingen; wat ga ik met de SSK doen?. Bij co-trainer (JvdM) beginnen. Belangrijkste zaken noteren door co-trainer (JvdM), daarna: Programma doorlopen. Handreiking voor kostenmanagement en kostenramen Paul Jansen - CROW

Aanleiding SSK… Indeling Compleet? Vergelijkbaar Volgen in de tijd Prijspeil, btw Risico’s en onzekerheden Marktwerking? Software (PJ) SSK is niet ‘de kunst van het ramen’ SSK gaat over afstemming, uniformiteit, betere communicatie over ramingen Onduidelijk of raming ‘alles-inclusief’ is Geen uniformiteit omtrent risico´s en onzekerheden in de raming Probleemstelling: MET NAME IN DE ONTWERPFASE ! Vergelijkbaarheid van ramingen lastig - verschillende ‘partners’ in projecten - verschillende bedr. ramen elk een ander stuk v/h tracé) Volgen in de tijd; elke fase een bijgestelde raming Geen vast omschreven kostenposten (waar staat het in de raming) Compleetheid van de raming: “alles inclusief” (staat alles erin en kan ik het makkelijk terugvinden) Begrippen rondom onzekerheden (marge, risico, onvolledig plan) Verantwoordelijkheid ramer / financier

Probabilistisch? Levensduurkosten Terminologie Objecten BUDGET Begint met lege sheet (=foto) SSK bestaat al sinds 1999 / 2002. CROW heeft zijn oor te luister gelegd en heeft vragen om veretering opgemerkt. Het gaat daarbij vooral om deze begrippen Levensduur (ook wel instandhouding-, exploitatie-, operationele kosten) Terminologie: ‘onvoorzien’ bestaat niet meer Objecten… van oorsprong een item binnen de SSK; stapje gezet. Maar hoe nu verder Probabilistisch is in opkomst. Van raming naar budget… altijd een lastige vraag. BUDGET 3

Zi ziet een kostenramer een project het liefst. Alles in een net pakketje met een strik erom: tekeningen, scope, ontwerp, whatever. Compleet en volledig Duidelijk wat ere moet worden geraamd. Aan de slag. Maar gaat dat ook zo…?!? Denk het niet! Overigens De stip met ‘blz.’verwijst op sheet verwijst naar de desbetreffende pagina uit P137 (3e druk).

SSK 2010 Handreiking voor kostenmanagement met: Methodiek Begrippenkader Checklists Uniform samenvattingsblad Cursus Praktische handreiking aan kostenramers: Rekenmodel in Excel (twéé versies d.d. 15 april 2012) Vereenvoudigde versie 2.1 Geavanceerde versie 3.03

VERVALLEN CROW-Publicatie 137 1999 2010 2002 1e druk 2e druk 3e druk (PJ) Nieuwe aspecten 2e druk P137 Aanscherping systematiek; ‘gezicht’ Jacob Penning Ervaring met objectenbibliotheek WERKBOEK belangrijkste toevoeging Systematiek stabiel; werkgroep medio 2002 gedechargeerd Softwareontwikkelaars zijn geïnteresseerd (KPD, VMA, Brink) GWW-Platform DACE Voortzetting één-daagse cursussen CROW Ook in-company cursus mogelijk Gebruikersdag (toekomst) Relatie met nieuwe contractvormen; onderbouwing van de aanbieding LEVER COMMENTAAR !! Overige ontwikkelingen Verder met objectenbibliotheek (afzonderlijk project) Samenwerking in kader PAIS Elektronisch Aanbesteden, Functioneel Specificeren, UAVgc STOP presentatie … JvdM verder op FLIP-OVER 6 6

Methodiek Objectramingen Scope en ramingdossier (PJ) HOE draagt SSK daar dan aan bij ... Raming = stuur/beslisinformatie SSK biedt referentiekader voor vergelijking een methode voor het opstellen van objectramingen, met een eenduidig ‘format’ om alle kostencategorieën en kostengroepen vast te leggen (inclusief een rekenmodel in Excel); een handreiking om te kunnen rekenen met risico’s; een uitgebreid begrippenkader met kaders voor kwaliteitseisen en het communiceren van de raming; een aantal praktische checklisten om de raming concreet mee te kunnen onderbouwen; een uitleg over probabilistisch ramen. SSK: 5 hoofdpijlers Decompositiemodel, investeringsmodel en begrippenkader Ordening van objecten (uitgangspunten projectopdeling) Standaardindeling raming (investeringsmodel Begrippen risico’s onzekerheden Objectenbibliotheek is complementair (aanvullend) Heldere aanpak van het ramingproces (Werkboek) (alleen noemen, nog geen inhoudelijke uitleg geven) SSK = uniformiteit, eenduidige communicatie over ramingen basis is altijd een ontwerp/plan (hoe globaal ook) eenduidig, terugvindbaar vastleggen Over SSK-2010

Objecten … Objectenboom Verkeersbord Vangrail Lichtmast Belijning Geluidswal Oprit Matrixborden Bermen Toeritdosering Hemelwaterafvoer Cunet Ophoging Bodemsanering Duiker Dwarsprofiel

Het begrip ‘Scope’ ‘Scope’ betekent ‘Omvang’, ‘Reikwijdte’. “De scope omvat enerzijds de specificaties die op dat moment zijn vastgesteld en anderzijds de geaccepteerde technische oplossing (het ontwerp) op basis van die specificaties.” Leg de scope goed vast! Omschrijving (eventueel in extra tabblad in de spreadsheet) In het rekenmodel (opdeling project in objecten) Wijziging scope => Wijziging budget (JvdM) Toelichten begrip “scope” ( P137 pag. 22 e.v., definitie op pag. 80) Begrip = worsteling werkgroep v/a 1e druk ! Puur functioneel PvE is niet te ramen. Kostenramer (ontwerper?) maakt altijd een soort vertaling naar technische oplossing; hoe globaal ook. Piramides eisen <-> oplossingen Mate van detail BINNEN DE SCOPE groeit (zie P137 pag. 23) Specificaties vragen om oplossingen die vervolgens meer gedetailleerde specificaties vereisen. Altijd discussie over EXTERNE wijzigingen en INTERNE bijstellingen Interactie ramer/financier; omgaan met risico’s in de raming/scope verantwoordelijkheden externe wijzigingen = financier interne bijstellingen = ramer Nu EERST KOSTENSOORTEN op flip-over Over SSK-2010 9 9

Scope detailleren

Scope…? Dit gaat over de verantwoordelijkheden. Wie bepaalt wat. De ramer raamt de projectkosten en kan hoogstens adviseren over de onzekerheidsreserve. De opdrachtgever bepaalt de onzekerheidsreserve, en de reservering voor scopewijzigingen. Voorbeeld Betuweroute nogmaals aangehaald (zie fototjes)

Scope…! Dit gaat over de verantwoordelijkheden. Wie bepaalt wat. De ramer raamt de projectkosten en kan hoogstens adviseren over de onzekerheidsreserve. De opdrachtgever bepaalt de onzekerheidsreserve, en de reservering voor scopewijzigingen. Voorbeeld Betuweroute nogmaals aangehaald (zie fototjes)

Begrippenkader Objectramingen Scope en ramingdossier Bedrijfseconomische raming Investerings- èn levensduurkosten Prijspeil Begrippenkader voor (rekenen met) risico’s en onzekerheden (PJ) HOE draagt SSK daar dan aan bij ... Raming = stuur/beslisinformatie SSK biedt referentiekader voor vergelijking een methode voor het opstellen van objectramingen, met een eenduidig ‘format’ om alle kostencategorieën en kostengroepen vast te leggen (inclusief een rekenmodel in Excel); een handreiking om te kunnen rekenen met risico’s; een uitgebreid begrippenkader met kaders voor kwaliteitseisen en het communiceren van de raming; een aantal praktische checklisten om de raming concreet mee te kunnen onderbouwen; een uitleg over probabilistisch ramen. SSK: 5 hoofdpijlers Decompositiemodel, investeringsmodel en begrippenkader Ordening van objecten (uitgangspunten projectopdeling) Standaardindeling raming (investeringsmodel Begrippen risico’s onzekerheden Objectenbibliotheek is complementair (aanvullend) Heldere aanpak van het ramingproces (Werkboek) (alleen noemen, nog geen inhoudelijke uitleg geven) SSK = uniformiteit, eenduidige communicatie over ramingen basis is altijd een ontwerp/plan (hoe globaal ook) eenduidig, terugvindbaar vastleggen Over SSK-2010

x € % Risico - reservering Over risico;’s gesproken. Wat is dit …… een gekko. Dat is geen beest, maar een risico. Kom je die tegen dan betekent dat ‘vangen’, studies, enz. kortom VERTRAGING = geld. Ja, want de kostenramer vertaalt alles in eerste instantie naar geld (KGTOI) In de raming benoemen we dat door kans x gevolg in te schatten. De RISMAN methode is daarbij goed te integreren. Uitkomst heet ‘risicoreservering’ Kan op objectniveau en ook op projectniveau; probeer het op het laagst mogelijke detailniveau te doen RISMAN kan overigens ook voor tijd, kwaliteit, imago. Het resultaat van een risicoinventarisatie/-analyse hoort bij de ramin’; de ramer vertaalt dat dan in € - reservering

Overige bijkomende kosten Bouwkosten Vastgoed Engineering Overige bijkomende kosten NIEUW in SSK 2010 Directe kosten benoemd Dir.kosten Nader te Detailleren Indirecte kosten Risicoreservering Begin met foto. Raming van deze pilaar (komt later terug als onderdeel van een compleet bouwwerk) Loop de onderdelen van de raming langs Is eigenlijk een ‘matrix’ Vertikaal Bouwkosten enz … Nieuw daarbij zijn de ‘Levensduurkosten’ Horizontaal heb je directe kosten enz. Nieuw daarbij is dat we geen ‘onvoorzien’ meer kennen. Dat heet voortaan ‘Risicoreservering’. Levensduurkosten NIEUW in SSK-2010

Matrix ziet er als volgt uit. Levensduurkosten worden vaak ‘contant’ gemaakt. Maar de contante waarde methode is niet voorgeschreven 16

Uitleg Objectramingen Scope en ramingdossier Bedrijfseconomische raming Investerings- èn levensduurkosten Prijspeil Begrippenkader voor (rekenen met) risico’s en onzekerheden Probabilistisch en deterministisch (PJ) HOE draagt SSK daar dan aan bij ... Raming = stuur/beslisinformatie SSK biedt referentiekader voor vergelijking een methode voor het opstellen van objectramingen, met een eenduidig ‘format’ om alle kostencategorieën en kostengroepen vast te leggen (inclusief een rekenmodel in Excel); een handreiking om te kunnen rekenen met risico’s; een uitgebreid begrippenkader met kaders voor kwaliteitseisen en het communiceren van de raming; een aantal praktische checklisten om de raming concreet mee te kunnen onderbouwen; een uitleg over probabilistisch ramen. SSK: 5 hoofdpijlers Decompositiemodel, investeringsmodel en begrippenkader Ordening van objecten (uitgangspunten projectopdeling) Standaardindeling raming (investeringsmodel Begrippen risico’s onzekerheden Objectenbibliotheek is complementair (aanvullend) Heldere aanpak van het ramingproces (Werkboek) (alleen noemen, nog geen inhoudelijke uitleg geven) SSK = uniformiteit, eenduidige communicatie over ramingen basis is altijd een ontwerp/plan (hoe globaal ook) eenduidig, terugvindbaar vastleggen Over SSK-2010

Projectkosten incl. risicoreserveringen Bandbreedte 15% kans Onzekerheidsreserve 70% 30 40 50 60 70 80 Bandbreedte Vroege fase: brede curve (grote bandbreedte) Latere fase: smallere curve (kleinere bandbreedte) en gemiddelde is (meestal naar rechts) opgeschoven Projectkosten incl. risicoreserveringen

Reservering voor scopewijzigingen Dit gaat over de verantwoordelijkheden. Wie bepaalt wat. De ramer raamt de projectkosten en kan hoogstens adviseren over de onzekerheidsreserve. De opdrachtgever bepaalt de onzekerheidsreserve, en de reservering voor scopewijzigingen. Voorbeeld Betuweroute nogmaals aangehaald (zie fototjes) Projectkosten incl. risicoreserveringen Onzekerheidsreserve

Rekenmodel Objectramingen Scope en ramingdossier Bedrijfseconomische raming Investerings- èn levensduurkosten Prijspeil Begrippenkader voor (rekenen met) risico’s en onzekerheden Probabilistisch en deterministisch Eenduidig ramingmodel (met rekenblad Excel) Samenvatting van de raming (PJ) HOE draagt SSK daar dan aan bij ... Raming = stuur/beslisinformatie SSK biedt referentiekader voor vergelijking een methode voor het opstellen van objectramingen, met een eenduidig ‘format’ om alle kostencategorieën en kostengroepen vast te leggen (inclusief een rekenmodel in Excel); een handreiking om te kunnen rekenen met risico’s; een uitgebreid begrippenkader met kaders voor kwaliteitseisen en het communiceren van de raming; een aantal praktische checklisten om de raming concreet mee te kunnen onderbouwen; een uitleg over probabilistisch ramen. SSK: 5 hoofdpijlers Decompositiemodel, investeringsmodel en begrippenkader Ordening van objecten (uitgangspunten projectopdeling) Standaardindeling raming (investeringsmodel Begrippen risico’s onzekerheden Objectenbibliotheek is complementair (aanvullend) Heldere aanpak van het ramingproces (Werkboek) (alleen noemen, nog geen inhoudelijke uitleg geven) SSK = uniformiteit, eenduidige communicatie over ramingen basis is altijd een ontwerp/plan (hoe globaal ook) eenduidig, terugvindbaar vastleggen Over SSK-2010

Samenvattingsblad SSK-2010 (v.3.03)

Samenvattingsblad SSK-2010 (v.3.03)

Wat kan de klant ermee Kostenramen op een hoger kwaliteitsniveau brengen. Onzekerheden binnen de raming inzichtelijk maken Eenduidig communiceren over een heldere scope Financiële beheersing oftewel kostenmanagement gedurende de gehele levenscyclus

Verbanden RISNET Kostenkengetallen voor Beheersystematieken Value engineering, Life Cycle Costing (LCC) VISI Systems Engineering Contracten Professionele (SSK-)ramingsoftware CAD BIM (COINS)

CROW-producten in de lifecycle Objectenbibliotheek Bouwwerk Informatie Model (BIM)/ COINS / Cheobs /IFC infra Systems Engineering / Specificeren SSK incl. probablistisch ramen RisMan Value Engineering VISI standaardcommunicatie Asset management Aanleg Contractering RAW UAVgc Gunnen op waarde LEA DSS Regie Bestek DB DBF DBFM DBFMO ENZ tijd conceptfase ontwikkelfase gebruiksfase realisatiefase sloopfase (PJ) Uitzoomen: wat speelt er allemaal (= die gunstige randvoorwaarden) UAVgc (naast UAV en RAW) ; plm. gelijk met SSK opgegroeid Momenteel zeer actueel: Leidraad aanbest. geïntegr. contr. (LAgc) is algemeen contractueel kader structuur in informatie; VROEGE PROJECTFASEN Functioneel specificeren; uniformiteit/hulpmiddel tbv vraagspecificatie GWW-Objectenbibliotheek is complementerend ‘onderdeel’ van SSK maar OOK belangrijk voor andere systemen VISI is organisatie en communicatie Lagc In opkomst: Elektronisch Aanbesteden en Inkopen RISMAN inhoudelijk: hoe ga je met risico’s om; hoe MANAGE je die versus SSK (kwantificeren van risico’s in de raming) COINS Met Engineering Model en InformatieModel  IS nog NIETS!! in ontwikkeling!! SSK uniformiteit in ramingen ook: hulpmiddel voor vergelijken van aanbiedingen TIJD WAS RIJP ! PAIS ……………… (alleen voor de liefhebbers)

Klant … Standaard … Software

Standaard … Software … Klant CROW Leverancier Gebruiker

Bedankt voor uw aandacht. Vragen? (PJ) Bedankt en tot ziens. Denk aan meenemen hand-out. Voor updates en nieuws www.crow.nl en de SSK-groep op LinkedIn jansen@crow.nl Voor vragen en toelichtingen helpdesk@crow.nl  0318 – 695 317 Over SSK-2010