Met EMDR ook ouders in hun kracht Liesbeth Mevissen VEN congres Nijmegen 12-4-’14 l.mevissen@accare.nl

Draagkracht omhoog met behulp van EMDR? Enkele cijfers over kinderen (van der Pas 2013) 1 op de 10: chronisch ziek (casus 1) 1 op de 25: zichtbare ernstige aangeboren lichamelijke afwijking (casus 2) 1 op de 50: verstandelijke beperking (casus 2) 1 op de 100: epilepsie (casus 2) 1 op de 110: ASS (casus 3) Invloed op: hun eigen ontwikkeling het leven van brusjes het leven van ouders zware taak als opvoeder

“buffers van ouderschap” (van der Pas 2013) en EMDR? ouderlijke werkvloer basisgedragingen: veiligheid bieden verzorgen zicht houden eisen stellen begrenzen timen & doseren emotieregulatie bufferprocessen solidaire gemeenschap sociaal netwerk en goede taakverdeling zicht op het kind en metapositie “goede-ouder” ervaringen omstandigheden ouderfactoren en kindfactoren broertjes, zusjes, grootouders, huisvesting, financiën, school, buurt enz. enz.

1. Een kind met een chronische ziekte Diabetes Casus meisje, 5 jaar met 1,5 jaar diagnose diabetes

Aanmelding poli KJP Wens: gebruik van een “sensor” in plaats van insuline pomp (om praktische en gezondheidsredenen) Probleem: elke week een extra pijnlijke injectie bij al bestaande prikangst Diabetes poli verwijst voor een angstbehandeling

Klachten Paniek bij -infuus inbrengen & pleister verwijderen (eens in de 3 dagen) -bloeddruk meten -bloed afnemen -dreiging pijn

Behandeldoelen gebruik “sensor” zonder paniek medische onderzoeken en behandelingen zonder paniek

verhalenmethode met ouders als co-therapeut Traumageschiedenis 7 mnd: MRI scan 1,5 jaar: levensbedreigend ziek (diabetes vastgesteld) pré-verbaal trauma ↓ verhalenmethode met ouders als co-therapeut

Ouders als co-therapeut EMDR kind = “alsnog” verwerken Bevorderlijke factor: ondersteunende, sensitief-responsieve ouders (Alisic, 2011, 2012.) Belemmerende factor : eigen ervaringen met trauma bij ouders  stressreacties

Posttraumatische stress bij ouders Als gevolg van: schokkende gebeurtenis rond kind andere ingrijpende gebeurtenissen stressbevorderende ouderschapsstijl: te veel beschermen beangstigen niet beschikbaar zijn

Behandelfase 1 voorbereiden ouders Ingrijpende gebeurtenissen moeder Levensbedreigende ziekte dochter 1,5 jr Target: “zij in haar bedje, helemaal vol ontlasting, ik sta ernaast, onwetend” NC: ik ben een slechte moeder Jaren daarvoor pijnlijke opmerking grootvader: NC: ik ben waardeloos zelfbeeld beschadiging ↓ onzekere opvoeder ( overbeschermen ↔ beangstigen)

EMDR moeder; vader deelgenoot film

Veranderingen na EMDR moeder ontspannen tijdens medische controle: verlost van gedachte “het is mijn schuld” bij slechte bloedspiegel insuline zelfverzekerd bij toedienen infuus Kind: minder angstig bij infuus krijgen

Beïnvloeding met behulp van EMDR ouderlijke werkvloer basisgedragingen: veiligheid bieden verzorgen zicht houden eisen stellen begrenzen timen & doseren emotieregulatie bufferprocessen solidaire gemeenschap sociaal netwerk en goede taakverdeling zicht op het kind en metapositie “goede-ouder” ervaringen omstandigheden ouderfactoren (zelfverzekerde moeder) kindfactoren (een angstig kind met diabetes) broertjes, zusjes, grootouders, huisvesting, financiën, school, buurt enz. enz.

EMDR kind film

Behandelfase 2 EMDR kind (1) sessies 1, 2 & 3: “ik heb diabetes en infuusjes” Veranderingen in dagelijks leven: tijdelijk nachtmerries tijdelijk vingerprik weigeren doktertje spelen maar ook: rustig blijven liggen als ze infuusje krijgt/ minder verzet pleister verwijderen gaat gemakkelijker vastere slaap ‘s ochtends rustiger en beter gestemd zicht op het kind en metapositie innemen helpt! “goede-ouder” ervaringen

Behandelfase 2 EMDR kind (2) sessies 3,4,5,6,&7: vroegkinderlijk medisch trauma (verhalenmethode) & dood van opa Observaties in dagelijks leven: praat over ingrijpende gebeurtenissen verzet tegen infuus: “ik wil geen diabetes hebben” eigen wil; ondeugend; geniet van rommel maken; daagt broer en zusje uit maar ook: ‘s ochtends snel en zelfstandig durft meer infuus en pleisters: geen probleem zicht op het kind en metapositie innemen helpt! “goede-ouder” ervaringen

Gedragsexperiment film

behandelfase 3 EMDR brusjes na 4 sessies EMDR, vragen ouders ook behandeling voor haar 2 jaar oudere zusje sinds de ziekte van haar zusje is haar vrolijkheid veranderd in chronische neerslachtigheid woede-uitbarstingen na opa’s overlijden Wat het kan betekenen om een chronisch zieke broer of zus te hebben….

EMDR zus film

Beïnvloeding met behulp van EMDR ouderlijke werkvloer basisgedragingen: veiligheid bieden verzorgen zicht houden eisen stellen begrenzen timen & doseren emotieregulatie bufferprocessen solidaire gemeenschap sociaal netwerk en goede taakverdeling zicht op het kind en metapositie “goede-ouder” ervaringen omstandigheden Ouderfactoren (zelfverzekerde moeder) kindfactoren (wel nog diabetes maar geen PTSS meer) broertjes, zusjes (stemming↑) , grootouders, huisvesting, financiën, school, buurt enz. enz.

EMDR en gezamenlijk herstelproces van ouder en kind na trauma (Mevissen & Ross, 2014, Kind & Adolescent Praktijk) ingrijpende gebeurtenissen disfunctionele geheugenrepresentaties kind disfunctionele geheugenrepresentaties ouder posttraumatische stress klachten kind stressversterkende ouderschapsstijl EMDR kind EMDR ouder functionele geheugenrepresentaties kind functionele geheugenrepresentaties ouder herstel en ontwikkeling van het kind ondersteunende responsieve ouderschapsstijl

2. Een kind met meervoudige beperkingen Jongeman, 18 jaar op de drempel naar een zo normaal mogelijk volwassen leven Lichte VB TIQ51, VIQ68, PIQ<55; praktische vaardigheden ontw lft ± 8jr; sociaal-emotioneel ± 5jr) Hemiparese Epilepsie

Aanmelding poli KJP VG instelling verwijst voor psychotherapie Hulpvraag: traumabehandeling met EMDR egoversterking, omgaan met emoties en acceptatie beperkingen Klachten: heftige emoties bij gedachte aan zelfmoord dierbaar familielid (jaren geleden) emotionele ontregeling bij stress; sterke behoefte aan controle en overzicht; lang aanhoudende boosheid bij confrontatie met beperkingen

Zíjn behandeldoel Ik wil beter voor mezelf opkomen als ik word geplaagd als ze me willen helpen terwijl ik het zelf kan

Traumageschiedenis (PTSS ouder- en kindinterview voor LVB, Mevissen, Didden & de Jongh, 2012)) Volgens F: zelfmoord familielid allesoverheersend Symptomen:soms eraan denken met rotgevoel; durf er met mijn ouders niet over te praten omdat ze dan gaan huilen; vaak rotgevoel omdat vriendin het heeft uitgemaakt en ik denk dat ik iets verkeerd heb gedaan Interferentie ingrijpende gebeurtenissen: 2  geen PTSS Volgens ouders o.a. óók: medisch trauma vanaf geboorte; ruzies met en tussen ouders, epileptische aanvallen  wel PTSS

Behandelfase 1 EMDR “kind” sessies 1: herinnering aan suïcide dierbaar familielid

Video EMDR “kind” film

Effect en vervolg Veranderingen in dagelijks leven: denkt niet meer altijd aan overledene, is meer met zijn toekomst bezig iéts steviger Resterende klachten: heeft veel bevestiging nodig voelt zich meteen afgewezen snel geïrriteerd/vaak boos niet weerbaar angst voor epileptische aanvallen Probleem: Andere door hem zelf genoemde ingrijpende gebeurtenissen hebben geen emotionele lading; niet gemotiveerd voor vervolgbehandeling Zelfbeeldbeschadiging proberen te repareren met behulp van verhalenmethode

Ouders als co-therapeut? Kalm brein vader Moeder door emoties overspoeld eerst EMDR voor moeder

Beïnvloeding met behulp van EMDR ouderlijke werkvloer basisgedragingen: veiligheid bieden verzorgen zicht houden eisen stellen begrenzen timen & doseren emotieregulatie bufferprocessen solidaire gemeenschap sociaal netwerk en goede taakverdeling zicht op het kind en metapositie “goede-ouder” ervaringen omstandigheden Ouderfactoren (complexe PTSS moeder) en kindfactoren (VB, hemiparese, epilepsie & PTSS) broertjes, zusjes, grootouders, huisvesting, financiën, school, buurt enz. enz.

Traumageschiedenis van moeder Chronisch ziek als kind Overlijden zoontje van 6mnd met Down syndroom Geboorte 3e zoon: levensbedreigend ziek, overleeft en is blijvend gehandicapt Ongeluk tijdens zwangerschap Ingrijpende gebeurtenissen als ouder van een gehandicapt kind zelfbeeldbeschadiging

Geboorte en daarna…. film

Targets moeder film

Beïnvloeding met behulp van EMDR ouderlijke werkvloer basisgedragingen: veiligheid bieden verzorgen zicht houden eisen stellen begrenzen timen & doseren emotieregulatie bufferprocessen solidaire gemeenschap sociaal netwerk en goede taakverdeling zicht op het kind en metapositie “goede-ouder” ervaringen omstandigheden Ouderfactoren (moeder voelt zich de moeite waard) kindfactoren (een onzekere zoon met een VB, hemiparese en epilepsie) brusjes, grootouders, huisvesting, financiën, school, buurt enz. enz.

Behandelfase 3 Vervolg behandeling zoon: verhalenmethode 3 sessies, waarvan twee met moeder en een met vader

traumaverhaal film

Effect EMDR moeder en zoon film

Effect behandeling moeder & zoon betere relatie tussen ouders , goede sfeer in huis, geen hoogoplopende conflicten meer loslaten steun voor dochter Zoon: gedachten en gevoelens beter uiten (“Niet snel meer op de kast”) “meer relaxed van binnenuit” bouwt minder spanning op → hevige epileptische aanvallen zijn al maanden weggebleven

Beïnvloeding met behulp van EMDR ouderlijke werkvloer basisgedragingen: veiligheid bieden verzorgen zicht houden eisen stellen begrenzen timen & doseren emotieregulatie bufferprocessen solidaire gemeenschap sociaal netwerk en goede taakverdeling zicht op het kind en metapositie “goede-ouder” ervaringen omstandigheden Ouderfactoren (moeder voelt zich de moeite waard) kindfactoren (een zelfverzekerde zoon met een VB, hemiparese en epilepsie) brusjes (zus is zwanger), grootouders, huisvesting, financiën, school, buurt enz. enz.

EMDR en gezamenlijk herstelproces van ouder en kind na trauma (Mevissen & Ross, 2014) ingrijpende gebeurtenissen disfunctionele geheugenrepresentaties kind disfunctionele geheugenrepresentaties ouder posttraumatische stress klachten kind stressversterkende ouderschapsstijl EMDR kind EMDR ouder functionele geheugenrepresentaties kind functionele geheugenrepresentaties ouder herstel en ontwikkeling van het kind ondersteunende responsieve ouderschapsstijl

3. Autisme in het gezin 2 kinderen met ASS en LVB. vraag om EMDR voor vader na 1 jr opvoedhulp : te sterke bezorgdheid en behoefte om het goed te doen (beklemmend/belemmerend voor de andere gezinsleden) dysfunctioneel gedrag als opvoeder gerelateerd aan trauma in eigen opvoedingsgeschiedenis

Behandeling vader Ik ben niets waard, een mislukkeling eigen vader tot bloedens toe verwond. gebrek aan steun van eigen ouders mishandeling door eigen vader

Effect EMDR vader Geen last meer van herbelevingen In het algemeen rustiger positief effect op kinderen Restproblematiek wijst op autisme bij vader  verwijzing naar GGZ (diagnostiek en langdurige hulp)

Aanmelding: ook EMDR voor moeder Overbelast; SCL-90 klinische score op depressieve klachten, angsten en lichamelijke klachten Man én kinderen met ASS, steunfiguren netwerk weggevallen

Trauma gerelateerd dysfunctioneel gedrag als opvoeder Mijn moeder zette mij naakt op straat vanwege broekplassen 2. Mijn vader sloeg mij blauwe ogen omdat het me niet lukte om pillen door te slikken Als opvoeder: Uit angst en onzekerheid houd ik mijn mond en doe ik wat mijn partner en mijn vader zeggen, ook al weet ik dat het niet goed is voor de kinderen. Als de kinderen boos zijn raak ik van slag: “wat moet ik? help!”

Doelen van moeder Ik blijf rustig als mijn man gedrag laat zien dat ik niet kan begrijpen Ik kan mijn vader en mijn man aan; ik geef weerwoord als dat in het belang is van de kinderen Ik blijf rustig als de kinderen boos zijn en leid het weer in goede banen

Targets EMDR Vader slaat mij en raakt mijn moeder ook NC: ‘t is mijn schuld Het hoesten van grootmoeder voordat ze stierf NC: machteloosheid Andere akelige herinneringen hebben geen lading meer.

EMDR moeder film

Effect EMDR film

SCL-90 1e voormeting

SCL-90 2e voormeting (2mnd later)

Na 2 sessies EMDR

Beïnvloeding met behulp van EMDR ouderlijke werkvloer basisgedragingen: veiligheid bieden verzorgen zicht houden eisen stellen begrenzen timen & doseren emotieregulatie bufferprocessen solidaire gemeenschap sociaal netwerk en goede taakverdeling zicht op het kind en metapositie “goede-ouder” ervaringen omstandigheden ouderfactoren (vader ASS maar geen PTSS meer; moeder ontspannen, assertief en vol zelfvertrouwen) kindfactoren (beiden ASS en LVB), grootouders, huisvesting, financiën, school, buurt enz. enz.

EMDR en gezamenlijk herstelproces van ouder en kind na trauma (Mevissen & Ross, 2014, Kind & Adolescent Praktijk) ingrijpende gebeurtenissen disfunctionele geheugenrepresentaties kind disfunctionele geheugenrepresentaties ouder posttraumatische stress klachten kind stressversterkende ouderschapsstijl EMDR kind EMDR ouder functionele geheugenrepresentaties kind functionele geheugenrepresentaties ouder herstel en ontwikkeling van het kind ondersteunende responsieve ouderschapsstijl

Aandachtspunten EMDR ouder wel of niet nodig in belang van gezonde ontwikkeling kind(eren)? Zo ja: Vader, moeder, beiden? Met welk(e) primair doel(en) ? -faciliteren traumabehandeling kind -verbeteringen op de ouderlijke werkvloer Motiveren Afstemmen met andere gezinsbehandelaren Toevoeging aan protocol: positief starten (goede-ouder ervaringen)

Positief afsluiten Daar word ik blij van… jullie hopelijk ook! Een blaamvrij schema over ouderschap Een blaamvrije, snelle en effectieve behandelmethode die ouders op metaniveau zichzelf in hun eigen kracht laat zetten Daar word ik blij van… jullie hopelijk ook!