De Schakelaar Coaching en Communicatie KvK Noordwest-Holland Inschrijfnr. 53317726 Rabobank 1625.73.324 t.n.v. T.C. Vroegop De Schakelaar www.de-schakelaar.nl info@de-schakelaar.nl Telefoon: 06-13493392

Presentatie over AD(H)D-coaching Samensteller: Tineke Vroegop

Iedereen heeft wel een beeld bij ADHD en jammer genoeg is dit beeld vaak negatief. Zie de volgende opmerkingen:

Lijkt vaak niet te luisteren wanneer hij of zij rechtstreeks wordt aangesproken moeite om de aandacht vast te houden bij werk vaak moeite met het organiseren van werkzaamheden en activiteiten veelal moeite met op zijn beurt wachten Vermijdt, heeft een hekel aan, of is niet bereid om werkzaamheden te verrichten die langdurige geestelijke inspanning vergen Beweegt vaak rusteloos met handen of voeten, of schuift heen en weer op zijn stoel Praat veelal buitensporig veel Flapt vaak het antwoord er al uit voordat de vraag helemaal gesteld is vaak snel afgeleid door externe prikkels

Gelukkig komt er steeds meer aandacht over de positieve kenmerken van ADHD. Deze ontwikkeling zorgt niet alleen voor een beter begrip van ADHD, maar is ook het uitgangspunt van een nieuwe manier van hulpverlenen.

Wat is ADHD? Om ADHD te kunnen begrijpen is het belangrijk om iets te weten over de anatomie en werking van de hersenen:

De 3 delen van ons brein In de loop van onze evolutie zijn er drie lagen van ons brein op elkaar komen te liggen. Deze drie lagen zijn onderling verbonden en werken samen, maar ze hebben ook hun eigen functies.

De drie delen van ons brein Reptielenbrein Lichamelijk overleven bestaat uit: hersenstam kleine hersenen Het regelt: eten drinken ademhaling hartslag lich.temperatuur evenwicht slapen en waken. Kent geen emoties!

De drie delen van ons brein Limbisch systeem Emotioneel voelen Het is de plek waar onze emoties en de emotionele reacties in ons lichaam vandaan komen. Reageert: zeer snel min/meer onbewust Reptielenbrein

De drie delen van ons brein Neo cortex Verstandelijk denken Functies: Nadenken Herinneren Plannen Limbisch systeem Hier zit onze wilsfunctie zelfbewustzijn Reptielenbrein

Kenmerken van het gevoelscentrum (limbisch systeem) Het gevoelscentrum is onbewust: Emotionele reacties kunnen ontstaan zonder dat de prikkel bewust geregistreerd worden door het denkcentrum (de neo cortex). Het gevoelscentrum is sneller dan het denkcentrum : Tegen de tijd dat het denkcentrum een signaal heeft herkend is het gevoelscentrum al begonnen met een reactie op de prikkel. Het gevoelscentrum is automatisch: Zodra het gevoelscentrum het gevaar inschat vinden de emotionele en lichamelijke reacties automatisch plaats. Daarna kunnen we met het denkcentrum kiezen hoe we verder willen reageren. Emotionele herinneringen in het gevoelscentrum zijn blijvend: Onbewuste angst-herinneringen zijn onuitwisbaar in onze hersenen gebrand. In spanningsvolle situaties komen vaak angsten weer terug die weg leken.

Activiteit gevoelscentrum Activiteit denkcentrum iemand schiet erg gemakkelijk in een emotie emotionele problematiek zoals angsten en depressies Activiteit gevoelscentrum Activiteit denkcentrum iemand verzuipt in een overdaad aan gedachten dwangmatigheid

ADHD is een verzameling van hoofd- en subtypes. De hoofdtypes zijn: Type 1 Het is zo druk in mijn hoofd, want ik heb zoveel gedachten De Neocortex is actiever dan het limbisch stelsel. Deze mensen laten veel informatie binnen of verwerken de binnengekomen informatie vaak verstoord. Er wordt te weinig gefilterd en te veel toegelaten. Type 2 Het is zo druk in mijn hoofd, want ik zit zo bomvol emoties Limbisch stelsel is actiever dan de Neocortex. Type mensen die licht ontvlambaar of juist ‘gevoelloos’ genoemd. Er wordt in de filter te veel gegeneraliseerd. Alle informatie wordt geïnterpreteerd in het licht van de emotie; Gebeurt onbewust. Type 3 Ik kan niet kiezen tussen denken en voelen Dit type pendelt tussen type 1 en 2 óf het bevindt zich in 1 om 2 te vermijden Iemand zoekt steeds een overmaat aan denkprikkels op om interne voelprikkels niet te hoeven ervaren.

De symptomen kunnen vele vormen aannemen, of zelfs uitmonden in tegengestelde symptomen. Vooral wanneer iemand een levenlang last heeft van bepaalde ADHD-symptomen zal hij diverse strategieën ontwikkeld hebben om ze te voorkomen of onderdrukken. Hoewel deze strategieën de oorspronkelijke symptomen kunnen doen afnemen zijn ze meestal even schadelijk voor de levensloop als de klachten waarvan ze de plaats hebben ingenomen. Iemand die slecht kan plannen en geregeld in de problemen is gekomen door te laat op een afspraak te verschijnen zal zich wellicht aanleren veel te vroeg te vertrekken voor een afspraak. Iemand die in de problemen is geraakt door impulsief beslissingen te nemen zal misschien langzaam in een twijfelaar veranderen die helemaal geen beslissingen meer durft te nemen. iemand die op zijn werk voor gek wordt verklaard omdat hij zijn mond niet kan houden zal zich aan kunnen leren om vrijwel nooit meer iets te zeggen. Diagnose stellen De criteria van de DSM-IV zijn specifiek vastgesteld voor kinderen. Er werd namelijk toen deze werden opgesteld, gedacht dat ADHD overging na de puberteit. Bij volwassenen is het lastig de diagnose te stellen omdat is gebleken, dat er kenmerken verdwijnen of van vorm veranderen ( een voorbeeld hiervan is, dat de hyperactiviteit kan veranderen in een innerlijke onrust als gedreven door een motor). Ook kunnen volwassenen, doordat zij over hun eigen gedrag kunnen nadenken, in de loop er jaren strategieën hebben ontwikkeld om met hun problemen om te gaan. Ook is het mogelijk dat volwassenen zelf al hun leven zo hebben ingericht, dat zij geen “last” lijken te hebben van de problemen. Ze hebben bijvoorbeeld een baan gevonden, waarin zij al hun creativiteit en onrust kwijt kunnen. Daarnaast maken deze ontwikkelde strategieën, die klachten kunnen veroorzaken, het nog moeilijker om tot een juiste diagnose te komen.

Tegengestelde symptomen: Voorbeelden hiervan zijn: Iemand die slecht kan plannen en geregeld in de problemen is gekomen door te laat op een afspraak te verschijnen heeft zich aangeleerd te vroeg op een afspraak te verschijnen. Iemand die in de problemen is geraakt door impulsief beslissingen te nemen lijkt besluiteloos en neemt geen initiatieven meer. Iemand die op zijn werk voor gek wordt verklaard omdat hij zijn mond niet kan houden heeft zich aangeleerd om niets te zeggen en wordt als ‘stil’ ervaren. Wij noemen dit binnen de coaching ‘gevolgschade ’.

Deze opmerking is veelzeggend! Na de diagnose zijn sommigen opgelucht zijn: men weet nu waardoor het allemaal komt, maar vaak is ook een periode nodig om het te verwerken. Dit is een heel normaal proces dat in verschillende fasen verloopt en waarvoor je je de tijd moet gunnen. Anderen gaan het eerst ontkennen ik geloof toch niet dat ik het heb, of marchanderen: ik heb het een beetje. Je kan er verdrietig of boos van worden, of angstig en onzeker gezien de veranderingen die dit alles met zich mee kan brengen. Uiteindelijk komen de meeste mensen tot acceptatie. Als je na jaren zoeken de ADHD gevonden hebt, wil dit soms zeggen dat een nieuwe zoektocht begint; nl. de zoektocht naar wie je bent zonder alle negatieve ervaringen en gevolgschade. Een ontdekkingsreis naar de mens die je wilt zijn. En dan komt coaching om de hoek kijken….

Mijn aanpak is gebaseerd op Visie ADHD-coaching Vanuit de gedachte dat ADHD aangeboren en onoplosbaar is kun je alleen maar 'ermee leren leven'. Vanuit de visie dat ADHD vooral een inadequate informatiestrategie is, kun je zoeken naar verbetering. Mijn aanpak is gebaseerd op denken vanuit mogelijkheden in plaats van beperkingen en gestuurd vanuit de gedachte dat iedereen alle hulpbronnen heeft om succesvol te kunnen zijn.

Het huidige hulpverleningstraject voor ADHD-ers Medicatie Psycho-educatie Praktische ondersteuning op het gebied van structureren, timemanagement Psychotherapie Met ADHD-coaching vanuit ‘De schakelaar’ leer je te kijken naar wat mogelijk is wanneer je buiten het ziektemodel denkt. Belangrijker is hoe je de drukte in je hoofd eruit haalt en er andere, functionele en mooie dingen in stopt.

Waarom adhd-coaching? Veel volwassen met ADHD zijn vastgelopen in hun copingsstrategie, in hun manier van omgaat met de verwachtingen van de wereld, die niet matchen met hun capaciteiten en eigenschappen. Deze mensen weer terugbrengen bij wat ze zélf willen en kunnen, maakt dat er vaak al heel erg veel van de onrust verdwijnt. Hoe iemand met zijn ADHD omgaat, en hoe zijn omgeving ermee omgaat, bepaalt in belangrijke mate, hoe groot het probleem uiteindelijk wel of niet wordt. Een coach is er omdat hij je out of the box laat denken, hij je nieuwe manieren van kijken, beleven en denken kan leren. Een coach kan je een stap verder helpen waar het gaat om het doorbreken van onderliggende patronen.

Inhoud van de ADHD-coaching bij ‘De schakelaar’

Coaching bij de verschillende types adhd: In het kort komt het er op neer dat de twee hersendelen die staan voor de verwerking van emoties (limbisch stelsel) en voor gedachten (neo-cortex) te ver los van elkaar zijn gaan functioneren. Door met verschillende technieken deze twee hersengedeeltes weer in evenwicht met elkaar te laten functioneren, zullen ADHD-gerelateerde symptomen ook verminderen.

Het wipwap - model van coaching Veelal gebruikt voor het oplossen van problemen: focus op het probleem

In plaats daarvan: biedt tegenwicht, versterk dat wat positief is In plaats daarvan: biedt tegenwicht, versterk dat wat positief is. Op deze manier ontstaat er ruimte voor verandering en verschuift de balans van het probleem richting nieuwe mogelijkheden.

Wanneer je vervolgens gaat werken aan het verkleinen en verlichten van je probleem, dan zal de “wip wap” door gaan slaan naar de positieve kant.

Methodieken en toepassingen binnen de coaching: Neurologische niveaus Gregory Bateson beschrijft de werking van de logische niveaus als volgt: Een verandering op een lager niveau kán een verandering op een hoger niveau teweeg brengen; Een verandering op een hoger niveau zál een verandering op alle lagere niveaus teweeg brengen; Een oplossing ligt nooit op het niveau waar het probleem wordt geconstateerd, altijd op een ander niveau.

Methodieken en toepassingen binnen de coaching: Werken met hulpbronnen Interne en externe dingen die iemand steunen of sterker maken. Zijn noodzakelijk voor het stabiliseren van de cliënt. Systemisch werk gaat over de invloed van systemen op individueel gedrag en hoe je daarbij richting een oplossing kunt werken. Veel klachten rondom ADHD hebben ook te maken met (familie)systemen en interactie daarbinnen. Representatiesystemen De verschillende manieren waarop we informatie kunnen waarnemen, verwerken, opslaan en opnieuw presenteren worden de representatiesystemen genoemd. Somatic Experience een integrale methode voor het behandelen van de gevolgen van shock en trauma

Methodieken en toepassingen binnen de coaching: Milton Model / Ericksoniaans werken In de kern wordt gebruik gemaakt van algemeen (in plaats van specifiek) taalgebruik waardoor de ander in staat wordt gesteld om naar eigen antwoorden te zoeken. Meta model Het meta-model is het omgekeerde van het Milton-model. Het helpt om irrationele gedachten te stoppen, blokkerende overtuigingen weg te halen en de ander te helpen uit vaste, knellende patronen. In plaats van het ‘vaag’ . blijven bij het Milton model, wil je nu dus juist specifieke informatie. Strategieën Alle gedrag heeft een strategie. Hoe doet iemand datgene dat hij doet? Solution Focused Brief Therapy (Oplossingsgericht Werken): Coachen waarin de situatie zoals de cliënt die zich wenst het uitgangspunt is. De gesprekken gaan over krachten en oplossingen, niet over tekortkomingen en problemen.

Van Naar

Met dank aan: Adhd-centrum Zuid-Holland in Delft