Martin de Jonker

Uitkragende betonnen vloeren Aanleiding: Antillenflat te Leeuwarden, mei 2011 Uitkragende gewapende betonnen vloeren (1955 – 1970) Monoliet verbonden aan verdiepingsvloeren / -balken Combinatie van schadeoorzaken: Buigscheuren in kritische zone (vanaf bouw 1965) Chloriden (dooizouten): putcorrosie in alle 46 staven / vloerplaat Wapening: - in kritische zone lager (hefboomsarm) - Ø6 mm, geringe ductiliteit (brosse breuk) Belasting: - draagvloer 130 mm i.p.v. 120 mm - dekvloer 30 mm (niet in berekening) Mei 2013 – CUR / PCV Publicatie 248

Uitkragende betonnen vloeren Vloerplaat: tussen dilatatievoegen Mei 2013 – CUR / PCV Publicatie 248

Uitkragende betonnen vloeren CUR / PCV – Publicatie 248 Constructieve veiligheid: Publieksrechtelijke eisen volgens Bouwbesluit NEN-EN 1990 / NEN 8700 Afkeurniveau (1 jaar) Belastingen: Vlaklast: 2,5 kN/m2 (balkons) / 2,0 kN/m2 (galerijen) Lijnlast: 3,0 kN (0,5 x 0,5 m2) óf 5,0 kN/m1 (0,1 m van rand) Hogere veiligheid: Privaatrechtelijk overeenkomen Verbouwniveau? Mei 2013 – CUR / PCV Publicatie 248

Uitkragende betonnen vloeren Risico’s uitkragende vloeren: Putcorrosie wapening, van buitenaf ingedrongen chloriden Lokaal afnemen diameter/doorsnede Weinig volumineuze roestproducten (geen afdrukken beton) Ongunstiger bezwijkgedrag (vanaf ca. 5% vermindering Ø) Lagere ligging van de wapening Hogere belasting op de vloerplaten Balkons: Gebruik dooizouten? Kans putcorrosie verwaarloosbaar klein Uitzondering: flatgebouwen direct aan de kustlijn (tot ±5 km) Mei 2013 – CUR / PCV Publicatie 248

Uitkragende betonnen vloeren 5 Stappen: Mei 2013 – CUR / PCV Publicatie 248

Uitkragende betonnen vloeren 5 Stappen: Mei 2013 – CUR / PCV Publicatie 248

Uitkragende betonnen vloeren Stap 1: Verkennend onderzoek vloerconstructie en belastingen 1.1: Dossieronderzoek: verzamelen van informatie over het ontwerp en de bouw van de vloeren, alsmede de onderhoudshistorie gedurende de voorgaande gebruiksperiode. Hierbij moet met name aandacht worden gegeven aan: de afmetingen van en de belastingen op de vloeren; de wapeningsconfiguratie en staafdiameters, zoals aangegeven op de tekeningen / in de berekeningen en de materiaaleigenschappen (kwaliteit) van het betonstaal; de in het verleden uitgevoerde onderhouds- en renovatie-werkzaamheden. 1.2: Visuele inspectie van de vloeren (inclusief afwerking): vaststellen/verifiëren van de aanwezige afmetingen en dikte van de betonvloer; de belastingen door aangebrachte afwerkingen en/of bouwdelen op/aan de constructie; zichtbare gebreken zoals uitzonderlijke vervorming, aanwezigheid van scheuren, corrosiesporen, lekkages en de wijze van vochtafvoer langs de kim (goot). verificatie (indicatief) van de wapeningsconfiguratie (onderlinge afstand staven) en dekking (of de daarmee samenhangende inwendige hefboomsarm) met een wapeningsdetector. Mei 2013 – CUR / PCV Publicatie 248

Uitkragende betonnen vloeren Stap 2: Aanvullend onderzoek naar de wapening 2.1: Vaststellen of verifiëren van het aantal wapeningsstaven, de onderlinge afstand, de diameter en de hoogteligging van de wapeningsstaven met behulp van niet-destructieve methoden (elektromagnetisch, radar). 2.2: Bij onzekerheid over de diameter van de staven moet een staaf worden aangeboord of lokaal worden vrijgemaakt om de diameter te verifiëren. 2.3: Bij onzekerheid over de eigenschappen van het wapeningsstaal moeten trekproeven worden uitgevoerd op een uit te nemen deel van een staaf of van meerdere staven. Relevante materiaaleigenschappen zijn de 0,2% rekgrens, de treksterkte en de rek bij maximale belasting. Mei 2013 – CUR / PCV Publicatie 248

Uitkragende betonnen vloeren Stap 3: Constructieve beoordeling 3.1: Eerste rekenkundige toets van het draagvermogen op basis van de bij stap 1 aangetroffen wapeningsconfiguratie en materiaaleigenschappen van betonstaal, zonodig aangevuld met de resultaten van stap 2. 3.2: Berekening van de maximale buigtrekspanning in de kritische, ongescheurde betondoorsneden onder invloed van de karakteristieke belastingcombinatie. 3.3: Rekenkundige toetsing van het draagvermogen, waarbij een arbitrair vastgestelde reductie van de wapeningsdoorsnede in verband met mogelijke (put)corrosie wordt ingevoerd. Mei 2013 – CUR / PCV Publicatie 248

Uitkragende betonnen vloeren 5 Stappen: Mei 2013 – CUR / PCV Publicatie 248

Uitkragende betonnen vloeren Stap 4: Destructief onderzoek: informatie over (put)corrosie 4.1: Om de kans op corrosie vast te stellen worden chloridenprofielen over de hoogte van de betondekking op de wapening bepaald ter plaatse van de inklemming van de uitkragende vloerplaten. Dit geschiedt door kernboringen tussen de wapening (het draagvermogen wordt daardoor niet aangetast). 4.2: Om vast te stellen of de vloeren ter plaatse van en evenwijdig aan de inklemming van de uitkragende vloerplaten zijn gescheurd, worden kernen uit de betonnen vloer geboord. De hiervoor benodigde kernen kunnen worden gecombineerd met de kernen voor onderzoek naar aanwezigheid van chloriden. 4.3: Door middel van potentiaalmetingen wordt een plaats bepaald met een relatief grote kans op corrosieactiviteit van het wapeningsstaal. Op deze plaats wordt de wapening vrijgehakt en wordt door visuele inspectie gecontroleerd of corrosie is opgetreden en zo ja, in welke mate. Mei 2013 – CUR / PCV Publicatie 248

Uitkragende betonnen vloeren Stap 5: Aanvullende constructieve beoordeling 5.1: Indien corrosie is opgetreden wordt het draagvermogen getoetst, waarbij wordt uitgegaan van de bij het nader onderzoek vastgestelde, gereduceerde wapeningsdoorsneden. Mei 2013 – CUR / PCV Publicatie 248

Uitkragende betonnen vloeren Omvang van het onderzoek Stap 1. 100% van de galerijplaten. Onderzoek aan balkonvloeren. Advies: bewoners visueel zichtbare schades laten inventariseren, waarna gericht onderzoek bij 10% van de balkonvloeren. Stap 2.1 Uitgaande van een woningbreedte van ca 4-6 meter. Advies: de vloerplaten van 10% van de woningen te onderzoeken, met een minimum van 3 vloerplaten. Stap 2.2 en 2.3 Minimaal één trekproef per staafdiameter/flatgebouw, geverifieerd bij ten minste drie hardheidsproeven op staven, afkomstig van verschillende verdiepingen. Stap 4.1 en 4.2 Bij woningbreedte ca 4-6 meter. Advies: de vloerplaten van 5% van het aantal woningen onderzoeken, met een minimum van 3 vloerplaten; per vloerplaat 2 boringen voor onderzoek chloridenprofiel en de aanwezigheid van eventuele scheuren in de kritische doorsnede (gevelvlak). Stap 4.3 Bij woningbreedte ca 4-6 meter. Advies: de vloerplaten van 5% van de woningen (minimum 3 vloerplaten) onderzoeken meteen potentiaalmeting, in een strook langs de kim/gevel over de gehele lengte van de platen. Ter referentie bloot te hakken staven op de meest verdachte locaties: minimaal 2. Mei 2013 – CUR / PCV Publicatie 248

Uitkragende betonnen vloeren Niet voldoen aan afkeurniveau NEN 8700 = maatregelen: Constructieve maatregelen Aanbrengen andere/extra draagweg (onderstempeling) Dwarskrachtkoppeling ter plaatse van dilataties (lijn- of puntlast maatgevend) Lastbeperkingen (korte termijn / handhaven) Lijn- of puntlast: meldingsplicht/instructie bij onderhoud/verhuizingen Vlaklast: uitgebreide voorlichting/instructie bewoners, bordjes met maximaal toelaatbare belasting Buiten gebruik stellen Omvang? Theoretisch: vloerplaten die niet voldoen Steekproef: niet onderzochte platen nader beoordelen Per plaat, per verdieping, gehele flatgebouw Mei 2013 – CUR / PCV Publicatie 248

Uitkragende betonnen vloeren Veiligheid in de tijd en restlevensduur Afkeurniveau NEN 8700 op moment van beoordelen Veilig gedurende beoogde levensduur? Periodiek opnieuw laten beoordelen Frequentie afhankelijk van resultaten eerdere beoordelingen: chloriden? Toetsing aan verbouwniveau NEN 8700 Mei 2013 – CUR / PCV Publicatie 248