Hoek van Holland, milieukwaliteit en gezondheid Marcel Koeleman & Miriam Weber, Expertisecentrum DCMR Tiny Habets, GGD Rotterdam 01-10-2009

Introductie Een goede leefplek: Milieu/Lokatie/Mens Wat speelt daarbij een rol: Milieukwaliteit (wettelijke normen) Leefomgevingskwaliteit (mix van kwaliteit en welbevinden) Gezondheid (dosis-effect, bevolkingsonderzoek)

Leefomgevingskwaliteit Lucht en geluid heel belangrijk Overige factoren: Woning (grootte en kwaliteit) Sociale binding Sociale veiligheid Schoon en heel Mate van rust Groen Bereikbaarheid (Speel)ruimte Fietspaden, wandelpaden Aanwezigheid voorzieningen Basisniveau omgevingskwaliteit is voldoen aan wettelijke normen Elke ruimtelijke verandering moet leiden tot een meetbare verbetering van de leefomgevingskwaliteit t.o.v. de kwaliteit voor de verandering Leefomgevingskwaliteit is milieu én gezondheid én beleving

Leefomgevingskwaliteit: KLOK-methode Achterkant - Meer kwaliteit Betere leefbaarheid Beter als wettelijke norm/gezondheid D.m.v. compensatie of maatregelen Binnen Geluidnorm Luchtnorm (anders dan besluit luchtkwaliteit) Gevelbelastingsnormen Milieubelaste kant - minimum is wettelijke norm Basisniveau omgevingskwaliteit is voldoen aan wettelijke normen Elke ruimtelijke verandering moet leiden tot een meetbare verbetering van de leefomgevingskwaliteit t.o.v. de kwaliteit voor de verandering Leefomgevingskwaliteit is milieu én gezondheid én beleving

Van norm naar waarden Omgevingskwaliteit Wettelijke grenswaarden 1. Zo ontwerpen dat ruime afstand wordt gehouden van grenswaarden (lucht, geluid) en/of maatregelen aan de bron 2. Onderzoeken of het nuttig en/of noodzakelijk is om kwetsbare bestemmingen op een bepaalde plek op de locatie te ontwikkelen. 3a. als dit niet kan, dan kwaliteitsverbetering elders in het gebied binnen in hetzelfde gezondheidsaspect 3b. Als dit niet kan, dan kwaliteitsverbetering op andere gezondheidsbevorderende aspecten 4. Als dit niet kan, dan kwaliteitsverbetering in een ander aspect van omgevingskwaliteit Wettelijke grenswaarden

Luchtkwaliteit Hoek van Holland Marcel Koeleman

Meetpunt Berghaven Sinds 1 juli 2007 Stikstofoxiden, fijn stof (PM10), zwaveldioxide, ozon, zwarte rook Analyse over 12 maanden Vergelijking met Maassluis

Grenswaarden luchtkwaliteit NO2: 40 µg/m3 (jaargemiddelde) PM10: 40 µg/m3 (jaargemiddelde) PM10: 50 µg/m3 (24-uur gem.; max. 35 overschrijdingen per jaar) Benzeen: 5 µg/m3 (jaargemiddelde) SO2: 125 µg/m3 (24-uur gem.; max. 3 overschrijdingen per jaar) Lood: 0.5 µg/m3 (jaargemiddelde) This slide shows the main European air quality standards. I suppose they all are well known to you. They all have been adopted in the Dutch regulations.

Meetresultaten

Analyse PM10-metingen

Analyse PM10-metingen

Analyse PM10-metingen

Conclusie PM10-metingen Geen overschrijding grenswaarden Geen verschillen met Maassluis Achtergrond heeft grotere invloed dan lokale bronnen (PM2.5 metingen vanaf 2010)

Analyse NO2-metingen weekend

Conclusie NO2-metingen Geen overschrijding grenswaarden Meer invloed wegverkeer in Maassluis

Benzeenconcentraties Maassluis

Uurgemiddelden benzeen 2009

Uurgemiddelden benzeen 2008

Nadere informatie WWW.DCMR.NL/LUCHT marcel.koeleman@dcmr.nl

Geluidbelasting en -beleving Hoek van Holland Miriam Weber

Geluid: wetgeving en beleid

Geluid: wetgeving en beleid

Geluid: wetgeving en beleid Bron: Wgh / Nijland, 2008

Hinder: dosis-effectcurve

Slaapverstoring: dosis-effectcurve

Geluidbeleving: hinder Bron: Planbureau voor de Leefomgeving, 2010

Geluidbeleving: hinder (stand 2009) 41% van respondenten ervaart hinder van verkeer (vlieg-, spoorweg- en/of wegverkeer) Toename wegverkeer tussen 1990 en 2009 met ong. 36% Toename railverkeer tussen 1987 en 2007 met ong. 35% Niet evenredige toename hinder door toepassing bronbeleid en overdrachtsmaatregelen

Geluidbelasting HvH: wegverkeer

Geluidbelasting HvH: spoorwegen

Geluidbelasting HvH: industrie

Geluidbelasting HvH: cumulatief

Hinder: berekend (cf END) Obv geluidklasse (5 dB klassen) formules voor berekening percentage gehinderden per geluidklasse  Bijv. wegverkeer % gehinderden = 1,795*10-4 Lden(-37)3 + 2,110*10-2 Lden(-37)2 + 0,5353 Lden(-37) % gehinderden * aantal woningen in die geluidklasse * 2.3 inwoners per woning Per postcodegebied aantal inwoners per km2 opgesplitst in geluidklassen met bijbehorende gehinderdenpercentages

Geluidgehinderden HvH: wegverkeer

Geluidgehinderden HvH: spoorwegen

Geluidgehinderden HvH: industrie

Beleving: (non-)akoestische factoren Persoonlijke evaluatie van blootstelling aan geluid: Positief, negatief of neutraal Slechts voor 30% bepaald door geluid (dB, frequentie, duur etc.) Niet voor iedereen gelijk (persoonlijkheid, stress, attitudes, waarden) Niet constant (context-afhankelijk) Het aantal meldingen van geluidhinder in 2009 mag dan iets lager zijn dan in 2008, de mate van geluidoverlast neemt de laatste jaren toe. Het is niet altijd eenvoudig de geluidsbron vast te stellen. De geluidmeldingen hebben voor het overgrote deel betrekking op geluidoverlast afkomstig van vliegverkeer en horeca. Het vliegverkeer, met name van verkeersvliegtuigen van en naar Rotterdam Airport, veroorzaakte 6.349 meldingen in 2009 ten opzichte van 7.660 in 2008. Horeca en evenementen veroorzaakten 4.450 meldingen in 2009 ten opzichte van 4.816 in 2008. Ook industrie, scheepvaart, treinen en wegverkeer kunnen hinderlijke geluidbronnen zijn, samen goed voor 1.982 meldingen in 2009 ten opzichte van 2.029 in 2008. Geluid doet zich voor in verschillende frequenties afhankelijk van de bron en van de afstand tot de bron. In 2009 zijn ook meldingen over geluidhinder veroorzaakt door laagfrequent geluid. Laagfrequent geluid kan op grotere afstand van de bron worden waargenomen, waardoor het moeilijker kan zijn de bron vast te stellen. Vliegtuiggeluid Het aantal meldingen van vliegtuiggeluid is lager in 2009, namelijk 6.349, ten opzichte van 7.660 in 2008 (toen zaten hierin ook 860 meldingen gerelateerd aan het vliegevenement Red Bull Air Race). Hiermee is het aantal weer op het niveau van voor 2004. Veel van de meldingen hebben betrekking op vliegtuigbewegingen die plaatsvinden in de randen van de nacht. In opdracht van het ministerie van Verkeer en Waterstaat, bevoegd gezag voor Rotterdam Airport, heeft de milieugedeputeerde van provincie Zuid-Holland, de heer Van Heijningen, onderzoek gedaan naar de haalbaarheid en effectiviteit van mogelijke maatregelen om de geluidbelasting te verminderen. De commissie Van Heijningen heeft geadviseerd de resultaten van het eindrapport te betrekken bij de procedure die moet leiden tot een gewijzigde Aanwijzing. Horecalawaai Ook horecalawaai levert in 2009 minder meldingen op. Dit is voor het eerst sinds de DCMR deze taak in 2006 van de politie overnam. In 2009 kwamen over de Rotterdamse horeca circa 270 meldingen over muzieklawaai minder binnen dan in 2008. De DCMR voerde naar aanleiding van lawaaimeldingen geluidmetingen uit en trad zowel strafrechtelijk als bestuurlijk handhavend op. De handhavingsaanpak van de DCMR werkt en dat lijkt nu voor het eerst zichtbaar te worden in de cijfers.

Beleving: (non-)akoestische factoren Persoonlijkheid Geluidgevoeligheid Angst Contextuele stress Dagelijkse druk, belasting Onveilige buurt, weinig groen, werkloos of ziekte (waargenomen) controle Verstoring van gewenste activiteit

Beleving: (non-)akoestische factoren Attituden Overtuigingen, meningen, voorkeuren Ervaringen en lessen uit verleden Verwachtingen voor toekomst Sociale verhoudingen Respect Controle

Nadere informatie WWW.DCMR.NL miriam.weber@dcmr.nl

Milieu en gezondheid Hoek van Holland Tiny Habets

Windroos SO2 metingen

Conclusie SO2-metingen Geen overschrijding grenswaarden Hogere concentraties dan Maassluis Duidelijke invloed scheepvaart

Beleving: soundscape voorbeeld Parken 65-68 Tranquility Cafés 64-66 Verkeer Geluidniveaus zijn in dB(A). Uit onderzoek van Dubois en Gustaviano blijkt dat verbale beschrijvingen door stedeling goed kloppen; kijk bijvoorbeeld naar de omschrijving van rust voor parken, cafés en markten versus een weg in de stad. Geluidniveaus daarentegen geven een heel ander beeld; ondanks dat de geluidniveaus in alle vier typen gebieden vergelijkbaar (hoog) is worden ze verschillend beleefd en gewaardeerd door de mensen. 65-69 Markten 67-73 Bron: Dubois and Guastavino, 2008

“Andere” benadering: soundscape Veldonderzoek naar verschillende categorieën geluid en de waardering door stedeling. Witte balk betekent favoriet geluid, licht grijze balk geeft neutrale waardering aan en de donkergrijze balk geeft aan dat geluid als hinderlijk wordt ervaren. Jian Kang 65 dB prettige soundscape Bron: Yang en Kang, 2005, Sheffield UK

“Andere” benadering: stille gebieden END (2002): overheden dienen akoestische kwaliteit te beschermen op plekken waar deze goed is. Voor steden worden in de WG AEN position paper getalsmatige criteria gegeven voor o.a. parken, speelpaatsen, picknickplaatsen e.d.

“Andere” benadering: stille gebieden Advies Gezondheidsraad (2006): “Geluid is, naast o.a. groen, ruimte, luchtkwaliteit en veiligheid, één van de factoren die de kwaliteit van de leefomgeving bepalen. Verblijf in een gebied zonder lawaai draagt bij aan compensatie of herstel van negatieve gezondheidseffecten van lawaai. En afwezigheid van lawaai versterkt de positieve gezondheidseffecten van verblijf in een groene omgeving. De Gezondheidsraad pleit voor meer aandacht voor het belang van (kleine) stille gebieden in de directe woonomgeving waardoor voor veel meer mensen mogelijkheden ontstaan om momenten van stilte en rust in hun dagelijks leven in te bedden.”

Conceptueel model leefomgeving Kwaliteit van leven Rechts- en bestaanszekerheid, (familie)relaties, werk, activiteiten, consumptie e.d. dagelijkse leefomgeving gezondheid leefbaarheid ervaren gezondheid fysieke omgeving woning Ruimtelijke kenmerken milieukwaliteit persoonskenmerken leefstijl sociale kwaliteit sociale omgeving leefomgevingskwaliteit gezondheidstoestand

HvH: Maasvlakte 1 en 2 HvH ligt buiten zone van MV2 (zonegrens ligt ongeveer midden over Noorderpier en westelijk deel van de splitsingsdam) Contouren zijn in 2020 grootste, daarna afname van geluidbelasting (door voortschrijding techniek, zonebeheer en vergunningverlening) Belangrijkste toename van geluidbelastingen in HvH veroorzaakt door toename van activiteiten op MV1; MV2 voegt hier slechts beperkt aan toe toename door MV1 bedraagt circa 3 dB, ofwel een verdubbeling ten opzichte van de huidige geluidbelasting toename door MV2 bedraagt <1 dB extra.

HvH: Maasvlakte 1 en 2 Legenda: ZC = zonecontour MV2 BS = Basis Scenario AO = Autonome Ontwikkelingen (die wordt bepaald MV1 en Europoort)

“Geluidbeleving”: berekenen vs veldonderzoek Estimated percentage of population exposed to different road traffic noise levels About 120 million people in the EU (more than 30 % of the total population) are exposed to road traffic noise levels above 55 Ldn dB. More than 50 million people are exposed to noise levels above 65 Ldn dB. It is estimated that 10 % of the EU population are exposed to rail noise above 55 LAeq dB. The data on noise nuisance by aircraft are the most uncertain, but studies indicate that 10 % of the total EU population may be highly annoyed by air transport noise. Almost 67 millions people (i.e. 55 % of the population living in agglomerations with more than 250 000 inhabitants) are exposed to daily road noise levels exceeding 55 dB Lden (the lower benchmark for the combined noise indicator). Daily exposure to railway noise and airport noise in these agglomerations is lower but still significant, with respectively 5.6 and 3.2 million people exposed to levels above 55 dB Lden. With almost 48 million people exposed to levels exceeding 50 dB L night, (the lower benchmark for nighttime noise) road noise is also by far the largest source of exposure to night-time transport noise. Almost 21 million people (i.e. 17 % of the population living in agglomerations with more than 250 000 inhabitants) live in areas where night-time road noise levels have detrimental effects on health. Road noise again is the main source of transport noise hot spots in these agglomerations. Bron: EEA, 2002