Communiceren over gezond eten en bewegen Aandachtspunten voor wie werkt met kansarme en allochtone doelgroepen Presentatie studiedag 12 december 2007 De Factorij – Schaarbeek

Communiceren 1-1 Direct contact tussen zender en ontvanger Meteen op mekaar in te spelen Vragen stellen Boos worden Verduidelijking geven Voorbeelden Medisch consult Individuele begeleiding Gesprekken met ouders (ook via telefoon)

Communiceren Ontvanger(s) op afstand Geen direct contact tussen zender en ontvanger Ontvanger is niet lijfelijk aanwezig Ontvangers in groep en niet om de beurt aan te spreken Voorbeelden Verwijsbrieven Praatje geven op ouderavond Groepsgerichte interventies in het gezondheidsbeleid

2 regels die altijd opgaan Eenvoudig communiceren Communicatie afstemmen op doelgroep

Eenvoudig communiceren, wat is dat? Begrijpelijke taal Helder leesbaar, goed verstaanbaar Zonder technische woorden, stadhuistaal of vakjargon Iets anders dan Kinderachtig communiceren (je ontvanger onderschatten) Vereenvoudigen (dingen te simpel voorstellen, nuances weglaten) Wordt door iedereen als prettig ervaren

Eenvoudig communiceren is moeilijk Experts slaan denkstappen over Experts zien niet meer wat vakjargon is “geleerd” doen = statusverhogend, je wordt serieus genomen Maar: eenvoudige taal is niet statusverlagend! We brengen niet graag “slecht nieuws” Angst voor bruskeren Angst voor emoties Angst voor het benoemen van problemen (vb. kindermishandeling)

Communicatie afstemmen Eenvoudig communiceren niet verwarren met “recht voor de raap”! Autochtone kansarmen: voorkeur voor directe stijl Niet rond de pot draaien Niet verbloemen Geen omwegen maken Geen “flauwe kul” Zeg wat je te zeggen hebt

Communicatie afstemmen Allochtone kansarmen Hou rekening met hiërarchie, rollenpatroon in respectvolle relaties Taalgebruik mag niet in eergevoel krenken Een omweg gebruiken, zodat ze zelf de conclusie maken (er wordt niets luidop geponeerd) Niet tegen de schenen schoppen en zo alle contact afblokken

Steek je voelhorens uit Let op verbale en non-verbale signalen De ander wordt boos? Niet persoonlijk opnemen Is geen “ambetante”, “moedwillige”, “norse”, “ongemotiveerde” mens Signaal dat er kink in communicatiekabel zit Zoek/vraag waarom het verkeerd overkomt Maar zeg wél wat moet gecommuniceerd worden

1-1 communicatie

1-1 communicatie Voordelen Goedkoop Aanpasbaar aan de persoon Controle op de boodschap Nadelen Arbeidsintensief Tijdsintensief Niet geschikt voor alle doeleinden Boodschap gaat eigen leven leiden Weeg af wanneer je deze communicatievorm gebruikt

Huisbezoeken Mondelinge afspraak Bevestig kort voor de afspraak Signaal = “ik maak tijd vrij voor jou, omdat ik jou belangrijk vind” Per telefoon Ook sms! Begin het gesprek positief Fijn dat je mag langskomen Koffie, thee, koekje… aannemen? Ouders vinden dat fijn! Positief detail opmerken (“het is hier gezellig”, “die koffie doet deugd”) Respecteer de regels van het huis Onzeker? Stel de vraag!

Medisch consult Allochtone lln en ouders Algemeen Taalkennis kan beperkt zijn Praat langzaam en duidelijk Ga niet harder praten! Moedig vragen stellen aan Voorzie folders in de taal van de ll/ouders Neem de tijd Onderzoek allochtone doelgroepen: artsen zijn te gehaast!

Medisch consult De arts met witte jas… gender-neutraal voor allochtone ouders/lln gezagsfiguur Adviezen aanvaard in culturen waar respect belangrijke waarde is Kan PMW / MW ondersteunen, pad effenen voor andere disciplines Directief optreden is soms makkelijker dan bij autochtone ouders

Praten met allochtone doelgroepen “beleefd” taalgebruik Affirmatie door Turkse en Marokkaanse gesprekspartners: “Misschien” = neen “Zeker” = misschien (als er thuis niks belangrijks tussenkomt) Reden = respect voor jou! Botweg weigeren is onbeleefd. Hebt u alles begrepen? “Neen” = “de clb-er maakt er een soepje van” “Ja” = waardering voor uitleg Oplossing: laat de ander synthese maken “Dit is niet eenvoudig. Ik vind dat ook moeilijk om uit te leggen. Als ik het van u nog eens hoor, weet ik of ik het goed heb uitgelegd”.

Communiceren voor grote groepen

Een praatje houden voor een groep Geef begrijpelijke informatie Richt je naar de mensen die het minst “mee” zijn Tempo niet te hoog Wees zo concreet mogelijk Opletten met humor en dubbele bodems Humor = cultuurgebonden! Onthou: aanvragers praatje ≠ publiek

Een praatje houden voor een groep Doseer de informatie Wat is essentieel? Goed structureren Waar gaan we het over hebben? Overzicht geven Visuele hulp: ppt Bij nieuw deeltje teruggrijpen naar overzicht Maak vragen stellen gemakkelijker Voorzie een vragenronde na elk deeltje Geef een pluim voor het durven stellen van een vraag Verwijs zo nodig naar een volgend luik in het praatje Parafraseer en hak de vraag in stukjes (bij moeite om gerichte vragen te stellen)

Schriftelijk communiceren

Hoe schrijf je een …? Tips voor brieven en folders Hou het kort! Persoonlijke aanspreking Begrijpbare tekst: leesniveau 14 jaar Nuttige informatie Gaat vooral om oplossingen Wat kan je doen? Bij wie kan je terecht? Wat moet dat kosten? Niet: probleem uitdiepen Gestructureerde informatie Onderverdeeld in hoofd- en bijzaken Ook te merken in de layout Volledige informatie Niet verwachten dat mensen zich elders nog gaan informeren

Schrijftips Zet het CLB-logo erop (herkenbaarheid) Géén afkortingen Korte zinnen Actieve zinnen Het onderwerp staat vooraan in de zin Eenvoudige woorden Weg met antieke en dure woorden (althans, eventueel, ten behoeve van…) Een duidelijke layout Een kalme bladspiegel: geeft de indruk dat het in één ruk uit te lezen is Groot en goed leesbaar lettertype (Times Roman, Arial, Verdana) “Opdrachten” in kader, andere kleur (vb. waar ouders moeten tekenen)

Alles kan beter… Vragenlijst voor medisch consult Oorspronkelijke formulering “Gelieve de vragenlijst onder gesloten omslag en via de school aan ons terug te bezorgen”. Alternatief Wat moet u doen met deze vragenlijst? Steek hem in een omslag en kleef die dicht Uw kind neemt de omslag weer mee naar school

Aandachtspunten voor het gezondheidsbeleid op school

Van bulgur, lokum en ander lekkers Kan je de aanbevelingen vertalen naar de Turkse en Marokkaanse voedingsdriehoek? Cultureel bepaalde kenmerken van voeding Marokko: vlees = positief Associatie met kracht en mannelijkheid Eerbied t.o.v. gasten: veel vlees serveren Vlaanderen: idem? Wie staat aan de barbecue?

Ouders betrekken in het gezondheidsbeleid Sensibiliseren = warm maken voor gezondheid Werk met eyecatchers: het slaaphoekje in de inkomhal Informatie toont wat gekend is Huismerken van Lidl, Aldi, … naast die van Delhaize, Carrefour, … Producten uit Turkse, Marokkaanse, … keuken Sneeuwbal effect: ouders betrekken andere ouders

Ouders betrekken in het beleid Praktische hulp Appelschilmoekes / vakes : hapklaar aanbod Papa’s en mama’s met 2 rechterhanden: spelmateriaal veilig maken

Ouders betrekken in het beleid Expertise vragen Hoe termen in vreemde talen uitspreken? Meer weten over kardemom en bulgur? spelletjes-van-vroeger? Vaardigheden Voordoen (koken) → neveneffect = kinderen proeven Kansarme en allochtone ouders in de werkgroep communicatie Brieven nalezen Over-en-weer systemen maken die wérken (e.g. via kleuren, pictogrammen)

Gezonde keuzes vanzelfsprekend maken

Gezonde voeding promoten Vertrouwdheid met gezonde voeding verhogen Gezonde voeding in de klas brengen Winkeloefeningen / met de klas naar de markt Didactisch materiaal sluit aan bij de leefwereld van de leerlingen (logo’s en producten) Aandacht op school voor seizoensproducten (in de klas, in de refter, affiches, …)

Gezonde voeding promoten Inwerken op wat kinderen interesseert Voor voedselneofielen Gebruik de expertise in de klas Proeven van onbekende producten Voor voedselbetrokken kinderen De levenscyclus van voeding: van tuin tot bord Moestuin op school Met de klas naar de tuin van oma en opa (kansarme) kinderen met groene vingers komen “in the picture” Eye catcher voor ouders!

Gezonde voeding promoten Werken aan motieven van voedselkeuze Kostprijs verlagen Tutti Frutti Gebruiksgemak Diepvriesgroenten en groenten in blik zijn gezond + gebruiksklaar (niet schillen, geen afval) + soms goedkoper dan verse groenten Vers is maar vers als je meteen kan gebruiken, koel kan opslaan… Eenvoudige recepten (ook minder vuren nodig?) Belangrijk motief = “lekker” Positieve sensatie (“high”) bij energiedense voeding ombuigen? Fysiologisch leerproces!

Gezonde voeding promoten Adviezen geven Visualisatie helpt om te onthouden Voorbeeld: scheurblok “voedingsadviezen in beeld” NIGZ

Beweging promoten Allochtone doelgroepen Islam: gezondheid en fitheid zijn belangrijk! Normen en waarden Opvoedingsideaal = wijsheid, evenwicht tussen eigen impulsen en sociale/morele eisen Uit zich in respect, gehoorzaamheid, zelfbeheersing Opvoedingsverantwoordelijkheid Kleuters: mama Oudere kinderen: papa

Beweging promoten bij allochtone groepen Respectvolle regels in acht nemen Kleding: haar, armen en benen bedekken Jongens en meisjes apart Vrouwelijke lesgevers? Mogelijkheid tot apart omkleden? Inspelen op motieven die ouders belangrijk vinden Gevechtssport = respectvol leren omgaan met anderen Ontwikkeling van lichaam én geest Allochtone (top)sporters als ambassadeurs

Beweging promoten bij kansarme groepen 10 000 stappen project Getest in Gent Coördinatie UGent Pedometers + wandelroutes + stappenboekje (pakket van € 20) Géén sport, wel beweging

Beweging promoten bij kansarme groepen Bewegen kan altijd Actief huiswerk meegeven Bewegingsmomenten in de klas Makkelijker te generaliseren naar appartement, kleine behuizing U hoort het hier voor het eerst… PGZ Brabant: laagdrempelige initiatieven rond bewegen in naschoolse opvang

Proactief werken Wacht niet met communiceren tot er een probleem / nood is Heb oog voor gezonde trends! Islam en alcoholgebruik Turkse gezinnen: meer groenten, fruit en minder vet dan autochtone gezinnen Brussaard et al. (1999). Voedselconsumptie en voedingstoestand bij 8-jarige Marrokkaanse, Turkse en Nederlandse kinderen en hun moeders. TNO rapport V99.1099. Zeist: TNO Voeding Bouw een positieve band op Gebruik je naamkaartjes! Maak je 1e contact positief (medisch consult kleuters) Spreek ouders zo vaak mogelijk mondeling aan (de schoolpoort-babbel makkelijker maken met een beurtrol voor lkn) Verhoog je aanwezigheid op school (spreekuren… maar ook foto…)

De mosterd kwam van… Els Dezeure VIG ROC Limburg – PGZ, KB VIG Inspiratieboek “mondelinge en schriftelijke communicatie tussen school en ouders” (2005) LOP Menen Elkaar vinden: bouwstenen voor het communiceren met kansarme doelgroepen. Redactie: Eric Goubin & Belinda Mestiaen Gebaseerd op het onderzoeksrapport “overheidscommunicatie voor kansarme doelgroepen” In te kijken op www.memori.be (katholieke hogeschool Mechelen) Gielen, G. (2003). Interculturele hulpverlening. Kluwer