De opgave in beeld Overwegingen voor Leerkring wonen en zorg op basis van onderzoek effecten woonservicegebieden George de Kam

Woonservicegebied Definitie woonservicegebied: Wijk/dorp (5.000 tot 10.000 inwoners) Gecoördineerd dienstenaanbod wonen, welzijn en zorg, t/m onplanbare 24-uurszorg en aanpassingen aan de woning Kwetsbare bewoners kunnen langer zelfstandig blijven wonen in hun eigen woning en/of woonomgeving  langer deelnemen aan vertrouwde samenleving Verhuizen naar zorgwoning binnen het woonservicegebied mogelijk Doel woonservicegebieden: zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen te midden van anderen, zodat een levensloop bestendige leefomgeving ontstaat

Effecten Arena’s: Sleuteleffecten en kernmechanismen woonservicegebieden

Wat werkt in de wijk Ondersteunende website Bijvoorbeeld http://www.watwerktindewijk.nl/index.cfm/i nterventie/details?id=214 Seniorensoos Andromeda in Eindhoven

Methoden - Kwalitatief Narratieve methode, ontwikkeld door HAN Vraaggesprekken (n=36 per proeftuin) Betekenis verhalen ouderen Constructie vraagpatronen (wat ouderen eisen, willen, nodig hebben, bijdragen) Onderkennen vraagpatronen met respondenten en betrokkenen (transdisciplinair met perspectief bewoner, professional, beleid en lokale netwerken) Referentiegebieden voor narratieve methode Beuningen (vgl Didam) en Wolfskuil Nijmegen (vgl Berflo Es Hengelo Vraaggesprekken (n= 36)

Proeftuinen Bilgaard, Leeuwarden Krakeel, Hoogeveen Berflo Es, Hengelo Meulenvelden, Didam Rond de Regenboog, Dronten Dorp West, De Bilt Zeevang, De Verbinding Middelburg Noord-Oost Hoge Vucht, Breda Helden-Panningen Vergelijkingsgebieden Kern Beuningen Wolfskuil, Nijmegen

Proeftuin Bilgaard, Leeuwarden Projectleiding: Gemeente Leeuwarden Wonen veel ouderen Woningen en voorzieningen op orde ‘Omkeer 2.0’ Vergroten deelname inwoners aan de samenleving Mogelijkheden thuistechnologie onderzoeken Efficiëntere inzet vrijwillige hulp Aanbodverschillende diensten in ontmoetingscentrum Ludingawaard

Proeftuin Berflo Es, Hengelo Projectleiding: Gemeente Hengelo Herindeling Berflo Es bezoekbare woningen (in ontwikkeling) woonomgeving zonder barrières (in ontwikkeling) integraal wijkteam (al actief)

Proeftuin Meulenvelden, Didam Projectleiding: woningcorporatie Laris Fysieke aanpak Woon-, ontmoetings- en zorgcentrum De Meulenvelden

Proeftuin Rondom de Regenboog, Dronten Projectleiding: Coloriet (aanbieder diensten wonen, welzijn en zorg) Woonzorgcentrum De Regenboog en activiteitencentrum De Meerpaal vormen het centrum Diensten aan huis aanbieden en woningen aanpassen

Proeftuin Dorp West, De Bilt Projectleiding: Gemeente De Bilt Alle diensten op het gebied van zorg en welzijn afgestemd: samenwerkingsverband ‘MENS’ Servicecentrum in buurthuis het Hoekie Wijkzorgteam de Bilthuijsen Ouderenadviseur Wonen Welzijn Zorg Wijkdiensten

Proeftuin Zeevang, De Verbinding Projectleiding: 4 gemeenten Zeevang, Graft-De Rijp, Schermer en Beemster Dekkend netwerk van wonen, zorg en welzijn Zorg op afroep Dorpssteunpunten Mantelzorgwonen

Proeftuin Middelburg Noordoost Projectleiding: Gemeente Middelburg Dekkend stelsel van woonservicegebieden hele gemeente Noordoost Bouw van levensloopbestendige woningen Hof van Buren Boven nieuw winkelcentrum Facilitas: diensten voor ouderen om langer zelfstandig te wonen Onderhoud tuin, schoonmaakwerk, etc.

Proeftuin Hoge Vucht, Breda Projectleiding: Gemeente Breda Gemeentelijk programma ‘Geschikt wonen voor iedereen’ Wijkrestaurant Raffy en Vuchterhage, lunchservice Rietveldhuis en boodschappenbus

Proeftuin Helden-Panningen, Peel en Maas Projectleiding: gemeente Peel en Maas Project 'Leven in het dorp‘ Blijvend Thuis Dorpsdokter Mantelzorg tv Dialoog in het dorp 10 jaar actieve samenwerking Veel steun van de bevolking Elk dorp heeft eigen voorzieningen, die breed worden gedragen

Kwetsbaarheid ‘kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans vergroot op negatieve gezondheidsuitkomsten’ (functiebeperkingen, opname, overlijden) (SCP rapport Kwetsbare ouderen (2011) p 11) Kwetsbaarheid is gemeten op basis van de Groningen Frailty Indicator2 (Schuurmans et al. 2004) en heeft betrekking op mobiliteit, lichamelijke fitheid, gezichtsvermogen, gehoor, voeding, multimorbiditeit, cognitie en psychosociaal welbevinden (bv. mensen om zich heen missen, somber en/of angstig voelen). De scores van ouderen op de Groningen Frailty Indicator correleren hoog met de scores op Tilburgse Frailty Indicator die in de andere hoofdstukken van dit rapport is gebruikt (Metzelthin et al. 2010). (scp 2011 p 168)

Ouderen profielen (2) Complexiteit  Kwetsbaarheid  Extreem kwetsbaar Ervaren ernstige klachten in verschillende domeinen, Multidomein problematiek Klachen in lichamelijk, psychisch, mobiliteit en cognitie. Ervaren soms te weinig aandacht. Lichamelijke en mobiliteit problemen Chronische aandoeningen en kunnen zich niet meer zelfstandig redden. Somber en gespannen Moeite met ouder worden, passief en onzeker. Wel eens psychosociale klachten en last van geheugen. Chronische aandoeningen, maar redden zich prima. Complexiteit  Vitaal Begin chronische aandoeningen, maar verder geen beperkingen. Kwetsbaarheid 

Arrangementen - hardware

Arrangementen -software

& Voorzieningen op peil Woonservicegebied : Hoge Vucht, Breda Dichtheid 70-plussers & Voorzieningen op peil Bronnen: BAG OpenStreetMap VROM GBA DIdam Verschillende websites: oa Telefoongids/TomTom/Google Onderzoek Effectmeting Proeftuienen WSG Water uit Top10NL2009 (Id: urn:nbn:nl:ui:13-fft-twq). Copyright 2007 Topografische Dienst Kadaster, verkregen via DANS. Kaart gemaakt met KansenVerkenner © Object Vision, in het kader van het onderzoek Effectmeting 10 proeftuinen woonservicegebieden, Nationaal Programma Ouderenzorg.

Ouderen aan het woord Zelfbepaling en zelfredzaamheid Optimisme en realisme Sociale kanten van welbevinden meer van belang dan fysieke Openbare ruimte Ondersteuning door buren en nabije verwanten Eigen bijdragen Wederkerigheid

“Ik, thuiswonende oudere…(1) Wil zo lang mogelijk thuis blijven wonen, in mijn eigen huis, te midden van mijn eigen sociale netwerk en in mijn eigen wijk, zoals het altijd is geweest; Wil door anderen worden ondersteund in dit streven, hetzij door persoonlijke hulp, hetzij door aanpassingen in mijn omgeving (woning en wijk), hetzij door keuzes geboden te worden in het vorm geven aan mijn leven; Ben in het licht van al mijn beperkingen en toenemende lichamelijke en geestelijke ongemakken tegelijk realistisch en optimistisch over de mogelijkheden die mij nog resten in het zicht van de haven; Verwacht dat mijn omgeving zorgt voor een basisniveau van toegankelijke (medische) zorg en ondersteuning op het moment dat ik aangeef die nodig te hebben;

“Ik, thuiswonende oudere …(1) “1. Wil zo lang mogelijk thuis blijven wonen, in mijn eigen huis, temidden van mijn eigen sociale netwerk en in mijn eigen wijk, zoals het altijd is geweest; 2. Wil door anderen worden ondersteund in dit streven, hetzij door persoonlijke hulp, hetzij door aanpassingen in mijn omgeving (woning en wijk), hetzij door keuzes geboden te worden in het vorm geven aan mijn leven; Ik probeer zo zelfstandig mogelijk te wonen, want anders wordt het alleen maar hopeloos. Meulenvelden, Didam als hij dan op een gegeven moment niet goed meer trappen kan lopen door zijn heupen, nou dan nemen wij een traplift, klaar uit. Omdat we toch wel zelfstandig willen wonen. Kijk, kan het niet meer omdat je in een andere zorginstelling moet wonen, weet ik veel wat voor zorg, naar je toestand. Ja dan houdt het op natuurlijk. Maar zolang het zo gaat willen we graag zo zelfstandig blijven wonen. De Verbinding, Zeevang Ja de goede hulp van de buren is dus de reden dat ik zelfstandig kan blijven. Berflo Es, Hengelo De kinderen die bellen instanties op, waar ze zijn moeten en wie er voor aan te schrijven. Omdat ze zelf ook in diverse diensten de weg weten. Nou en dan eh, begint het balletje vanzelf te rollen. En dan krijg je van maatschappelijk werk hier en van we hebben oudere adviseuze en via die, ja via de gemeente dat je aan alle materiaal hulpmiddelen Meulenvelden, Didam [nou dat is dus fijn, dat dus de hele buurt voor u klaar staat] RA: ja [als het nodig is] RB: in geval van nood ja [ja, ja] . Meulenvelden, Didam

Manifest 3. Ben in het licht van al mijn beperkingen en toenemende lichamelijke en geestelijke ongemakken tegelijk realistisch en optimistisch over de mogelijkheden die mij nog resten in het zicht van de haven; 4. Verwacht dat mijn omgeving zorgt voor een basisniveau van toegankelijke (medische) zorg en ondersteuning op het moment dat ik aangeef die nodig te hebben; Ja, dingen te ondernemen. Anders roest een mens vast hè. Helden Panningen ik ben tevreden, dus ik heb echt geen klachten. Je moet het zelf zoeken. Niemand komt bij je, je moet het zelf doen. En ik heb altijd, ik heb nooit gewerkt, ook toen ik kinderen had, ik heb altijd vrijwilligerswerk gedaan, dus dan leer je vanzelf mensen kennen. Niemand komt je halen, echt niet.” Helden Panningen Maar goed, dat ik niet meer dingen kan doen die ik kon toen ik 40 was is natuurlijk ook wel duidelijke zaak. Maar daar moet je ook gewoon vrede hebben, dat moet je accepteren. De Verbinding, Zeevang je moet wel proberen zo lang mogelijk zelfstandig te wonen. Kijk als het op een gegeven moment helemaal niet meer gaat dan heb je geen keus, dan moet je ergens naartoe. Je weet nooit wat er gebeurt want je hebt gauw iets op een gegeven moment. Zo zit hier nog gezond en zo heb je een probleem. Zoals mijn vrouw zei zat in de stoel waar u nu zit en op een gegeven moment zit ze me aan te kijken ik zeg wat doe jij nou? Ze keek me glazig aan in een keer ik zei blijven rustig zitten en gaan dan bel je de spoedlijn van de huisdokter dan was om 17:30 's middags en die komt gelijk. En hij ziet gelijk dat het mis is kijk en dan gaat het heel snel. Ja dat zijn positieve dingen ja huisdokter apotheek de voorzieningen dat is gewoon positief. Hoge Vucht, Breda Dan zeg ik toch net wat ik aan gaf euh hier een dat je niet voor alle kleine dingen naar het ziekenhuis moet. Zoals ze hebben hier dus wel een prikpost dat is er dus wel hier in het Berflo Hoes. Berflo Es, Hengelo

“Ik, thuiswonende oudere … (2) Wil van betekenis zijn voor mensen in mijn omgeving en niet slechts een last vanuit volledige afhankelijkheid; Heb een eigen identiteit als bewoner van deze wijk of dit dorp en wens daarin erkend en herkend te worden; Maak gebruik van de oplossingen die mij worden geboden als ik ze nuttig vind en verzin anders mijn eigen oplossingen; Wens dat organisaties en beroepskrachten die mij ondersteunen aansluiten bij mijn leefwereld in plaats van dat ze mij dwingen me te voegen in hun systemen.”

Manifest “Maar ja, toen heb ik het ook aangeboden. Ik zeg, “ik wil het gazon bijhouden”, en dat vindt ie ook wel fijn. Hij kan ook helemaal niks meer. Dus dat vindt ie dan fijn en voor mij is het eigenlijk een kleine moeite. Helden Panningen 5. Wil van betekenis zijn voor mensen in mijn omgeving en niet slechts een last vanuit volledige afhankelijkheid; 6. Heb een eigen identiteit als bewoner van deze wijk of dit dorp en wens daarin erkend en herkend te worden; …vanavond hebben we weer vergadering van de club en dan moet ik daar. Ja ik doe dat gewoon koffiezetten voor die mensen, nou klaar. Vind ik leuk werk, volgende week ook. De Verbinding, Zeevang Op een gegeven moment valt die weg en die weg en dan denk je he verdorie er blijft niets leuks meer over. En dan worden die huisjes leeg gehaald en dan komen er andere mensen in… Niet dat ze slechter zijn maar ja die maken niet zo gauw contact ons. Hoge Vucht, Breda wij zijn van oorspronkelijk dorpsmensen dus.. niet dat we altijd in het dorp gewoond hebben maarre we zijn dr geboren en opgegroeid dus…, wij kennen dat! zal ik maar zeggen. Meulenvelden, Didam Kijk dat was toen anders. [ja, dat is euh] toen was het sociale verkeer tussen de mensen onderling wat sterker. Het noaberschap zoals men dat wel zegt. Berflo Es, Hengelo

Manifest 7. Maak gebruik van de oplossingen die mij worden geboden als ik ze nuttig vind en verzin anders mijn eigen oplossingen.” Ik ben de baas over mijn eigen leven. En ik laat me niets aanpraten. Ik eh gebruik de rollator, maar als de therapeut zegt ja die moet je altijd gebruiken, dan zeg ik ik gebruik hem als ik vind dat dat nodig is. Berflo Es, Hengelo Komt iemand van ciz ik wilde een traplift op boven heb ik geen wc ik moet wel s nacht moet ik naar beneden wc en kan ik moeilijk en en afgewezen..ik was nog te goed en ik moest boven een po-stoel neer zetten daar heb ik me wel aan geërgerd maar achteraf mag ik niet ergeren want je neemt wel geld van de gemeenschap …… mag je niet zo maar gebruiken. Meulenvelden, Didam Hier staat, de strijkplank zet ik daar neer, ja en de krant of een boek ligt hier, dus iedere keer als ik één of twee dingen heb gestreken heb ga ik weer even zitten. Ja, ik pas me-eigen maar aan, da leer je toch wel hoor. Referentiegebied Beuningen

Specifiek over zorg en ondersteuning Behoefte aan eigen regie; Zelf grenzen aan durven geven Groot belang van mobiliteit en bezig blijven Belang van structuur en regelmaat, betekenisvolle daginvulling Zelf medische zorg weten te vinden, maar ook drempels daarin Belang huisarts, vertrouwen, sturend, ook bejegeningsproblemen, vaste thuiszorgkracht Vraagverlegenheid in informele circuit In het algemeen tevreden over formele zorg Soms kritiek op ingewikkeldheid, niet transparant Nabijheid huisarts en apotheek

Analyses Zelfstandig wonen Gezondheid en welbevinden Informele en formele zorg en ondersteuning

In een woonservicegebied blijven ouderen langer zelfstandig wonen Indicatie: Aantal ouderen van 80+ dat in 2008 zelfstandig woonde in procent van aantal ouderen van 75+ dat vijf jaar eerder zelfstandig woonde Verschil deels verklaard door overlijden Ander deel: verhuizen naar intramuraal DAT KUNT U ZELF MET GBA VOLGEN!

Extramuraal AWBZ in woonservicegebieden gelijk of hoger Verhouding tussen aantal AWBZ-gebruikers 85+ (2010) en aantal bedden in zorgwoningen, verzorgings- en verpleeghuizen (2008) (NL = 0,23) Alle woonservicegebieden behalve Helden en Breda gelijk of beter dan NL gemiddelde Alle woonservicegebieden behalve Zeevang gelijk of hoger dan hun vergelijkingsgebieden

Belang van woningaanpassingen

Van ‘langer’ naar ‘beter’ ?

Overwegen om te verhuizen Overweegt u wel eens te verhuizen (naar een meer aangepaste etc woonvorm)? Vaker als met partner, minder vaak als fitter, gelukkiger Invloed van gelukkig zijn sterker in Hoogeveen en Zeevang, minder in Leeuwarden en Helden-Panningen > arrangement.

Tevredenheid over de thuissituatie Invloed van zelfstandig kunnen functioneren binnen en buitenshuis, en kwetsbaarheid Na controle: geen verschil tussen woonservicegebieden en controlegebieden

Mate van aanpassingen aan de woning Tevredenheid over de thuissituatie – factoren van invloed bij vergelijking tussen de proeftuinen Wel invloed: Tevredenheid over woningaanpassingen Beperkingen Zelfstandig binnen kunnen functioneren (sterker effect in Didam en Zeevang, minder sterk in Dronten en Hengelo) Overwegen te verhuizen Veilig voelen Tevredenheid woonomgeving (sterker effect in Didam, minder in Dronten en Helden-Panningen) Geen invloed: Mate van aanpassingen aan de woning Kwetsbaarheid Verkeersveiligheid Bereikbaarheid van voorzieningen en diensten Zelfstandig buiten kunnen functioneren

Conclusies zelfstandig wonen Aanwijzingen dat langer zelfstandig wonen en meer extramuraal in woonservicegebieden Geschiktheid/aanpassingen basis voorwaarde Tevredenheid met woonsituatie vooral beïnvloed door wisselwerking persoonlijke kenmerken / belemmeringen en kwaliteiten woning > focus in beleid op micro-niveau NL stelsel werkt goed: niet afhankelijk van inkomen, huur/koop, hebben van een partner

Analyse gezondheid en welbevinden Kwetsbaarheid Welbevinden

Gezondheid: vrijwel geen verschil in zorggebruik

Analyse gezondheid (2) Ouderen in woonservicegebieden minder gezondheidsproblemen dan in controlegebieden > effect van selectie Tussen woonservicegebieden grote verschillen: in Dronten ouderen zich vaker zelfstandig redden, in Leeuwarden en Breda minder vaak, daar ook vaker meer dan 4 medicijnen, in Zeevang minder vaak In Leeuwarden, Breda en Helden-Panningen hebben ouderen meer dan gemiddeld gezondheidsproblemen > arrangementen?

Kwetsbaarheid In woonservicegebieden ouderen minder kwetsbaar dan zowel intramuraal als extramuraal wonende ouderen in controlegebieden > effect van selectie Bij onderlinge vergelijking woonservicegebieden (zonder selectie): meest kwetsbaar in Breda en Leeuwarden, minst kwetsbaar in Zeevang en Dronten Idem na selectie en correctie voor het hebben van een partner: Breda meest, minst in Hengelo, Zeevang, Didam

Welbevinden Er is geen verschil in welbevinden tussen de woonservicegebieden en controlegebieden Belangrijke invloed van het hebben van een partner (hoger) en van kwetsbaarheid (lager) Wel neemt welbevinden minder snel af in woonservicegebieden dan daarbuiten bij het toenemen van kwetsbaarheid Verschillen tussen proeftuinen: invloed van kwetsbaarheid (sterkst), daarnaast hebben van een partner en het inkomen De Bilt het laagst, lager dan Leeuwarden, Didam, Breda en Helden-Panningen Factoren: sociale steun, tevredenheid over zorg en ondersteuning, mate van informele zorg (negatieve invloed), coping

Psychische problemen Bij ouderen in woonservicegebieden nemen problemen minder sterk toe als de beperkingen toenemen Invloed van factoren: beperkingen, partner, tevredenheid met zorg en ondersteuning Vergelijking proeftuinen onderling: bovendien invloed stedelijkheid (minder psychische problemen) en financiële situatie; meeste in Didam en Breda, minst in Hoogeveen en Hengelo

Omgaan met gezondheid en ziekte Ouderen kunnen in woonservicegebieden beter omgaan met gezondheid en ziekte Factoren die invloed hebben op coping zijn beperkingen, tevredenheid over zorg en ondersteuning, en kwetsbaarheid (niet partner of sociale steun) Bovendien in woonservicegebied dempend effect op invloed van toenemende beperkingen en kwetsbaarheid op afnemen van coping. Geen verschillen gevonden tussen proeftuinen onderling

Eenzaamheid en sociale relaties Geen duidelijke verschillen tussen woonservicegebieden en controlegebieden Buiten woonservicegebieden gaat kwaliteit van het contact met andere mensen iets sneller achteruit als beperkingen toenemen Invloed van sociale steun, aantal contacten en kwetsbaarheid Vergelijking van proeftuinen onderling: Breda, Hengelo, De Bilt meest tevreden. Invloed op kwaliteit van contacten van: psychische beperkingen, hoeveelheid contacten, inkomen, kwetsbaarheid, ervaren sociale steun, verbondenheid met de buurt

Woonplezier Ouderen in woonservicegebieden vinden (ook na correctie voor kwetsbaarheid) domein ‘plezierig wonen’ vaker belangrijk, maar tevredenheid hierover verschilt niet. Variabele ‘tevredenheid woonomgeving’ samengesteld uit tevredenheid over woning, woonomgeving en verbondenheid met de buurt. Invloed van tevredenheid over contacten, hoeveelheid activiteiten, verkeersveiligheid Hoogst in Middelburg en Didam, laagst in Hoogeveen en Leeuwarden Effect van sociale veiligheid verschilt per locatie: tevredenheid daalt het snelst bij afname sociale veiligheid in Middelburg, De Bilt en Zeevang.

Analyse informele en formele zorg en ondersteuning Mantelzorg Vrijwilligers Thuiszorg Huisarts Specialist Ziekenhuisopname

Informele zorg (1) GGD-Oost (Didam en Hengelo) geen verschil gebruik mantelzorg tussen woonservicegebieden en vergelijkingsgebieden Factoren: gezondheid, belemmeringen, en hoe hoger inkomen hoe minder mantelzorg Inkomenseffect: bij hoger inkomen minder mantelzorg voor persoonlijke verzorging, verpleegkundige hulp, begeleiding en administratie.

Informele zorg (2) Geen verschil tussen de woonservicegebieden op totaal niveau, wel in soort inzet Invloed kwetsbaarheid en financiële situatie (hoe hoger inkomen, hoe minder informele zorg, met name in huishoudelijke hulp, persoonlijke verzorging, gezelschap, administratie en klusjes in huis)

Percentage ontvangen mantelzorg naar taak voor Dronten en gemiddeld in de proeftuinen

Percentage ontvangen mantelzorg naar taak

Thuiszorg (1) Geen verschillen woonservicegebieden in intensiteit huishoudelijke hulp, verzorging, verpleging t.o.v vergelijkingsgebieden Geen verschillen thuiszorg (per oudere) woonservicegebieden en controlegebieden Bij vergelijking Didam en Hengelo met vergelijkingsgebieden: aanwijzing in Didam dat minder thuiszorg als informeel meer of beter ondersteund (‘informele substitutie- impuls’)

Thuiszorg (2) Latente variabele uit gebruik verpleegkundige van thuiszorg (10%), diensten huishoudelijke hulp (ongeveer 75%) en hebt u thuiszorg (20%) Invloed van kwetsbaarheid, beperkingen en het gebruik van informele zorg (hoe meer informeel, hoe meer thuiszorg), hebben van een partner (minder thuiszorg), en minder thuiszorg naarmate woning is aangepast Hoogste scores in Breda en Dronten, laagste in Zeevang en Hoogeveen. Woonservicegebieden verschillen in de mate waarin mate van informele zorg effect heeft op het krijgen van thuiszorg: sterkst in Dronten, zwakst in Hoogeveen

Huisarts Geen afwijkend huisartsen gebruik na controle voor andere variabelen Invloed van kwetsbaarheid, beperkingen en het hebben van een partner (dan meer huisartsgebruik) Verschillen tussen proeftuinen, maar deze niet te verklaren uit aanwezigheid of nabijheid huisarts of gezondheidscentrum, advisering of wijkverpleegkundige

Specialisten en ziekenhuisopname Geen verschil woonservicegebieden Wel effect stedelijkheid (hoger gebruik) Invloed van beperkingen enige factor bij 1 specialist Invloed van beperkingen, kwetsbaarheid en hebben partner bij bezoek meerdere specialisten In controle gebieden meer ziekenhuisopnamen dan in woonservicegebieden, geen verschil tussen de woonservicegebieden onderling; invloed van beperkingen

Psychosociale en paramedische zorg Geen verschil in gebruik psychosociale zorg tussen woonservicegebieden en controlegebieden Effect van beperkingen en kwetsbaarheid Mogelijk effect van aanwezigheid van dit type zorg op snellere toename gebruik bij meer beperkingen

Tevredenheid met zorg en ondersteuning Wel verschil tussen locaties, maar niet toe te schrijven aan al dan niet woonservicegebied ten opzichte van controlegebieden Invloed van kwetsbaarheid, beperkingen, partner en ervaringen met zorgverleners Licht verschil tussen proeftuinen in de mate waarin kwetsbaarheid tevredenheid beïnvloedt. (minste invloed in Hoogeveen, Hengelo en Helden-Panningen > maar sterk verschillende arrangementen

Conclusies (1) Ouderen in woonservicegebieden ongeveer even gezond als elders Van ‘langer zelfstandig wonen’ naar ‘zo volwaardig mogelijk zelfstandig wonen’ Woonservicegebieden sluiten aan bij wensen van ouderen (zelfstandig, vertrouwd, nabij, netwerk, wederkerigheid, zekerheid, toegankelijk, advies, adequate zorg en ondersteuning.. Groot belang van geschiktheid woningen Belangrijk in te zetten op alle aspecten van kwetsbaarheid Enkele effecten kwantitatief aantoonbaar…

Conclusies (2) Aangetoonde effecten: Langer zelfstandig wonen Meer extramuraal wonen Minder ziekenhuisopname Aanpassen woningen heeft effect op (minder) thuiszorg Beter omgaan met ziekte en gezondheid (coping) ..’dempende werking’

Conclusies (3) ‘dempende werking’ op achteruitgang welbevinden bij het toenemen van beperkingen, te weten: Minder effect toenemende beperkingen op toename psychische problemen Problemen met coping stijgen minder snel bij toenemende kwetsbaarheid en bij toenemende (stemming / geheugen) beperkingen Bij toenemende kwetsbaarheid neemt welbevinden minder snel af Sociale relaties blijven beter bij toenemen van beperkingen

Conclusies (4) Dempend effect is sterker bij netwerk / brede infrastructuur die zowel formele als informele zorg en ondersteuning omvat, waarin oudere ‘gekend’ wordt Bij toenemende beperkingen gaan toename informele en formele zorg en ondersteuning min of meer gelijk op > geen substitutie Bij ouderen met beter inkomen minder informele zorg In woonservicegebieden niet meer thuiszorg (p.p.) In woonservicegebieden geen afwijkingen in gebruik huisartsen of specialisten, wel minder ziekenhuisopnames Geen aantoonbaar effect van specifieke organisatie van de zorg (wijkzorgteam, afstemming met eerstelijn) op tevredenheid met zorg verband te leggen met de kernwaarden van de ouderenzorg zoals die geformuleerd zijn door NPO-NFU-CSO-Zorgbelang. Dat is een belangrijk document geworden. Je zegt namelijk  iets over zeggenschap, voorzorg, samenhang en effect. Ik zou mijn kunnen voorstellen dat je je conclusies in deze ordening rangschikt. Dat legt wel een mooi verband met het NPO en de toekomst van de ouderenzorg

Conclusies (5) Over doelmatigheid moeilijk uitspraken te doen Meer extramuraal: € 20 tot € 80 per oudere 70+; Maximaal € 30 effect woningaanpassing op thuiszorg Rond € 10 wegens minder ziekenhuisopname Verschil investeren en incasseren…

Conclusies (6) WSG ‘werkt’ als verzekering. Waarbij een basispakket van adequate thuiszorg verlangd wordt…keuzemogelijkheden in voorzieningen die ouderen belangrijk vinden Geen algemeen recept voor arrangementen Aandacht voor veiligheid en nabijheid voorzieningen Meer respect en waardering voor eigen kracht, inbreng, wederkerigheid van ouderen Bezinning op bekendheid en gebruik aanbod welzijn en diensten Belang van vraag gestuurd lokaal implementatie / ontwikkelingstraject Implementatie vraagt om lange adem en gunstige beleidsomgeving

Aanbevelingen Blijvende aandacht voor aanpassen woningen Versterk kernkwaliteit van woonservicegebieden: netwerk van ouderen met sociale omgeving, vrijwilligers en professionals Reflecteer op samenwerking gemeente en andere betrokken partijen Financiële schotten zo veel mogelijk doorbreken, actieve rol zorgkantoor wenselijk Verbeter bekendheid en gebruik voorzieningen Aandacht voor plaats en rol van ouderen in wijkvernieuwing, maatregelen voor veiligheidsbeleving

Marktplaats…. Deze rollator was van mijn 82 jarige moeder en ik kan me niet herinneren dat ze er ooit achter heeft gelopen.

Wat is de opgave? Thuiswonen en oud worden als regel Woningen aangepast/geschikt ‘verhuizen kost bedstro’ > maar ook diversiteit in aanbod Toename kwetsbaarheid vertragen Aansluiten autonomie, zelfredzaamheid en eigen initiatief Samenspel informeel en formeel zorg/ondersteuning > nabijheid, gekend zijn Voorzieningen nabij, op maat en naar wens

Waarom in beeld? Voor welbevinden en gezondheid ouderen Voor effectief gemeentelijk beleid Om systeemwijzigingen te accomoderen Om partners te vinden

Vlaggen en signalen Woningvoorraad in beeld Voorzieningen en verbindingen in kaart vanuit perspectief van de ouderen Informatie over woonsituatie en verhuisgedrag ouderen Gebiedsspecifiek zorggebruik en zorgkosten Bestaande initiatieven en organisaties Netwerk alerte professionals Bestaand gebruik steunpunten en adviseurs Ontwikkeling en gebruik intramurale voorzieningen

Hoe meer weten? Koppelen bestaande statistische bronnen Actief op zoek naar bestaande initiatieven van ouderen en aanzetten voor nieuwe > nieuwe sociale kaart Evalueer recente initiatieven samen met de ouderen en professionals Gebruik bestaande vragenlijsten voor analyseren woonwensen, kwetsbaarheid, gebruik informele zorg > aanknopingspunten voor beleid Praat met ouderen over dagelijks leven > vraagpatronen en handelingsperspectieven Maak het onderzoek onderdeel van de oplossing Laat je inspireren door ervaringen van anderen

Contactpersoon: George de Kam g.dekam@fm.ru.nl www.wonenouderen.nl Vragen? Contactpersoon: George de Kam g.dekam@fm.ru.nl www.wonenouderen.nl