MEDICIJNEN & VALLEN Datum Plaats Naam apotheker

MEDICIJNEN & VALLEN Onderwerpen Ouderen, medicijnen & vallen Sterke botten Alcohol & medicijnen Wat doet de apotheker voor u? Tips

LETSEL DOOR VALONGELUKKEN 65+ Valongelukken in het algemeen De ernst van het probleem rond vallen bij ouderen blijkt uit het grote aantal doden, ziekenhuisopnamen, Spoedeisende hulpbehandelingen (SEH) en de hoge directe medische kosten. Valongevallen zijn de meest voorkomende oorzaak van letsel door een ongeval bij ouderen. In 2017 vonden 102.000 SEH-bezoeken plaats door een privé-valongeval. Dit komt overeen met 280 SEH-bezoeken per dag. Dit betekent dat er omgerekend ongeveer elke 5 minuten een oudere op een SEH-afdeling wordt behandeld met letsel door een privé-valongeval. Bron: VeiligheidNL Medicatiegebruik blijkt een van de dertien factoren op een verhoogd valrisico. Bron: VeiligheidNL

1. OUDEREN, MEDICIJNEN & VALLEN Er zijn meerdere oorzaken waardoor ouderen hogere kans hebben op vallen. Dit komt bij de volgende dia’s aan bod. O.a.: het lichaam verandert, door ziekten en bijwerkingen van medicijnen.

HET LICHAAM VERANDERT Andere reactie op medicijnen Als u ouder wordt, verandert de manier waarop uw lichaam reageert op medicijnen. De hoeveelheid lichaamsvocht neemt bijvoorbeeld af, waardoor geneesmiddelen die goed oplossen in water sterker werken. Bij het ouder worden gaat u minder bewegen en verliest u spiermassa. U krijgt hierdoor meer lichaamsvet. De stofwisseling gaat langzamer, waardoor medicijnen langer kunnen werken. De hersenen worden gevoeliger voor de werking van bepaalde medicijnen, waardoor u meer last kunt krijgen van bijwerkingen als duizeligheid. En door een verminderde werking van de nieren duurt het langer voordat een medicijn helemaal uit het lichaam is verdwenen. Gevolgen: ouderen kunnen eerder last krijgen van bijwerkingen zoals vallen, verwardheid en sufheid. Bron: apotheek.nl

ZIEKTEN Diabetes Ziekte van Parkinson Reuma Meerdere chronische ziekten tegelijk Meerdere medicijnen tegelijk Er zijn verschillende ziekten die het risico op vallen vergroten. Sommige daarvan komen juist bij ouderen veel voor. Voorbeelden zijn: diabetes (schommelingen in de bloedsuikerspiegel kunnen duizeligheid veroorzaken) de ziekte van Parkinson (een slechte aansturing van de spieren) reuma (aandoening van de gewrichten) Meerdere chronische ziekten tegelijk / Meer medicijnen Ouderen slikken meer medicijnen. Dit komt doordat ze vaker een of meer ziekten hebben, en voor 1 ziekte verschillende medicijnen kunnen krijgen. Soms wordt een medicijn voorgeschreven om de bijwerkingen van een ander medicijn te voorkomen. Maar tussen de medicijnen kunnen ook wisselwerkingen ontstaan: dan versterken of verzwakken ze elkaars werking. Bron: www.apotheek.nl

MEDICIJNEN EN BIJWERKINGEN Meer kans op vallen bij: Slaap- en kalmeringsmiddelen Plastabletten Bloeddrukmedicijnen Middelen tegen depressie Middelen tegen epilepsie Folder voor deelnemers beschikbaar Een aantal medicijnen staat erom bekend dat ze de kans om te vallen groter maken. De meest gebruikte zijn: - slaap- en kalmeringsmiddelen - plastabletten - andere geneesmiddelen tegen hoge bloeddruk - middelen tegen depressie - middelen tegen epilepsie Veel medicijnen hebben bijwerkingen. Een veel voorkomende bijwerking is duizeligheid. Ook daardoor is dus de kans op vallen groter. Bovendien gaan bij ouderen de lever en nieren trager of minder goed werken. Daardoor blijven medicijnen langer in het lichaam en werken ze sterker. Hierdoor wordt de kans op bijwerkingen groter. Ouderen hebben daarom in veel gevallen een lagere dosis medicijnen nodig dan jongere mensen. Als u een medicijn al vele jaren gebruikt en altijd een herhalingsrecept krijgt, kan het zijn dat de dosis inmiddels voor u te hoog is geworden. Overleg met uw arts of apotheker. U kunt de bijwerkingen van uw medicijn altijd nalezen in de bijsluiter. De kans om te vallen is groter als u meerdere medicijnen tegelijk gebruikt. Ook als u langdurig dezelfde medicijnen gebruikt, kunt u alsnog vallen door gebruik van deze medicijnen. Optioneel: een casus vertellen uit de praktijk Folder voor deelnemers beschikbaar. Daarin staat ook hoe de apotheker u kunt helpen. Bronnen: www. Apotheek.nl en folder medicijn en vallen

2. STERKE BOTTEN

BOTTENWEETJES Ouderen: meer risico op botbreuken Ontkalking (osteoporose) bij ouderen Vrouwen meer last van botontkalking Genezen van botontkalking kan niet Wat wél kan: botontkalking vertragen Jonge mensen maken meer bot aan dan dat ze afbreken. Bij ouderen is dit precies andersom. Zij breken meer bot af dan dat ze aanmaken. Dit heet botontkalking = osteoporose. Botten worden daardoor zwakker en brozer. Bij vrouwen gaat de botontkalking sneller in de jaren na de overgang (menopauze). Bron: Sterke botten boekje

BOTONTKALKING VERTRAGEN Vitamine D Door zonlicht, voeding en zo nodig extra vitamine D Calcium Door voeding (melk, kaas, yoghurt, ...) Bewegen Vitamine D Vitamine D is nodig om kalk uit de voeding op te nemen. Als u dagelijks 15 tot 30 minuten buiten komt met in elk geval uw gezicht en handen onbedekt, maakt uw lichaam via zonlicht (ook op bewolkte dagen) voldoende vitamine D aan. Als u een donkere huidskleur heeft en/of zelden bij daglicht buitenkomt, of daarbij uw gezicht grotendeels bedekt, dan is het goed om dat met uw huisarts te bespreken. Calcium Zorg voor een gezonde voeding met gemiddeld 2 tot 3 porties melk en melkproducten en 1 à 2 plakken kaas. Zuivelproducten bevatten kalk (calcium) en vitamine D. Wanneer het u niet lukt om voldoende zuivel in te nemen, vertel dat dan aan de huisarts. In beweging blijven Wie zich niet fit voelt en daardoor weinig actief is, loopt alleen daardoor al een grotere kans te vallen. Spieren hebben oefening nodig. Als het even mogelijk is, blijf dan in beweging. Zelf boodschappen doen, een eindje wandelen of meedoen met ‘Meer bewegen voor ouderen` (vaak georganiseerd door de Thuiszorg). Alles helpt om een betere conditie te houden en daarmee het risico op ongelukken te verkleinen. Bron: apotheek.nl

3. ALCOHOL & MEDICIJNEN

ALCOHOL & MEDICIJNEN Wees voorzichtig! Waarschuwingssticker Effecten alcohol op lichaam Effecten alcohol op werking medicijn Alcohol & antibiotica Medicijnen om van de alcohol af te komen Zie thema’s op Apotheek.nl: Alcohol en medicijnen - https://www.apotheek.nl/themas/alcohol-en-medicijnen Medicijnen in het verkeer - https://www.apotheek.nl/themas/medicijnen-in-het-verkeer#! Waarschuwingssticker Als u een medicijn gebruikt dat de rijvaardigheid beïnvloedt, moet u niet alleen oppassen met autorijden. Maar ook met werken met gevaarlijke machines, fietsen en klimmen op een ladder of trapje. Effecten alcohol op lichaam (optioneel, afhankelijk van inhoud Jellinek) Alcohol kan in het hele lichaam effect hebben. Het komt namelijk via de slokdarm, maag en dunne darm terecht in het bloed. Hoe sterk het effect van alcohol is, verschilt per persoon en per situatie. De belangrijkste effecten van alcohol in het lichaam zijn: Verdoving van de hersenen. Coördinatie- en beoordelingsvermogen worden minder, reacties langzamer. Daarnaast wordt het trillen van ledematen minder (bij matig gebruik). Vaker plassen. Alcohol zorgt voor verlies van vocht. Laag bloedsuikergehalte. Dit kan onder meer zorgen voor duizeligheid, zweten en trillen. Meer eetlust. Ander slaappatroon: beter slapen in de eerste helft van de nacht, maar slechter slapen in de tweede helft van de nacht. Alcohol kan snurken en slaapwandelen verergeren. Bij slaapproblemen is het advies om ’s avonds geen alcohol te drinken. Verwijding van de bloedvaten. Effecten alcohol op werking medicijn Alcohol en medicijnen kunnen elkaars werking beïnvloeden: Medicijnen kunnen de afbraak van alcohol vertragen. Hierdoor blijft een giftig afbraakproduct van alcohol langer in het lichaam. Dit kan zorgen voor misselijkheid, hoofdpijn en duizeligheid. Alcohol kan de bijwerkingen van sommige medicijnen versterken. Alcohol kan de bloedvaten verwijden. U kunt duizelig worden als u het samen met een medicijn gebruikt dat ook de bloedvaten verwijdt. Oppassen met deze combinaties Bij het gebruik van onderstaande medicijnen moet u in ieder geval extra oppassen met alcohol: Pijnstillers zoals acetylsalicylzuur, ibuprofen, diclofenac en naproxen hebben als bijwerking dat ze het maagslijmvlies irriteren. Alcohol kan ervoor zorgen dat dit sneller gebeurt. Bij middelen die het reactievermogen verminderen, zoals medicijnen tegen allergie, epilepsie, depressie en psychische problemen, kan gebruik van alcohol leiden tot extra sufheid, slaperigheid, moeheid en/of duizeligheid. Alcohol en antibiotica Of u bij uw antibioticumkuur mag drinken, hangt af van het soort antibioticum. Meestal zijn er geen beperkingen. Vraag het uw apotheker. Medicijnen om van de alcohol af te komen Er zijn ook medicijnen speciaal om van de alcohol af te komen. U kunt hierover in gesprek met uw huisarts. Bron: apotheek.nl

4. WAT DOET DE APOTHEKER VOOR U?

WAT DOET DE APOTHEKER VOOR U? Medicatiedossier bijhouden Medicatiebewaking (controle op o.a. dosering, wisselwerkingen) Zo nodig: contact met de voorschrijver Uitleg bij nieuw medicijn Vragen beantwoorden / service Rekening naar zorgverzekeraar Altijd: dubbele controle in de apotheek Eindcontrole door apotheker Bron: wijs met medicijnen en folder medicijnen en vallen De apotheker: De informatie over uw medicijngebruik zit in uw patiëntendossier in de computer van de apotheek. Hierdoor kan de apotheek 'medicatiebewaking' uitvoeren; kan een 'Medicatieoverzicht' uit uw dossier maken. Een overzicht van alle medicijnen die u gebruikt. Dit medicatieoverzicht is handig voor u en voor de zorgverleners die u bezoekt; houdt goed in de gaten of de voorgeschreven medicatie de goede dosering voor u heeft en of een nieuw medicijn samengaat met uw andere medicijnen; zijn er vragen over uw voorgeschreven medicijnen, bijvoorbeeld over de dosering, dan neemt de apotheker contact op met de voorschrijver krijgt u een medicijn voor de eerste keer mee van de apotheek? Dan krijgt u een begeleidingsgesprek. heeft een kosteloze bezorgservice voor mensen die niet zelf hun medicijnen kunnen ophalen bij de apotheek; heeft handige hulpmiddelen voor u, zodat u het innemen van uw medicijnen niet vergeet. En bijvoorbeeld: Moeite met oogdruppelen? Hiervoor bestaan verschillende hulpmiddelen die u op uw oogdruppelflesje kunt draaien; de ‘tabletdoordrukker’ helpt om medicijnen uit een doordrukstrip te halen; u kunt uw oude medicijnen inleveren bij de apotheek; Bron: apotheek.nl Staan op dia, optioneel om over te vertellen Rekening naar zorgverzekeraar Altijd: dubbele controle in de apotheek Eindcontrole door apotheker

5. TIPS Gebruik medicijnen volgens de instructies Uitleg apotheek niet duidelijk? Geef dat aan Stop nooit zomaar met medicijnen Naar het ziekenhuis? Haal actueel medicatie-overzicht op bij de apotheek Wijzigingen in uw medicijngebruik? Laat het uw apotheker weten Gebruik geen medicijnen van een ander Maak gebruik van Apotheek.nl Geef apotheker toestemming om uw medicatiegegevens te delen Probeer altijd naar een vaste apotheek te gaan. Uw apotheker heeft zo een goed en up-to-date overzicht van alle medicijnen die u gebruikt.

APOTHEEK.NL Deze baliekaart krijgen de deelnemers bij de bijeenkomst van de apotheker

OP UW GEZONDHEID!