Stichting Pensioenfonds Atradius Nederland Algemene Vergadering van Deelnemers 2019 Amsterdam, 11 juni 2019

Algemene vergadering van deelnemers 2019 Introductie – Fons van der Hall Ontwikkelingen rondom SPAN in het afgelopen jaar – Fons van der Hall Financieel beleid: Ontwikkeling dekkingsgraad SPAN Herstelplan Haalbaarheidstoets Toeslagbeleid Premiebeleid Risicomanagementbeleid Governance Communicatiebeleid Aanbevelingen Visitatie Commissie 2018 Ontwikkelingen en performance van de beleggingen – Eva Wüstefeld (BNP Paribas AM) Terugblik 2018 Vooruitblik 2019 Vooruitblik 2019 – Fons van der Hall Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019 2 Algemene vergadering deelnemers, 4 maart 2014, Stichting Pensioenfonds Atradius Nederland

Financieel Beleid Dekkingsgraad: het vermogen van SPAN gedeeld door de contante waarde van alle toekomstige pensioenverplichtingen. Als de dekkingsgraad 110% is, heeft SPAN € 1,10 in kas voor elke € 1,00 pensioen die SPAN in de toekomst zal moeten uitkeren. Dekkingsgraad per 31 december 2018: 109,7% (zoals vastgesteld in het jaarverslag 2018) Beleidsdekkingsgraad: 12-maands gemiddelde van de dekkingsgraad. Beleidsdekkingsgraad per 31 december 2018: 113,7% Per 31 december 2018 heeft SPAN nog een reserve-tekort en de werkgever is hierover geïnformeerd. Dekkingsgraad per 31 mei 2019: 109,4 % (DG monitor) Vermogen: € 354.932 Verplichtingen: € 323.324 Beleidsdekkingsgraad per 31 mei 2019: 112,9 % Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019 3 Algemene vergadering deelnemers, 4 maart 2014, Stichting Pensioenfonds Atradius Nederland

Financieel Beleid Ontwikkeling (beleids-)dekkingsgraad Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019 Algemene vergadering deelnemers, 4 maart 2014, Stichting Pensioenfonds Atradius Nederland

Financieel beleid Herstelplan 2019 M1: in de premie zit standaard een opslag VEV (19,0%). Zolang de actuele dekkingsgraad lager is dan 119,0% is er als het ware een extra herstel in de premie. Dit convergeert naar 0 naarmate de actuele dekkingsgraad stijgt richting 120,0% M2: het uitkeren van pensioen aan pensioengerechtigden zorgt voor een vrijval in de voorziening (indien d.g. > 100%) M3: verbetering van dekkingsgraad, zorgt voor verbetering van de toeslagverlening (ten koste van de dekkingsgraad, door verhoging van de verplichting) M5: rendementscurve rekening houdend met duur 10 jaar waarbij het gemiddeld meetkundig beleggingsrendement 2,79% (2018 : 2,92%) bedraagt M6: correlatie effecten M1t/m M5 Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Financieel beleid Haalbaarheidstoets In de jaarlijkse toets staat het zogenaamde pensioenresultaat centraal. Het pensioenresultaat is een maat voor het koopkrachtbehoud van het opgebouwde en nog op te bouwen pensioen. Hierbij wordt naar een prognosetermijn gekeken van 60 jaar. Hiermee wordt jaarlijks gemonitord in hoeverre het verwachte pensioenresultaat nog steeds aansluit bij de door SPAN gewekte verwachtingen over het pensioenresultaat. Uit de haalbaarheidstoets 2019 blijkt: dat het verwachte pensioenresultaat op fondsniveau in voldoende mate aansluit bij de door SPAN gewekte verwachtingen over het pensioenresultaat, rekening houdend met de gekozen ondergrens; dat het pensioenresultaat op fondsniveau in het slechtweerscenario niet teveel afwijkt van het verwachte pensioenresultaat op fondsniveau. Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

De uitkomsten zijn ten opzichte van vorig jaar licht verslechterd. Financieel beleid Haalbaarheidstoets 2019 De uitkomsten van de jaarlijkse haalbaarheidstoets per 2019 voldoen aan de vastgestelde ondergrenzen en maximale relatieve afwijking: Het verwachte pensioenresultaat is hoger dan de vastgestelde ondergrens van 80%. De relatieve afwijking ten opzichte van de mediaan is kleiner dan de vastgestelde maximale relatieve afwijking van 30%. De uitkomsten zijn ten opzichte van vorig jaar licht verslechterd. Risicohouding (lange termijn) 2017 2018 Toetsing – Pensioenresultaat Grens Resultaat Voldaan? Vanuit feitelijke financiële positie Mediaan 80% 102% 99% Ja 5e percentiel - slechtweerscenario 81% Relatieve afwijking t.o.v. mediaan 30% 20% Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Financieel beleid Haalbaarheidstoets - benchmark met andere pensioenfondsen (o.b.v. 2018 uitkomsten) Ten opzichte van andere pensioenfondsen was het verwachte pensioenresultaat in de haalbaarheidstoets voor SPAN relatief hoog en de afwijking relatief laag. Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Toeslagbeleid Sinds het nieuwe FTK per 1-1-2015 is de kans op toeslagverlening bij pensioenfondsen afgenomen doordat de beleidsdekkingsgraad per 31 december van het voorgaande jaar tenminste 110% (voorheen 105%) moet zijn voor (gedeeltelijke) toeslagverlening. Daarnaast moet bij elke toeslagverlening worden getoetst of dezelfde mate van toeslagverlening ook in de toekomst gefinancierd kan worden. De verwachting voor toeslagverlening is: Beleidsdekkingsgraad tussen 110% - 130% => gedeeltelijke toeslagverlening Beleidsdekkingsgraad hoger dan 130% => volledige toeslagverlening Beleid toeslagverlening 1.) vaststellen: - Beleidsdekkingsgraad (BDG) per 31-12-2018 - Totale Verplichtingen per 31-12-2018 2.) vaststellen beschikbare toeslagruimte => (BDG – 110%) * Totale Verplichting 3.) vaststellen hoogte toekomstbestendige toeslag door de actuaris 4.) besluit door het bestuur met in achtneming van de actuele omstandigheden Ad 1.) Beleidsdekkingsgraad per 31-12-2018: 113,7% > 110% Ad 4.) Besluit toeslagverlening per 1-1-2019 (over 2018): Per 1-1-2019 voor actieven: 0,718% Per 1-1-2019 voor inactieven en pensioengerechtigden: 0,638% Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019 9

Toeslagbeleid Maatstaf voorwaardelijke toeslagverlening Het toeslagbeleid is vastgelegd in het Pensioenreglement. Het bestuur kent een toeslagverlening toe op basis van nominale termen Bij toeslagverlening op basis van nominale termen wordt een vaste maatstaf gebruikt om te toetsen of dezelfde mate van toeslagverlening toekomstbestendig kan plaatsvinden. De maatstaf is: 2,25% voor actieven (lange termijn verwachting looninflatie) 2,00% voor inactieven en pensioengerechtigden (lange termijn verwachting prijsinflatie) De vaste maatstaf is de maximale toeslag in enig jaar. De mate waarin toeslag wordt verleend houdt geen verband met de actuele ontwikkeling van de inflatie of indexcijfers. Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Toeslagbeleid oude FTK nFTK oude FTK    Toeslagverlening over het jaar 2018 2017 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 cumulatief Dekkingsgraad 31.12 112,700% 108,400% 105,200% Beleidsdekkingsgraad 31-12 113,700% 110,600% 103,300% 108,200% 111,800% Actieven toeslag maatstaf per 1-1 volgend op 2,250% 1,650% 1,750% 2,750% 0,000% 3,000% 26,013% Actieven toeslag toegekend per 1-1 volgend op 0,718% 0,121% 0,324% 0,374% 0,023% 1,568% Actieven toeslag gemist 1,532% 2,129% 1,926% 1,276% 1,727% 24,097% Inactieven toeslag maatstaf per 1-1 volgend op 2,000% 1,560% 2,910% 2,610% 1,570% 0,710% 2,780% 24,485% Inactieven toeslag toegekend per 1-1 volgend op 0,638% 0,108% 0,288% 0,354% 0,039% 0,084% 1,519% Inactieven toeslag gemist 1,362% 1,892% 1,712% 1,206% 2,871% 1,486% 22,649% 2019  CPI 2,10% 1,40% 0,42% 0,63% 1,05% 1,56% 2,91% 2,61% 1,57% 0,71% 2,78% 18,50%  Cao loon Atradius 1,50% 1,75% 0,00% 1,25% 1,65% 2,75% 3,00% 19,37% Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Premiebeleid Beleid Volgt uit de uitvoeringsovereenkomst tussen werkgever en SPAN. De premie zal nooit lager zijn dan de zuivere kostendekkende premie. Zuivere Kostendekkende Premie 2019 (op basis van actuele rentecurve 31-12-2018): Actuarieel benodigde premie Solvabiliteitsopslag (% van de dekkingsgraad) Exclusief uitvoeringskosten (voor rekening werkgever) Premie per 1 januari 2019 bedraagt € 7.312.500,- miljoen (exclusief uitvoeringskosten 575K) Premie per 1 januari 2019 bedraagt 33.6% (exclusief uitvoeringskosten). Premie per 1 januari 2019 bedraagt 36.3% (inclusief uitvoeringskosten). Als % van   Premie % Salarissom tot maximum salaris €107.593 33.5 Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Premiebeleid 2019 Ontwikkeling premie SPAN Premie als % van de (gemaximeerde) salarissom, inclusief uitvoeringskosten verdere stijging premie in 2019 Jaar Premie% Eigenbijdrage% 1-1-2005 24,00 8,00 1-1-2006 15,75 5,25 1-1-2007 1-1-2008 1-1-2009 6,00 1-1-2010 7,00 1-1-2011 1-1-2012 1-1-2013 25,30 1-1-2014 22,60 1-1-2015 29,20 gemaximeerd 1-1-2016 31,90 1-1-2017 36,30 1-1-2018 34,70 7,50 1-1-2019 Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Risicomanagementbeleid Wat is risicomanagement? Risicomanagement gaat over het beheersen van risico’s die het bereiken van de door het Pensioenfonds gestelde doelstellingen kunnen bedreigen. Risicohouding SPAN Onderkennen risico’s Beheersen risico’s Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Risicomanagementbeleid Risicomanagementcommissie - implementatie IORP II Governance pensioenfonds en inrichten sleutelfuncties actuariële sleutelfunctie  certificerend actuaris risicobeheer sleutelfunctie  bestuurslid/voorzitter RC interne audit sleutelfunctie  interne auditor werkgever Fondsdocumentatie aanpassen en uitbreiden van de fondsdocumentatie Eigen Risicobeoordeling inzicht verkrijgen in samenhang tussen fondsstrategie, materiële risico’s die het fonds kunnen bedreigen, de mogelijke consequenties hiervan voor de financiële positie en aanspraken van deelnemers eens per 3 jaar of eerder bij significante wijziging van het risicoprofiel Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Risicomanagementbeleid Risicomanagementcommissie - aandachtsgebieden Uitbestedingsrisico Monitoren ontwikkelingen uitbestedingsrelatie met RiskCo Beoordelen assurance rapporten uitbestedingspartijen IT-risico Ontwerpen en implementeren IT-beleid van SPAN Procesbeschrijvingen Ontwikkeling risicoraamwerk door verbetering procesbeschrijvingen en interne controle op beheersmaatregelen Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Governance (Her-)benoemingen in 2019 – bestuur Geen (Her-)benoemingen in 2019 – Verantwoordingsorgaan (VO) Herbenoeming vertegenwoordiging werkgever => Bert Bruning Nieuw lid vertegenwoordiging pensioengerechtigden => nog te benoemen Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Communicatiebeleid Conclusies Online enquête communicatiebeleid 2018 De respons op de enquête is geleverd door 33,6% van de actieve werknemers, 10,9% van de gewezen deelnemers en 20,9% van de pensioengerechtigden. De enquête geeft daarmee een representatief beeld van de voorkeuren en ervaringen van de deelnemers per doelgroep. De drie communicatiemiddelen die het meest worden gebruikt door alle doelgroepen zijn: de nieuwsbrief van SPAN, de UPO en mijnpensioenoverzicht.nl. Daarnaast maken actieve werknemers regelmatig gebruik van Intranet berichten, de Pensioen3daagse en de Algemene Vergadering van Deelnemers. De pensioengerechtigden maken ook regelmatig gebruik van het E-mail loket pensioendesk@atradius.com. 97% van alle respondenten heeft aangegeven geen communicatiemiddelen te missen. Alle doelgroepen willen door SPAN vooral geïnformeerd worden over de financiële positie van het fonds en de eigen pensioenaanspraken of pensioenuitkering. Daarnaast is er ook een ruime belangstelling voor actualiteiten rondom het pensioen en het beleid van het bestuur van SPAN. Dit sluit goed aan bij de onderwerpen in de nieuwsbrieven van SPAN. Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Communicatiebeleid Conclusies Online enquête communicatiebeleid 2018 11,9% van de respondenten onder de actieve werknemers en gewezen deelnemers (15 actieve werknemers en 5 gewezen deelnemers) heeft aangegeven de informatie op het UPO niet te begrijpen. Het bestuur constateert dat dit een aandachtspunt is. Op de vraag aan actieve werknemers en gewezen deelnemers of zij, op basis van de informatie die SPAN verstrekt, voldoende inzicht hebben in het pensioeninkomen uit de pensioenregeling na pensionering, is het antwoord “neutraal” voor 41% van de actieve werknemers en 16% van de gewezen deelnemers. Het bestuur constateert dat de lage score voor actieve werknemers een aandachtspunt is. De mening van actieve werknemers en gewezen deelnemers over de communicatie op basis van Pensioen 1-2-3 is neutraal tot positief. Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Acties van het bestuur Het bestuur heeft de presentatie over het communicatieonderzoek 2018 gedeeld en besproken met het VO. Het bestuur heeft de conclusies van het communicatieonderzoek gecommuniceerd met de deelnemers in de afgelopen nieuwsbrief van SPAN. De conclusies en acties van het bestuur zijn verwerkt in het communicatieplan. Tijdens de Pensioen3daagse in 2018 is voor actieve werknemers aandacht besteed aan het verschaffen van inzicht over het pensioeninkomen uit de pensioenregeling na pensionering. In de nieuwsbrieven van SPAN wordt in laag 1 (nog) meer in Jip en Janneke taal gecommuniceerd. Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Communicatiebeleid Nieuwsbrief Website pensioenfonds Atradius: “www.atradius.nl/pensioenfonds” Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Samenvatting verslag Visitatie Commissie over 2018 De visitatiecommissie (hierna VC) van Stichting Pensioenfonds Atradius Nederland (hierna het fonds) houdt toezicht op het beleid van het bestuur en op de algemene gang van zaken in het fonds. De VC is tenminste belast met het toezien op adequate risicobeheersing en evenwichtige belangenafweging door het bestuur. De VC volgt bij het uitvoeren van haar rol de toezichtcode van de Vereniging Intern Toezichthouders Pensioensector (hierna VITP) en de Code Pensioenfondsen. De VC heeft de periode 1 november 2017 tot en met 31 oktober 2018 onderzocht. Alvorens in deze samenvatting de belangrijkste oordelen en aanbevelingen weer te geven, wil de VC vast aangeven dat zij in grote lijnen vindt dat het bestuur van het fonds grip heeft op de beheerste en integere bedrijfsvoering van het fonds en daarmee voldoende ‘in control’ is. Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Aanbevelingen Visitatie Commissie (1/4) Functioneren van de governance De VC is van oordeel dat alle organen goed zijn ingericht en dat de reglementen van de organen op orde zijn. Het bestuur heeft adequaat gereageerd op de langdurige afwezigheid van de fondsmanager en de vice-voorzitter. Het VO heeft de aanbevelingen van de VC over het versterken van haar rol voortvarend opgepakt. De VC beveelt het VO aan om na te gaan of het nog aan kracht kan winnen door het opstellen van een competentiematrix. Functioneren, cultuur en gedrag van het bestuur De VC vindt dat het bestuur goed functioneert en met de juiste houding en omgangsvormen de bestuurlijke processen doorloopt. Het bestuur streeft naar hoge kwaliteit en een hoge mate van zelfstandigheid, en staat daarbij open voor aanbevelingen van het intern toezicht, externe deskundigen, de accountant en de certificerend actuaris. Ook pleegt het bestuur de nodige inspanning om de deskundigheid op peil te houden. De VC beveelt wel aan om de beleggingskennis van de bestuurders expliciet te toetsen aan de guidance van DNB uit 2016 en te integreren in het geschiktheidsplan. Daarnaast beveelt de VC aan om IT-beleid als aandachtsgebied te beleggen bij een bestuurder. Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Aanbevelingen Visitatie Commissie (2/4) Beleid van het bestuur Volgens de VC besteedt het bestuur de nodige aandacht aan de verschillende relevante beleidsgebieden. Met name op het beleggings- en integraal risicomanagementbeleid heeft het bestuur in de periode november 2017-oktober 2018 veel werk verzet. Ook blijft het bestuur relevante ontwikkelingen volgen die de toekomstvisie kunnen beïnvloeden. De VC beveelt in het kader van het opstellen van IT-beleid aan eventuele cloud toepassingen te inventariseren.   Algemene gang van zaken in het fonds De VC is van oordeel dat het bestuur de beheerste en integere bedrijfsvoering goed bewaakt en waar nodig ingrijpt. Het bestuur is voldoende ‘in control’. Het bestuur volgt de ontwikkelingen rond de wijzigingen in de uitbesteding van de pensioenadministratie nauwgezet. Wel beveelt de VC aan de beheersmaatregelen rond deze wijzigingen (apart) te documenteren. Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Aanbevelingen Visitatie Commissie (3/4) Adequate risicobeheersing De VC vindt dat het risicobewustzijn van het fonds van een goed niveau is. De inrichting van het risicomanagement kreeg in 2018 verder vorm en het bestuur is erin geslaagd het risicobeleid en de risicohouding concreet onderdeel te laten uitmaken van te nemen bestuursbesluiten. Om de effectiviteit van het risicomanagement nog verder te verhogen kan het bestuur tussen de jaarlijkse ijkmomenten nog borgen dat de voortgang van risicobeheersing en eventuele nieuwe risico’s worden bewaakt en een proces in te richten voor een periodieke update van de integriteitsrisicoanalyse.   Evenwichtige belangenafweging Volgens de VC besteedt het bestuur op de juiste manier en op expliciete wijze aandacht aan de evenwichtige belangenafweging en stelt het ook het VO in staat haar taak in de bewaking daarvan in te vullen. Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Aanbevelingen Visitatie Commissie (4/4) Communicatie Het bestuur heeft in 2018 onderzoek gedaan naar de effectiviteit van de communicatie van het fonds richting belanghebbenden. Dit biedt een goede basis voor het communicatiebeleid en de uitvoering daarvan. De VC beveelt aan in het communicatieplan voor 2019 meer tot uitdrukking te brengen welke concrete maatregelen het bestuur zal treffen om het begrip van de UPO en het inzicht in het pensioeninkomen bij de deelnemers te verbeteren. Naleving Code Pensioenfondsen De VC is van oordeel dat het bestuur de Code grotendeels naleeft. Daar waar het bestuur van de Code afwijkt heeft het bestuur dat afdoende toegelicht. Opvolging aanbevelingen Zoals hiervoor al opgemerkt, staat het bestuur open voor aanbevelingen van het intern toezicht, de certificerend actuaris, de accountant en deskundigen die bij het fonds betrokken zijn. Het fonds houdt een overzicht bij van al deze aanbevelingen en van de actiepunten die voortvloeien uit de zelfevaluatie. Daarin is opgenomen hoe het bestuur met de aanbeveling zal omgaan en wat de status daarvan is. Als het bestuur een aanbeveling niet opvolgt, is dat afdoende gemotiveerd. Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Beleggingscommissie SPAN 2018 - 2019 Voorzitter : Rob Klouth Leden : Richard Nibbering, kandidaat lid Fiona Beijdorff Secretaris : Bob Jansen Adviseur (nieuw) : Piet Roelandt Vermogensbeheerder : BNP Paribas Asset Management (Eva Wüstefeld, Sergey Pergamentsev ) Bijeenkomsten beleggingscommissie Tenminste eenmaal per twee maanden Indien noodzakelijk extra bijeenkomsten Ontwikkelingen en performance beleggingen 2018 door Eva Wüstefeld (accountmanager) Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019 Algemene vergadering deelnemers, 4 maart 2014, Stichting Pensioenfonds Atradius Nederland 27

Vooruitblik 2019 Financieel beleid Rapportage & monitoring Risicomanagement Monitoring overname pensioenadministratie AON naar RiskCo Implementatie IORP II - sleutelfuncties Governance Visitatie 2019 + opvolging aanbevelingen Audit & Compliance Toekomst SPAN Stijgende kosten (per deelnemer) Stijgende premie SPAN Achterblijvende toeslag Toenemende Wet- & regelgeving pensioenfondsen Pensioenakkoord => afschaffing doorsneepremie en financiële reserves Acties 2019 Inventarisatie realistische alternatieven in relatie tot nieuw pensioencontract Buy out Omgekeerd bestuurmodel OPF naar APF Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019

Dank voor uw aandacht De slides van deze presentatie worden geplaatst op de website van SPAN https://atradius.nl/pensioenfonds Disclaimer Wij hebben deze presentatie met zorg samengesteld. Om de presentatie begrijpelijk te houden, is een aantal zaken vereenvoudigd. Aan de presentatie kunt u geen rechten ontlenen. Algemene Vergadering Deelnemers 2019 - SPAN - 11 juni 2019