Werken aan woongeluk: Ouderen, langer thuis, vitale woongemeenschappen Investeren in bewonersnetwerken en zelfredzaamheid vraagt lange adem en andere rol professional. Annette Duivenvoorden, Platform31: annette.duivenvoorden@platform31.nl 4 september 2018, 14.00 – 15.00 uur

Opbouw 14.00 uur Welkom: Woongeluk geluk is voor mij… 14.10 uur Presentatie: ouderen, de opgave van het langer thuis wonen en de uitkomsten van het Experiment vitale woongemeenschappen 14.30 uur Werkcafé: wat is nodig & hoe kunnen we dit slimmer organiseren 14.55 uur Conclusies voor wrap up

Woongeluk is voor mij …

We worden steeds ouder: groei van 100+-ers Leren om ouder te worden: eetgewoonten, bewegen, sociale netwerken CBS: Toename van dagelijks contact met buren na pensionering Buurt is belangrijker dan woning voor tevredenheid van het leven Veiligheid: ouderen doen ‘s avonds niet graag de deur open

Niemand wordt oud leven dood vitaal passief reizen behoeftig niet oud rite de passage leven dood vitaal passief reizen behoeftig sleutelmoment Programma’s op rijksniveau: Actieplan langer thuis Weinig verhuizen, met is gehecht aan de eigen buurt en sociaal netwerk Geringe verhuismobiliteit Geringe verhuisgeneigdheid Gehecht aan woning en woonbuurt Het is iets wat mensen voor zich uit schuiven, aanbewust wording moet nog hard worden gewerkt. Het wordt ook wel een rite de passage genoemt. Er gebeurt iets, waardoor je van vitaal naar zorgvragen overgaat. Een berg. BeterOud: vragenlijsten op thema’s als meervoudige ziektelast kwaliteit van leven functionele beperkingen geestelijke gezondheid sociaal functioneren zorggebruik van ouderen niet oud wel oud

Ondernemende levensgenieters Honkvaste Zelfstandigen onafhankelijk Persona’s Ondernemende levensgenieters Honkvaste Zelfstandigen onafhankelijk Proactieve zoekers Meegaande familiemensen Leeftijd, gezondheid, sociaal netwerk, gericht op hier en nu of toekomst gericht Afhankelijke hulpbehoevenden Mondige regelaars afhankelijk reactief proactief Gemeente Rotterdam, programma Langer thuis ism Muzes

Langer thuis arrangement per gebied Geschikte woning Vitaal netwerk Toegankelijke wijk Heldere informatie Wat heb je nodig om Langer thuis te kunnen wonen? Rotterdam maakte dit schema. Het is een samenhang en wisselwerking van geschikte woning, vitaal netwerk, toegankelijke wijk, heldere informatie en arrangementen op gebiedsniveau. Op dit samenhangend van aanbod van wonen-welzijn-zorg zijn zelfstandig wonende ouderen anno vandaag bevraagd naar ervaringen met de voorzieningen in de wijk en behoeften wat ze nodig hebben om zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen. Langer thuis arrangement per gebied Langer thuis - Gemeente Rotterdam

Bevorderen samenredzaamheid: formele en informele sociale netwerken Voorbeelden van ogen en oren in de wijk en integrale aanpak: Hilversum – Sociaal wijkteam- straatoudste Rotterdam: Huisbezoek, Even Buurten, wbc benadert Amsterdam: WMO - alarmcentrale Rijswijk: flatcoach: combinatie welzijn-huismeester Waakzame bezorgers aan de deur: postbode Magic mix (buddy systeem) Dorpscoöperatie Experiment vitale woongemeenschappen Aanvullende voorbeelden die op verschillende plekken bestaan: In Even Buurten kijken de 'buurt' en professionals samen met kwetsbare ouderen naar waar de ouderen behoefte aan hebben. De buurt biedt vervolgens passende ondersteuning. Veiligheid, persoonsalarmering Flatcoach: De flatcoach geeft ouderen een steuntje in de rug  Zorgpartijen Florence en Woonzorgcentra Haaglanden, Welzijn Rijswijk en woningcorporaties Vidomes en Rijswijk Wonen bundelen hun krachten. Zij starten binnenkort de pilot ‘Flatcoach’ in een aantal woongebouwen. Deze flatcoach geeft ouderen een steuntje in de rug om langer zelfstandig te wonen PREVENTIEF: Een onsje goed wonen, levert een kilo welzijn en voorkomt 10 kilo zorg: Met dit in gedachten bundelen de partijen hun krachten: één aanspreekpunt voor wonen, welzijn en zorg. De flatcoach helpt oudere bewoners waar mogelijk óf verwijst hen door naar de juiste partij. Hij heeft daarbij goede contacten met het wijknetwerk, zoals de wijkagent, wijkverpleegkundige, en het Sociaal Wijkteam. Een activiteitenteam voor prettig en veilig wonen: De flatcoach is aanjager van initiatieven en activiteiten. Hij enthousiasmeert bewoners om activiteiten te organiseren of hieraan deel te nemen. Wat ook bijzonder is van deze pilot is dat de flatcoach een animatieteam aanstuurt. In dit team zitten bijvoorbeeld studenten, acteurs, koks en sporters. De teamleden zorgen voor diverse activiteiten in het woongebouw, maar ze vergroten ook het gevoel van veiligheid van bewoners. Zij houden een oogje in het zeil. Wat levert dit het animatieteam zelf op? Een tijdelijke woning met korting en een onbetaalbare ervaring. Finaciele bijdrage vanuit gemeente

Vitale woongemeenschappen: investeren in sociale netwerken Apeldoorn, Walterbosch, Habion Assen, Amstelflat, Mooiland Barneveld, Rozenhof, Woningstg. Barneveld/Zorggroep ENA Capelle a/d IJssel, De Roo, Woonzorg Nederland Den Bosch, Wilgenstruweel, BrabantWonen Gouda, De Leckenborch, Woonpartners Midden-Holland Klazienaveen, Evert ten Napelflat, Domesta Leiden, De Dobbegaarde, Portaal Leiden Zaandam, De Oase, Parteon Zutphen, St. Elisabeth, Ons Huis/Sutfene

Seniorencomplexen gezellig? Doel experiment Vitale woongemeenschappen Inzicht krijgen in vergroten sociale vitaliteit van woongemeenschappen door de eigen kracht van bewoners te stimuleren Participatie: doen bewoners actief mee met activiteiten? Verbondenheid: kennen de bewoners elkaar en voelen ze zich verbonden met elkaar? Zelfbeheer: organiseren de bewoners zelf activiteiten en beheren ze zelf de algemene ruimten? Apeldoorn, Walterbosch, Habion Assen, Amstelflat, Mooiland Barneveld, Rozenhof, Woningstg. Barneveld/Zorggroep ENA Capelle a/d IJssel, De Roo, Woonzorg Nederland Den Bosch, Wilgenstruweel, BrabantWonen Gouda, De Leckenborch, Woonpartners Midden-Holland Klazienaveen, Evert ten Napelflat, Domesta Leiden, De Dobbegaarde, Portaal Leiden Zaandam, De Oase, Parteon Zutphen, St. Elisabeth, Ons Huis/Sutfene Seniorencomplexen verouderen: bouwkundig en bewonersgroep Leidt tot strategische herpositionering: zoektocht welk product streef je na als corporatie? Redenen om deel te nemene Ouder wordende bewoners Toenemende behoefte aan activiteiten bij bewoners Terugloop zorgvoorzieningen Afbouw activiteitenbegeleiding Overbelaste commissies Niet goed functionerende commissies Leegstand in het complex Conflicten in het complex

Model hier achter: leren door ouderen, belang van zingeving Thema: gezondheid, socaal leven, woning en woonomgeving, wat je doet (activiteiten, vrijwilligers, ..), normen, waarden overtuigingen, geloof, …

De Leckenborch bruist ! De Leckenborch, Gouda Vitale woongemeenschappen De Leckenborch bruist ! De Leckenborch, Gouda Complex met 214 woningen voor senioren Hotelgangen, gesloten, naar binnen gericht Triple A (Albert Heijn, Arts, Apotheek)-locatie Gemiddelde leeftijd 75+ Veel alleenstaanden Aanleiding voor deelname aan het Experiment Vitale Woongemeenschappen Nieuw complex voor Woonpartners, ca. 6 maanden in bezit Kennis van complex en bewoners is nog beperkt Voortbestaan activiteitencommissie in gevaar (2 meest actieve leden stoppen om gezondheidsredenen) Er melden zich geen opvolgers, ondanks diverse oproepen Bewonerscommissie heeft geen interesse in sociale activiteiten Er moet relatief veel energie in verhuur gestoken worden Start Vitale Woongemeenschappen Geen actieve bewoners die willen deelnemen Team van drie collega’s pakt zelf deelname op Methode Studio BRUIS niet als basis maar als inspiratie gebruikt Uitvoering moet binnen bestaande takenpakket, geen extra uren Omwille van tijdsdruk en ontbreken van deelnemende bewoners gekozen voor directe, korte actie in plaats van kennismaking en verdieping

Vitale woongemeenschappen Wensboom Nog voordat alle tasjes zijn uitgedeeld hangen de eerste kaartjes al in de boom! Bomen met kaartjes 2 weken laten staan Ideeën verzameld en gecategoriseerd Uitnodiging voor bruisbijeenkomst 2 weken later Ca. 50 aanwezigen

Stand van zaken na 1e bijeenkomst Vitale woongemeenschappen De Leckenborch bruist ! Stand van zaken na 1e bijeenkomst 7 personen hebben zich spontaan gemeld Ze willen iets brengen, variërend van bus rijden tot nagels lakken Diverse werkgroepen om wensen te realiseren

De Leckenborch bruist ! Vitale woongemeenschappen Tips en Trucs Bedenk van te voren aanknopingspunten om uitvoering op gang te brengen Hou vooral in het begin de vaart erin Geef iedereen de ruimte; iedereen is welkom Hou buurtburgemeesters met zachte hand in toom Zoek verbinding met bestaande structuren Voorkom te veel of te snel. Hou het realiseerbaar Niet beter willen weten of zelf doen Verantwoordelijkheid (terug blijven) leggen bij bewoners Pareer doemdenken en negatieve opmerkingen direct Werk naar een brede basis toe, zodat jouw rol steeds minder belangrijk wordt

Onderzoek en uitkomsten naar Studio Bruis Inzicht in mogelijkheden om sociale vitaliteit in wooncomplexen voor ouderen te vergroten door de eigen kracht van bewoners te stimuleren. Uitgevoerd door Anja Machielse, Universiteit voor Humanistiek Door Anja Machielse, Universiteit voor Humanistiek bijzonder hoogleraar ‘Empowerment van kwetsbare ouderen’

Voorwaarden voor een bruisende woongemeenschap Commitment van de woningcorporatie Heldere communicatie Lokale situatie in beeld brengen Afstemmen op bestaande situatie Realistische doelen stellen Initiatiefgroep met gemotiveerde bewoners Een gemeenschappelijke ruimte Een faciliterende professional Maar voor gemeenschapsopbouw: Stut en steun professional nodig Geen nieuwe activiteiten of nieuwe contacten tot stand gekomen Spanning met bestaande commissies Passiviteit bewoners Beperkt denk- en doenvermogen Teruggetrokken bewoners moeilijk te betrekken Niet alle bewoners hebben behoefte aan sociale activiteiten in het complex Bestrijden van eenzaamheid is werk voor professionals Wensbewoner Meedenken/sparring partner Begeleiding bij uitvoering van de methodiek Doelen stellen, plannen maken, motiveren van bewoners Bemiddelende rol bij conflicten Belangstelling, betrokkenheid en waardering Continuïteit en verankering

Werkcafé – investeren in woongeluk/sociale netwerken Aftrap vraagstelling door Arjen Piest Wat is nodig, waarom, voor wie? Hoe kunnen ‘we’ dit slimmer oppakken en organiseren? Vragen doelgroep Vragen doelgroep ouderen Ontzorgen: bij wie moet ik zijn? Preventie: signalering buren (bezorgdheid/onveiligheid/overlast?) Onveiligheid: veilige, beschermde en toegankelijke woonomgeving voor bewoner Eenzaamheid: aanspraak Nabijheid mantelzorg Aanbod corporatie Aanpassingen in woning: Rollator/rolstoel, Politiekeurmerk, domotica Dienstenpakket: duidelijke informatie, verhuisdienst, technisch onderhoud, activiteiten, zorgverwijzing Sociaal beheer: activering woongemeenschap, (laten) organiseren van activiteiten Aanbod zorgpartner gekoppeld aan gebouw of buurt

Investeren in woongeluk/sociale netwerken Wat is nodig? Waarom? Voor wie? Wat is doel? Hoe kunnen ‘we’ dit (slimmer) oppakken en organiseren? Met wie? Wat levert het op?