Veranderingen in het welvaartsvraagstuk Havo lesboek 1 ~ Hoofdstuk 5

Paragrafen 5.1 Genoeg eten? 5.2 Samenwerking en conflict 5.3 Theorie en ideologie 5.4 Rationalisering

5.1 Genoeg eten? Schaarste Jager- verzamelaar en 21ste eeuw

5.2 Samenwerking en conflict Jagers-verzamelaars Heden - Sociale cohesie Conflict > Als actoren hun eigen doel willen behalen ten koste van anderen

5.2 Samenwerking en conflict Collectieve en private goederen Collectief goed -> een ideaal realiseren waar iedereen baat bij heeft (algemeen belang) -> belasting Private goederen -> goederen waar mensen voor moeten betalen (eten drinken, abonnement etc.) -> Uitsluiten

5.2 Samenwerking en conflict Verdieping Collectieve actie; wanneer mensen samenwerken om een collectief goed te realiseren. Dilemma van de collectieve actie Free riders; actoren die wel profiteren van het collectieve goed, maar er niet aan bijdragen. - Conflict op internationaal niveau Opdracht: Leg aan de hand van een voorbeeld uit hoe het dilemma van de collectieve actie werkt. Voorbeeld van opdracht: Mensen willen over het algemeen zoveel mogelijk baat hebben van iets waar ze lid van zijn, bijvoorbeeld van de bibliotheek. Het liefst ook nog zo goedkoop mogelijk, dit is alleen mogelijk als mensen zich ook vrijwillig willen inzetten om bepaalde klusjes uit te voeren. Hierbij kunnen mensen ervoor kiezen om hierbij te helpen of alleen te profiteren. Mensen staan hierbij voor een keuze om wel of niet mee te werken. Wel meedoen heeft voordelen (profiteren van de voordelen en samen iets opbouwen), maar niet meedoen heeft ook voordelen (wel profiteren en er weinig kwijt aan zijn). Het is voor iedere actor natuurlijk aantrekkelijker om niets op te offeren voor de samenwerking, maar wel te profiteren van het collectieve goed dat gerealiseerd wordt. Let op: in het antwoord is het verstandig om leerlingen de begrippen ‘free riders’ (als probleem) en ‘dwang’ (als oplossing) aan te leren.

5.3 Theorie en ideologie 2 Modellen Harmoniemodel (poldermodel) > Overleggen en er samen uit komen Conflict model > Het behalen van eigen doelen en belangen. > Stakingen en burgerlijke ongehoorzaamheid

5.3 Theorie en ideologie 3 Ideologieën Socialisme/ sociaaldemocratie Gelijkheid en gelijkwaardigheid Confessionalisme/ christendemocratie Harmonie en samenwerking Liberalisme - Vrijheid voor het individu

5.4 Rationalisering Landbouwsamenleving Proces van rationalisering - ordenen en systematiseren van de werkelijkheid - doelgericht inzetten van middelen Proces van socialisatie

5.4 Opdracht Leg uit hoe het proces van rationalisering terug te zien is in de jager- verzamelaarssamenleving In deze periode bedachten de mensen steeds meer oplossingen om de schaarste tegen te gaan, ze hebben hun middelen doelgerichter ingezet en hebben efficiënter en effectiever hun resultaten bereikt (voornamelijk deel 2 van het proces van rationalisering).

Tot slot, een samenvatting 5.1 In het begin van de jagers-verzamelaarssamenleving was er sprake van veel schaarste. De mensen moesten hierdoor keuzes maken omdat ze maar beperkte middelen hadden. Tegenwoordig is hier geen sprake meer van. 5.2 Samenwerking en conflict staan vaak tegenover in een samenleving. Samenwerking ontstaat vaak voor collectieve goederen, hierbij gaat het om het algemeen belang. Actoren die wel willen profiteren van het collectief goed, maar er niet aan bijdragen worden free riders genoemd. 5.3 Als het gaat om hoe er omgegaan wordt met conflicten over maatschappelijke en economische problemen dan zijn er twee modellen. Het harmoniemodel, ook wel poldermodel, of het conflict model. Naast deze modellen worden er ook drie verschillende ideologieën besproken, het socialisme, confessionalisme en het liberalisme. 5.4 Door technologie en innovaties ontstond de landbouwsamenleving. In de veranderen van de jagers-verzamelaarssamenleving is het proces van rationaliseren te herkennen. Voornamelijk het twee deel van het proces, doelgericht inzetten van middelen om zo efficiënt en effectief mogelijk resultaat te behalen, is hier terug te zien.