Modernisering Omgevingsveiligheid Aandachtsgebieden 2019 Ingeborg Absil 3 april 2019

Wat is de kern van wat we willen regelen? STURING De kern is dat bevoegd gezag en bedrijfsleven ieder hun verantwoordelijkheid nemen voor de risico’s die zij zelf in de hand hebben. Alle bestaande activiteiten die zijn vergund (risicovol bedrijf, maar ook woningen) hebben ‘rechten’, de initiatiefnemer van nieuwe activiteiten moet zelf zorgen voor de inpasbaarheid van door hen gewijzigde risicosituaties. INZICHT De TK en EK hebben bij behandeling van Wet Tunnelveiligheid en Wet Basisnet in 2013/2014 gevraagd om een alternatief te bieden voor het abstracte begrip groepsrisico / oriëntatiewaarde. Sturing Dat begint bij het toelaten van de activiteit (vergunning, projectbesluit). De toegelaten risico’s van de risicovolle activiteit heeft het bedrijf in de hand. Dit is het plaatsgebonden risico. De berekende PR 10-6 is een harde norm: daarbinnen zijn (zeer) kwetsbare gebouwen, zoals een ziekenhuis of woningen, niet toegestaan. Buiten deze contour is er sprake van een resterend risico voor de omgeving. De PR 10-7 en de PR 10-8 zijn de indicatoren voor de hoogte van dit risico. Vervolgens is de verantwoording van het resterend risico van de toegelaten activiteit voor de omgeving aan de orde. De hoogte van dit resterend risico heeft het bevoegd gezag in de hand. Vaak is dit de gemeente. De gemeente heeft een gereedschapskist aan maatregelen om dit resterend risico te beïnvloeden zoals minder/meer bouwen dicht bij de risicobron, omgevingsmaatregelen als een aarden wal, capaciteit van vluchtwegen, aanrijdroutes hulpverlening. Inzicht Het alternatief moet bestuurders en burgers meer inzicht geven over mogelijke gevolgen van een groot ongeval met gevaarlijke stoffen en over het handelingsperspectief bij zo’n ongeval. Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat 3 april 2019

Huidige begrippen externe veiligheid Voor het risico dat samenhangt met de activiteit met gevaarlijke stoffen: Plaatsgebonden risico (vloeit voort uit ‘vergunnen’ activiteit). Voor het omgaan met het risico in de omgeving na goedkeuring activiteit: Verantwoording groepsrisico (behouden/ontwerpen van veilige omgeving). Het gebied waar (dodelijke) slachtoffers kunnen vallen als gevolg van een ongeval met gevaarlijke stoffen: Invloedsgebied Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat 3 april 2019

Programma Modernisering Omgevingsveiligheid moet passen in uitgangspunten Omgevingswet Inzichtelijk Samenhangend benaderen Wat betekent dit? Inzichtelijk: betekenisvol en transparant voor bestuurder, burger en bedrijven Vroeg in het proces in samenhang mogelijkheden ruimtelijke ontwikkeling bezien: inclusief inzichten externe veiligheid Ruimte voor integrale bestuurlijke afweging: bevoegd gezag bepaalt, gegeven de risicovolle activiteit, welke maatregelen in omgeving nodig zijn Snelle en betere besluitvorming: uit motivering moet blijken dat dit evenwichtig is gebeurd Ruimte voor bestuurlijke afweging Snellere en betere besluitvorming

Hoe ziet beleidsvernieuwing ontwerp veilige omgeving eruit? Nu twee nieuwe instrumenten voor ontwerp veilige omgeving: Door aanwijzing aandachtsgebieden voor brand, explosie en gifwolk (waar hebben we qua handelingsperspectief mee te maken) Door aanwijzing voorschriftengebied meer handelingsperspectief voor mensen in gebouwen; voor zeer kwetsbare gebouwen verplicht (betere bescherming voor gebouw met veel beperkt zelfredzame personen) Een grote brand, explosie of wolk van gidtige stoffen bbij een risicobron komt gelukkig niet vaak voor. Maar als dit gebeurt dan heeft dat gevolgen voor de nabije omgeving. Bij nieuwbouw rond risicobron moet daar rekening mee worden gehouden. Daarmee wordt bij het ontwerpen van nieuwe gebouwen al extra aandacht gegeven aan de bescherming van mensen. Dat kan bijvoorbeeld door bouwvoorschriften te stellen. Voor zeer kwetsbare gebouwen zoals een ziekenhuis is dit verplicht. Omgevingsmaatregelen kunnen zowel nieuwbouw als bestaande bebouwing beschermen. Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat 3 april 2019

Het instrument aandachtsgebieden bieden het startpunt van het gesprek over bescherming. Aandachtsgebieden zijn zones rond activiteiten met gevaarlijke stoffen die zichtbaar maken waar bij een brand, explosie of gifwolk (als gevolg van een ongeval met gevaarlijke stoffen) extra aandacht nodig is om mensen tegen deze gevaren te beschermen.   Aandachtsgebieden laten zien waar mensen binnenshuis zonder aanvullende maatregelen onvoldoende beschermd zijn tegen de gevaren van brand (warmtestraling), explosie (druk) en gifwolk (concentratie giftige stoffen in de lucht). Aandachtsgebieden zijn dus een ‘ruimtelijke instrument’ om te laten zien waar je minimaal aandacht moet besteden aan bescherming. Met minimaal wordt bedoeld dat je als bevoegd gezag niet alleen over de bescherming van mensen in het aandachtsgebied na moet denken, maar ook aan mensen daarbuiten. Mensen die buiten zijn (bijv. op een evenemententerrein), zijn buiten een AG bijvoorbeeld ook niet beschermd. Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat 3 april 2019

Verantwoording groepsrisico over andere boeg Het doel blijft hetzelfde: het ontwerpen van een veilige omgeving het voorkomen van maatschappelijke ontwrichting De route voor verantwoording groepsrisico verandert. Als je een andere route neemt zie je nieuwe dingen en is je belevig anders. Dit kan tot een andere beslissing leiden dan via de oude route. De route verandert door de komst van de Omgevingswet Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat 3 april 2019

Toolbox voor ontwerp veilige omgeving blijft vrijwel gelijk Veiligste optie: buiten aandachtsgebied blijven Binnen aandachtsgebied maatwerk: overweeg trap van maatregelen van licht tot zwaar: Communicatie over risico’s Afstand houden tot de risicobron (Toename) omvang en dichtheid bevolking beperken Vlucht- en schuilmogelijkheden Omgevingsmaatregelen als een grindbed, greppel of aarden wal Aanvullende bouwvoorschriften In combinatie met bovenstaand: repressieve maatregelen en voorzieningen En als dit niet voldoende is ... het resterend risico na vergunningverlening en omgevingsmaatregelen accepteren of buiten het aandachtsgebied blijven Het gebruik van de toolbox kan veranderen omdat de route voor verantwoording van het groepsrisico anders is. Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat 3 april 2019

IenW/DGMI werkt aan zachte landing beleidsvernieuwing in Omgevingswet RIVM handboek omgevingsveiligheid Aandachtsgebieden BRZO, Basisnet, Buisleidingen op de kaart zetten Pilots aandachtsgebieden rondom chemische clusters Voorbereiden op de nieuwe rol Digitaal ontsluiten conform DSO Communiceren over risico’s met de burger De zachte lading van de aandachtsgebieden (punt 2) is door het vorige kabinet toegezegd aan de kamer Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat 3 april 2019

Aandachtsgebieden in de Omgevingswet Stappenplan: selectie relevante scenario’s; bepalen afstand Standaardsituatie: vaste afstanden Unieke situatie: per geval berekenen Voor het BOB van 6 maart 2019 gaat het over het bepalen van de aandachtsgebieden en het digitaal ontsluiten daarvan. Voorbeelden: Basisnet LPG station Voorbeelden: (net niet) BRZO bedrijf Nieuwe stof Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat 3 april 2019

Welke aandachtsgebieden moeten op 1 januari 2021 worden aangewezen en door wie Bevoegd gezag Omvang Basisnet Rijk Voor BOB niet relevant Buisleidingen BRZO bedrijven Provincie Ca. 400 bedrijven Overige risicovolle activiteiten Gemeente Ca. 3.600 bedrijven waarvan 400 te berekenen Voor basisnet vervoer gevaarlijke stoffen: Rijk, voor 1 januari 2021 Daar is al ervaring met aandachtsgebieden en voorschriftengebieden voor brand; werken met vaste afstanden. Voor buisleidingen: Rijk, voor 1 januari 2021. Gaat om éénmalig te berekenen afstanden per diameter, druk en stof. Voor 400 BRZO bedrijven: Provincie, voor 1 januari 2021. Complexe bedrijven; moeten allemaal berekend worden. Toezegging aan TK: IenW en RIVM helpen BRZO-OD’s met tijdige oplevering. Voor overige risicovolle bedrijven: Gemeente, nader te bepalen. Minder complexe bedrijven: 400 moeten berekend worden, 3200 hebben vaste afstanden (bijv. LPG stations). Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat 3 april 2019