Kansen in/voor onderwijs Een blik op kansarmoede vanuit schoolpsychologie

Op het programma Wie ben ik? Situering Heeft kansarmoede een gezicht? Uitdagingen voor het werkveld

Wie ben ik? Gehuwd, vier kinderen, Oostkamp ‘afgestudeerd’ in 2003 Psychotherapiepraktijk De Duizendknoop in Oostkamp Mijn echtgenote, ikzelf en een collega Onderzoek en psychotherapie met thema’s gedrag, ontwikkeling, leren, sociaal-emotionele problemen… Psycholoog in Vrij Centrum Leerlingenbegeleiding in Blankenberge Begeleiding scholen Secundair Onderwijs Vroeger: (Buiten)gewoon Lager Onderwijs Onderwijsloopbaan

DOORSTROOM VERDERE HULP Gratis Onafhankelijk De leerling staat centraal Teamverband (arts, verpleegkundige, sociale discipline, psychopedagogische discipline) Discreet en in vertrouwen Aanvullend bij de krachten van de hulpvrager Draaischijffunctie CLB: een situering BREDE INSTAP Kernprocessen: Onthalen en toeleiden Informeren en adviseren Analyseren, begeleiden en coördineren Verontrustende situaties Informeren over onderwijslandschap, studiekeuze en arbeidsmarkt Systemisch en beleidsmatig ondersteunen van de school Medische activiteiten in kader van preventie Leerlingen Ouders CLB - leren en studeren Onderwijsloopbaan Preventieve gezondheidszorg Psychosociaal functioneren School DOORSTROOM VERDERE HULP

Gelijke onderwijskansen: een zaak van school en CLB een vertrouwensrelatie opbouwen eerlijk en transparant communiceren de beslissingsbevoegdheid laten waar ze hoort, namelijk bij de ouders en/of de leerling zelf. De rechten van het kind Decreet Gelijke onderwijskansen Faire diagnostiek Handelingsgericht werken, Pameijer alle kinderen optimale kansen bieden Inschrijvingsrecht Bescherming van rechten Lokale overlegplatforms: lokale partners helpen gelijke onderwijskansen realiseren Commissie inzake leerlingrechten Extra omkadering en werkmiddelen voor scholen Onderwijsbehoeften van de leerling staan centraal Afstemming en wisselwerking De leerkracht doet er toe Belang van positieve aspecten Constructief samenwerken Doelgericht handelen Systematisch en transparant

Gelijke kansenbevordering betekent … + inzicht, + vaardigheden, + basisattitude Ondersteunen van het (taalvaardigheids)onderwijs Werken aan communicatie tussen kansarme ouders en de school: de kloof helpen overbruggen Werken aan school- en klasklimaat tgo. kansarmen Ouderondersteuning Ondersteuning van kansarme leerlingen Netwerkvorming SAMEN PRATEN PROACTIEF DOELGERICHT EMANCIPEREND OP MAAT VRAAGGESTUURD

De (vele) gezichten van kansarmoede “Kansarmoede is een toestand waarbij mensen beknot worden in hun kansen om voldoende deel te hebben aan maatschappelijk hooggewaardeerde goederen, zoals onderwijs, arbeid, huisvesting. Het gaat hierbij niet om een eenmalig feit, maar om een duurzame toestand die zich voordoet op verschillende terreinen, zowel materiële als immateriële.(Kind en Gezin, 2014 )” We definiëren kansarmoede dan ook als een duurzame toestand waarbij mensen beperkt worden in hun kansen om voldoende deel te nemen aan maatschappelijk hooggewaardeerde goederen, zoals onderwijs, arbeid en huisvesting. Op basis van deze definitie bekijken we de situatie voor 6 verschillende levensdomeinen/dimensies. Het gaat om het maandinkomen van het gezin, de opleiding van de ouders, het stimulatieniveau van de kinderen, de arbeidssituatie van de ouders, de huisvesting en de gezondheid. Per levensdomein werd een ondergrens bepaald. Wanneer de leefomstandigheden van een gezin bij 3 of meer van deze 6 criteria zich op of onder de ondergrens bevinden, dan spreken we over kansarmoede in het gezin.

De (vele) gezichten van kansarmoede Kansarmoede is een multi-aspectueel gegeven: het uit zich op diverse levensdomeinen van de mens. Demografie Huisvesting Onderwijs Werkloosheid Geen situatie is gelijk Leerlingen met schoolse moeilijkheden in het lager onderwijs – in het secundair onderwijs – in het buitengewoon onderwijs - kansarme geboortes - wooninstabiliteit -eenoudergezinnen

De (vele) gezichten van armoede IN DE PRAKTIJK Kan niet mee met rekenen Luistert niet Komt vaak in conflict met andere leerlingen Komt te laat op school Geen interesse voor schoolwerk Net verhuisd Financiële problemen Geen boeken Moe …

Uitdagingen voor het werkveld https://www.klasse.be/39090/12-brillen-kinderarmoede- armoede-kijken/ Anders kijken en communiceren rond armoede Kijk vanuit verschillende frames Potentie en talent Aandacht voor de toekomst, hoop Actiegericht Armoede in perspectief van de situatie Keuzes Engagement

Uitdagingen voor het werkveld Zelfdeterminatietheorie ( Ryan en Deci, Vansteenkiste e.a., …) Autonomie VerBondenheid Competentie

Uitdagingen voor het werkveld Zes pijlers voor een sterk armoedebeleid op school (Klasse) Sterk inschrijfteam Duidelijke communicatie met de ouders Een betaalbare school (schoolfactuur, schooltoelage) Een veilige omgeving (warm, sterk zorgteam, brede school) Goede (keuze)begeleiding (goede omkadering, faire communicatie, sterke studiekeuzebegeleiding) Netwerk inschakelen Prof. Dr. Nicaise (Klasse) Geloof in de talenten van de kinderen Denk kritisch na over het systeem Deskundigheid over kansarmoede versterken

“Kansarmoede is zo’n allesomvattende problematiek, dat een zaligmakende oplossing niet bestaat” (bron: kansarmoedeatlas) “ “Er bestaat niet één recept om deze problemen aan te pakken. Oplossingen op maat werken het best” (bron: campagnekrant 2018) “ “Samen moeten we werk maken van gelijke kansen” (bron: campagnekrant 2018) “

Hartelijk dank voor uw aandacht Powerpoint weldra beschikbaar op www.deduizendknoop.be