Gemeentelijke administratieve sancties HC 7 12 december 2013

1. De actuele relevantie van GAS “Een sociaal netwerk is een openbare ruimte die is onderworpen aan het politiereglement”. Twee combi’s achtervolgen brommer en rijden de gracht in, brommer ontsnapt. Lezers posten persoonlijke commentaar op website van een krant (Sudpresse). Er worden PV’s opgemaakt. Parket seponeert GAS-ambtenaar legt GAS-boete op.

1. De actuele relevantie van GAS “Geen GAS-boete als ouders kind straffen” Kind is ‘stout’ Krijgt GAS-boete Als ouders zelf een straf opleggen wordt de boete kwijtgescholden

1. De actuele relevantie van GAS “Stad Brussel schreef al 69 boetes uit voor seksuele intimidatie” “GAS-boete voor betogende studenten” “Gas-boete voor loslopende hond” “Gas – boete voor vrouw die bankuittreksels in de vuilbak gooit”

1. De actuele relevantie van GAS “Politiereglement betreffende de openbare rust, de openbare veiligheid, de openbare gezondheid en de openbare overlast” HAZODI Enkele opmerkelijke artikelen (Zie BB) Artikel 167 Artikel 10 Artikel 39 Artikel 119 Er moet een geschreven bepaling zijn die u overtreedt eer men een GAS-boete kan geven. Zijn de reglementen wel in overeenstemming met de grondwettelijke bepalingen? Er moet een tekst voor handen zijn waar een duidelijke gebodsbepaling in opgenomen is. Een reglement op gemeentelijk niveau (politiereglement). GAS is niet beperkt ten aanzien van natuurlijke personen. Er zijn nog verdere sancties mogelijk dan enkel GAS-boetes. GAS-ambtenaar heeft niet het laatste woord, er is hoger beroep mogelijk. Pagina 13 cursus: wet 24 juli 2013 -> referentie, wettelijke kader voor GAS (Art. 119bis van de nieuwe gemeentewet …). Wettelijk kader wordt tegenwoordig bepaald door die wet van 24 juli 2013.

2. Wettelijk kader Op basis van artikel 135,§2 Nieuwe Gemeentewet kunnen de gemeenten (gemeenteraden) politieverordeningen vaststellen die o.m. vormen van overlast bestrijden;   Artikel 119bis, Nieuwe Gemeentewet   " De gemeenteraad kan gemeentelijke administratieve straffen en sancties opleggen overeenkomstig de wet van 24 juni 2013 betreffende de gemeentelijke administratieve sancties. ". (vroegere integrale regeling in artikel 119bis Nieuwe gemeentewet) Zie: RvS 29 november 2007, nr. 177.400, NV ADICAR www.raadvanstate.be

2. Wettelijk kader Wet van 13 mei 1999 tot invoering van gemeentelijke administratieve sancties (BS 10 juni 1999); Wet van 17 juni 2004 tot wijziging van de nieuwe gemeentewet (BS 23 juli 2004); Wet van 15 mei 2007 tot instelling van de functie van gemeenschapswacht, tot instelling van de dienst gemeenschapswachten en tot wijziging van artikel 119bis van de nieuwe gemeentewet (BS 29 juni 2007); Wet van 24 juni 2013 betreffende de gemeentelijke administratieve sancties (BS 1 juli 2013);

3. Situering Administratieve overheden nemen eenzijdig bindende beslissingen Een gemeente is een administratieve overheid Zij zien ook toe op de naleving van rechtsregels, met inbegrip van de eigen besluiten Gemeentelijke besluiten, zoals politiereglementen Binnen bepaalde voorwaarden kunnen administratieve overheden zelf sancties opleggen, “administratieve sancties”

3. Situering Gemeentelijke Administratieve Sancties Geen provinciale Geen rechterlijke Geen federale Administratieve Geen tuchtrechtelijke Geen burgerlijke Geen strafrechtelijke Sancties Straf of maatregel die wordt toegepast als rechtsregels worden overschreden Boete is een mogelijke GAS Non bis in idem Het is onmogelijk om voor dezelfde feiten een GAS-sanctie en een strafrechtelijk sanctie te krijgen. Het is wel mogelijk om voor dezelfde feiten een GAS-sanctie en een tuchtsanctie te krijgen.

4. Definitie Een administratieve sanctie kan worden gedefinieerd als: - een bij of krachtens de wet vastgestelde maatregel; (legaliteitsbeginsel) - met een repressief karakter; (sanctie) - opgelegd door een bestuursorgaan; (administratief) - door middel van een eenzijdige, individuele beslissing; - als reactie op een inbreuk op een rechtsnorm (artikel 2 §1 GAS-wet).

5. Soorten van GAS Administratieve sancties kunnen diverse vormen aannemen, die bij wet, decreet of ordonnantie worden bepaald: (artikel 4,§2 GAS-wet) - administratieve geldboetes - administratieve schorsing van een toestemming, vergunning of een erkenning - administratieve intrekking van een toestemming, vergunning of een erkenning - tijdelijke of definitieve sluiting van een onderneming. Verschil tussen schorsing en intrekking: -Schorsing = tijdelijk, de wet mag tijdelijk niet meer toegepast worden -Intrekking = definitieve sluiting

6. GAS versus straf Gelijkenissen Administratieve sancties hebben een bestraffend karakter (RvS 23 oktober 2009, nr. 197.212, vzw Liga voor de Mensenrechten); zij kunnen voor een zelfde wetsovertreding niet gecumuleerd worden met strafsancties “non bis in idem” Geen twee sancties voor een overtreding Voor een zelfde inbreuk kan in abstracto worden voorzien in zowel een strafsanctie als in een administratieve sanctie; in concreto mogen beide sancties niet samen worden opgelegd. Artikel 11 GAS-wet (gemeenschapsdienst) Artikel 13 GAS-wet (bemiddeling)

6. GAS versus straf Gelijkenissen Nullum crimen sine lege Nulla poena sine lege Geen misdaad zonder wet Geen straf zonder wet -> legaliteitsbeginsel

6. GAS versus straf Verschillen Administratieve sanctie wordt opgelegd door een administratieve overheid; Straf wordt opgelegd door een (straf)rechter; GAS veel beperkter mogelijkheden Boetes veel lager Strafwetboek vormt niet het gemeenrecht t.a.v. GAS opdeciemenwet van 5 maart 1952 niet van toepassing op GAS Boeten worden vermeerderd met opdeciemen, bij GAS-boetes is dat niet het geval.

6. GAS versus straf Quid met artikel 6 EVRM? “Bij het vaststellen van zijn burgerlijke rechten en verplichtingen of bij het bepalen van de gegrondheid van een tegen hem ingestelde vervolging heeft een ieder recht op een eerlijke en openbare behandeling van zijn zaak, binnen een redelijke termijn, door een onafhankelijk en onpartijdig gerecht dat bij de wet is ingesteld. De uitspraak moet in het openbaar worden gewezen maar de toegang tot de rechtszaal kan aan de pers en het publiek worden ontzegd, gedurende de gehele terechtzitting of een deel daarvan, in het belang van de goede zeden, van de openbare orde of nationale veiligheid in een democratische samenleving, wanneer de belangen van minderjarigen of de bescherming van het privé leven van procespartijen dit eisen of, in die mate als door de rechter onder bijzondere omstandigheden strikt noodzakelijk wordt geoordeeld, wanneer de openbaarheid de belangen van een behoorlijke rechtspleging zou schaden.”  Is dit van toepassing op GAS? In Belgisch recht wordt aan Art.6 voldaan indien beroep mogelijk is bij onpartijdige rechter. Bij een GAS-sanctie is er altijd hoger beroep mogelijk, deze wordt door een onpartijdige en onafhankelijke rechter behandeld. Zo ruim mogelijke bescherming voor de burgers

6. GAS versus straf Toepassingscriteria (alternatief te vervullen en niet cumulatief) Formele juridische kwalificatie Aard van de inbreuk Aard en ernst van de sanctie Doel van EHRM: zoveel mogelijk administratieve sancties als strafrechtelijk te bestempelen, burger zo ruim mogelijke bescherming bieden

7. GAS versus veiligheidsmaatregel Gelijkenissen GAS en veiligheidsmaatregel zijn beide administratieve maatregelen (uitgaand van administratieve overheid) (Vgl.: tuchtmaatregel en ordemaatregel) Ordemaatregel heeft geen punitief karakter (= veiligheidsmaatregel) Tuchtmaatregel heeft een punitief, sanctionerend karakter (GAS)

7. GAS versus veiligheidsmaatregel Artikel 134ter Nieuwe Gemeentewet “Behoudens wanneer de bevoegdheid om in geval van hoogdringendheid een voorlopige sluiting van een instelling of de tijdelijke schorsing van een vergunning uit te spreken door een bijzondere regelgeving is toevertrouwd aan een andere overheid, kan de burgemeester wanneer elke verdere vertraging een ernstig nadeel zou kunnen berokkenen, die maatregelen nemen wanneer de voorwaarden van de uitbating van de instelling of van de vergunning niet worden nageleefd en nadat de overtreder de mogelijkheid werd geboden zijn verweermiddelen naar voren te brengen. (…)” Subsidiariteitsbeginsel (ernstig nadeel moet voorkomen) Laatste zin; hoorplicht.

7. GAS versus veiligheidsmaatregel (…)Die maatregelen vervallen dadelijk indien zij door het college van burgemeester en schepenen in de eerstvolgende vergadering niet worden bekrachtigd. Zowel de sluiting als de schorsing kunnen een termijn van drie maanden niet overschrijden. Na verloop van deze termijn wordt de beslissing van de burgemeester van rechtswege geheven.”

7. GAS versus veiligheidsmaatregel Artikel 134quater Nieuwe Gemeentewet “Indien de openbare orde rond een voor het publiek toegankelijke inrichting wordt verstoord door gedragingen in die inrichting, kan de burgemeester besluiten deze te sluiten, voor de duur die hij bepaalt. Die maatregelen zullen onmiddellijk ophouden uitwerking te hebben indien ze niet tijdens de eerstvolgende vergadering van het college van burgemeester en schepenen worden bevestigd. De sluiting mag een termijn van drie maanden niet overschrijden. De beslissing van de burgemeester wordt opgeheven bij het verstrijken van die termijn.” Verschil tussen Art. 134ter en quater a.d.h.v. GAS vs veiligheidsmaatregel.

7. GAS versus veiligheidsmaatregel Verschillen - veiligheidsmaatregel is niet noodzakelijk het gevolg zijn van een inbreuk op een rechtsnorm - geen bestraffing beogen Het is niet de bedoeling van een veiligheidsmaatregel om bestraffing te beogen.

7. GAS en veiligheidsmaatregel Op zowel GAS als veiligheidsmaatregelen zijn de algemene beginselen van behoorlijk bestuur van toepassing “De eerbiediging van het proportionaliteitsbeginsel in zaken als de voorliggende komt er essentieel op neer dat de opgelegde maatregel niet verder mag gaan dan noodzakelijk is uit een oogpunt van herstel van de openbare orde. Anders dan de verzoekende partij lijkt te denken, is ter beoordeling van die proportionaliteit niet het nadeel dat zij lijdt maatgevend, maar wel hetgeen noodzakelijk is voor de nagestreefde toekomstbeveiliging. “ Rechtsgevolgen; onmogelijkheid om verder te exploïteren.

8. Enkele krachtlijnen van de nieuwe GAS-wet Evenredigheid “De administratieve sanctie is proportioneel in functie van de zwaarte van de feiten die haar verantwoorden en in functie van de eventuele herhaling. Herhaling bestaat wanneer de overtreder reeds werd gesanctioneerd voor eenzelfde inbreuk binnen de vierentwintig maanden voorafgaand aan de nieuwe vaststelling van de inbreuk.   De vaststelling van meerdere samenlopende inbreuken op dezelfde reglementen of verordeningen, geeft aanleiding tot één enkele administratieve sanctie, in verhouding tot de ernst van het geheel van de feiten”( artikel 7 GAS-wet) Proportioneel wordt gekoppeld aan de persoon. Herhaling is essentieel

8. Enkele krachtlijnen van de nieuwe GAS-wet Gemeenschapsdienst: “Indien het gemeentereglement dit voorziet en voor zover de sanctionerend ambtenaar dit aangewezen acht, kan hij aan de meerderjarige overtreder, mits zijn akkoord of op zijn verzoek, een gemeenschapsdienst voorstellen in plaats van de administratieve geldboete” (artikel 9 nieuwe GAS-wet) Prestatie van algemeen belang ten gunste van de collectiviteit

8. Enkele krachtlijnen van de nieuwe GAS-wet “De gemeenschapsdienst, bepaald door de reglementen of verordeningen van de gemeente, mag niet meer dan dertig uur bedragen en moet worden uitgevoerd binnen een termijn van zes maanden vanaf de datum van kennisgeving van de beslissing van de sanctionerend ambtenaar.   Zij bestaat uit :   1° een opleiding en/of;   2° een onbetaalde prestatie onder toezicht van de gemeente of van een door de gemeente aangewezen bevoegde rechtspersoon en uitgevoerd ten behoeve van een gemeentedienst of een publiekrechtelijke rechtspersoon, een stichting of een vereniging zonder winstgevend oogmerk die door de gemeente wordt aangewezen.   De gemeenschapsdienst wordt omkaderd door een door de gemeente erkende dienst of door een rechtspersoon die door deze gemeente wordt aangewezen.” (artikel 10 GAS-wet)

8. Enkele krachtlijnen van de nieuwe GAS-wet Procedure Vaststellingen Procedure in geval van gemengde inbreuken Procedure voor de sanctionerend ambtenaar

9. Rechtsbescherming tegen GAS De beslissing tot het opleggen van een administratieve geldboete heeft uitvoerbare kracht na het verstrijken van één maand vanaf de dag van de kennisgeving, behoudens wanneer hoger beroep wordt aangetekend overeenkomstig artikel 31 GAS-wet (artikel 30 GAS-wet).

9. Rechtsbescherming tegen GAS De gemeente of de overtreder, in geval van een administratieve geldboete, kan een beroep instellen bij geschreven verzoekschrift bij de politierechtbank, volgens de burgerlijke procedure, binnen een maand na kennisgeving van de beslissing. (Artikel 31§ 1 GAS-wet).  

9. Rechtsbescherming tegen GAS “Wanneer de beslissing van de sanctionerend ambtenaar betrekking heeft op minderjarigen, wordt het beroep ingediend via kosteloos verzoekschrift bij de jeugdrechtbank. In dat geval kan het beroep eveneens worden ingesteld door de vader en moeder, voogden of personen die er de hoede over hebben. De jeugdrechtbank blijft bevoegd indien de overtreder meerderjarig is geworden op het moment van de uitspraak”.

9. Rechtsbescherming tegen GAS De politierechtbank of de jeugdrechtbank beslissen in het kader van een tegensprekelijk en openbaar debat, over het beroep ingesteld tegen de administratieve sanctie zoals bedoeld in artikel 4, § 1, 1°. Zij oordelen over de wettelijkheid en de proportionaliteit van de opgelegde geldboete.   Zij kunnen de beslissing van de sanctionerend ambtenaar ofwel bevestigen ofwel herzien. (artikel 31§1 GAS-wet)

9. Rechtsbescherming tegen GAS  De jeugdrechtbank kan, wanneer hij gevat wordt door een beroep tegen de administratieve geldboete, in de plaats hiervan een maatregel van bewaring, behoeding of opvoeding opleggen, bepaald bij artikel 37 van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming, het ten laste nemen van minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd en het herstel van de door dit feit veroorzaakte schade. In dit geval is artikel 60 van dezelfde wet van toepassing. (artikel 31 §1 Gas-wet)   

10. Finale aandachtspunten In principe geen onmiddellijke inning Verjaring na 5 jaar Register van administratieve sancties

9. Rechtsbescherming tegen GAS De beslissing van de politierechtbank of van de jeugdrechtbank is niet vatbaar voor hoger beroep.   Wanneer de jeugdrechtbank echter beslist om de administratieve sanctie te vervangen door een maatregel van bewaring, behoeding of opvoeding zoals bedoeld in artikel 37 van de voormelde wet, is zijn beslissing wel vatbaar voor hoger beroep. In dit geval zijn de procedures bedoeld in de voormelde wet van toepassing.