Michael Schreuders Prof dr. Bas van den Putte Prof dr. Anton Kunst Effectiviteit van anti-rookbeleid in schoolgebouwen en op schoolpleinen Michael Schreuders Prof dr. Bas van den Putte Prof dr. Anton Kunst

Het “Amsterdam effect” in de wetenschap Hoe onderscheidt de perceptie van ons “Amsterdamse” onderzoek naar zich van het Tilburgse? Het “Amsterdam effect” in de wetenschap Peer-review, 19-3-2018 “Did the authors assess the use of any other smoking products, such as marijuana? It would be interesting, particularly given the location that this study took place, to…”

Hoge verwachtingen Scholen zijn een logische setting voor anti-rookbeleid Groot bereik Lange tijd exposure Educatieve setting Autoriteit/mandaat Sociale relaties op school van wezenlijke invloed op rookgedrag

Tegelijkertijd….

School anti-rookbeleid Steeds meer middelbare scholen implementeren anti- rookbeleid Wetenschappelijk bewijs over de effectiviteit op rookgedrag is echter inconsistent Gebrekkige definities Wisselende metingen anti-rookbeleid Kort tijd gemeten in onderzoeken Weinig rekening invloed context

School anti-rookbeleid Systematische review (Galanti et al., 2014) stelde dat de wijze van implementatie naar alle waarschijnlijkheid een grote rol speelt Scholen kunnen het best Roken voor iedereen, overal en altijd verbieden De regels strikt handhaven Duidelijke regels stellen Anti-rookbeleid combineren met rookpreventie en –educatie Deden geen uitspraken over andere elementen van implementatie (e.g., sanctionering)

Michael Schreuders, Paulien AW Nuyts, Bas van den Putte, Anton E Kunst Understanding the impact of school tobacco policies on adolescent smoking behaviour: a realist review Social science & medicine (2017) Michael Schreuders, Paulien AW Nuyts, Bas van den Putte, Anton E Kunst

Ons onderzoek Begrijpen van het belang van implementatie vanuit een jongerenperspectief Literatuur review Welke elementen maken anti-rookbeleid “effectief”? Waarom maakt een element anti-rookbeleid effectiever? (of het ontbreken ervan minder effectief)

Ons onderzoek HOE worden jongeren beïnvloed door de verschillende elementen van implementatie. Wij vonden een aantal ‘goede reacties’, maar vooral ook veel ‘suboptimale reacties’, afhankelijk van implementatie

Hoe ‘suboptimale reacties’ voorkomen? Schrik niet! Praktijk weerbarstiger. Huidige handleidingen E.g., Trimbos instituut

Hoe ‘suboptimale reacties’ voorkomen? 1: Verbied roken in alle locaties, ook buiten het schoolplein . 2: Verbied roken voor iedereen onder schooltijd. 3: Maak officiële regels die voor iedereen duidelijk zijn. 4: Zorg ervoor dat alle medewerkers het officiële rookbeleid kunnen en dienen te handhaven. 5: Zorg ervoor dat het overtredingsbeleid progressief en consequent wordt uitgevoerd. 6: Flankeer het anti-rookbeleid met rookpreventie en -educatie. 7: Monitor de ‘continue aanpassingen’ van adolescenten en verander zo nodig het officiële beleid.

Verbod buiten schoolplein Scholen in Nederland staan vaak toe dat (sommige) jongeren buiten het schoolplein roken Onderzoek laat zien dat: Leerlingen kunnen zich gaan afzetten tegen schoolbeleid Rokende leerlingen hebben gevoel niet te kunnen stoppen Rokende leerlingen kunnen zich gaan concentreren in exclusieve rokersgroepen.

Verbod voor iedereen Scholen in Nederland staan vaak toe dat oudere adolescenten en leraren roken. Onderzoek laat zien dat: Leerlingen kunnen gaan denken “als roken echt zo erg was, had de school het wel helemaal verboden”. Leerlingen kunnen gaan denken dat leraren niet zoveel om hen als persoon geven. Verwachting van ‘belangrijke volwassenen’.

Systematiek in overtredingsbeleid Niet alle scholen in Nederland hebben een consequente en progressieve systematiek voor het afhandelen van overtredingen. Onderzoek laat zien dat: Leerlingen het overtredingsbeleid als oneerlijk ervaren, daardoor minder verbinding met voelen school en antirook boodschap. “Anderen minder snel en minder zwaar bestraft” E.g., soms door de vingers zien, of aanpak per mentor Nodig om autoriteit te behouden “Ze kunnen toch niks doen. We zijn met zoveel rokers”

Flankerende educatie en preventie Veel Nederlandse scholen “doen wel iets aan” preventie en educatie, maar niet als flankerend aan het anti-rookbeleid. Onderzoek laat zien dat: Leerlingen vinden dat roken een ‘persoonlijke keuze’ en ‘recht’. Discussieer. Leerlingen anti-rookbeleid te ‘strafgericht’ kunnen vinden. Leerlingen in laten zien dat maatregelen bestaan om ze “te helpen”

De juiste implementatie creëert een context die “suboptimale reacties” zoveel mogelijk vermijdt of, waar nodig, daar op anticipeert.

Michael Schreuders, Loekie Klopmaker, Bas van den Putte, Anton E Kunst Understanding the impact of school anti-tobacco policies on adolescent smoking behaviour: a collective lifestyle perspective Submitted to Social Science and Medicine Michael Schreuders, Loekie Klopmaker, Bas van den Putte, Anton E Kunst

Diepteonderzoek scholen Illustreren van invloed anti-rookbeleid Kijken naar de ‘collectieve rook patronen’ Waar Wanneer Met wie, en Waarom rokende jongeren wel of niet onder schooltijd roken

Diepteonderzoek scholen Twee scholen in Amersfoort vergeleken Interviews Groepsdiscussies Eén met een relatief sterk anti-rookbeleid Alleen roken op één aangewezen plek buiten schoolplein In het zicht van conciërge 20 Meter “niks” tussen het schoolplein en rookplek Geen faciliteiten ter “demotivering” Geen afdakje Geen bankje

Zwak beleid Zwak beleid Neutrale rook norm Veel rokers onder schooltijd. Twee sterke “patronen” Stoere rokers Afhankelijke rokers

Sterk beleid Sterk beleid Anti-roken norm Weinig rokers onder schooltijd. Drie sterke “patronen” Dagelijks rokende jongens “Goed” rokende meisjes Buiten schooltijd rokers

Wetenschappelijk onderzoek We blijven als wetenschappers stoeien met het “kwantificeren van de effectiviteit”. Maar, veranderingen in de causale mechanismen en rookpatronen

Slotgedachten Anti-rookbeleid op scholen heeft hoe dan ook een invloed, afhankelijk van implementatie De implementatie in Nederland is – wetenschappelijk gezien – nog niet optimaal. Scholen in sommige andere landen hebben een sterker beleid. Daarnaast: meer dan enkel invloed op roken Minder meeroken Nieuwe rookvrije publieke en private plekken. Vermindering van maatschappelijke acceptatie roken

Bedankt! M.Schreuders@amc.nl A.Kunst@amc.nl