Casus Natuurgeweld in de VS Start: Water Stuwdammen in Turkije In Z.O. Turkije groot stuwdammenproject. Nadelen: Bewoners moeten hun ‘geboortegrond’ verlaten Voordelen: Irrigatiewater voor boeren Energie van waterkrachtcentrales (welvaartgroei komst van industrie) Voldoende drinkwater Wegen de voordelen op tegen de nadelen? Weer en klimaat Casus Natuurgeweld in de VS

C.1 Orkanen Hurricane Katrina Ieder jaar komen er in het zuiden en zuidoosten van de Verenigde Staten vijf tot tien orkanen aan land. Wat is een orkaan? Hoe ontstaan orkanen? Waar komen ze voor?

Een van de zwaarste orkanen uit de geschiedenis is Katrina (2005). C.1 Orkanen Hurricane Katrina Een van de zwaarste orkanen uit de geschiedenis is Katrina (2005). 23 augustus: tropische depressie (lagedrukgebied) bij de Bahama’s. 24 augustus: tropische storm windkracht 8 – 11 Beaufort 25 augustus: orkaan minimaal windkracht 12 29 augustus: tropische orkaan klasse 4 en 5 Gaat aan land bij de stad New Orleans. Katrina was dat jaar de 11e storm en de 5e orkaan. De naam Katrina wordt nooit meer gebruikt. Hij blijft verbonden aan deze ramp. Namen van onbeduidende stormen worden later opnieuw gebruikt. Elke tropische storm krijgt een naam: de eerste een meisjesnaam met een A, de tweede een jongensnaam met een B. Een tropische orkaan heet in het Caribische gebied een hurricane.

Hurricane Katrina C.1 Orkanen Naam Schaal van Beaufort Windsnelheid Orkaanklasse Tropische depressie < 7 < 62 km/u Tropische storm 8-11 63 – 117 km/u Tropische orkaan 12 118-152 km/u 153-176 km/u 177-208 km/u 209-248 km/u >248 km/u 1 zwak 2 matig 3 krachtig 4 zeer krachtig 5 verwoestend

Een ronddraaiende orkaan C.1 Orkanen Een ronddraaiende orkaan Een orkaan ontstaat boven warm zeewater van minimaal 26,5 ˚C. De warme, vochtige lucht stijgt snel op en condenseert. Bij het condenseren komt weer warmte vrij. De lucht stijgt nog sneller op. Een groot lage luchtdruk- gebied vormt zich. Lucht stroomt toe. Lucht draait zoals het water in een afvoerputje. Op het noordelijk halfrond tegen de wijzers van de klok in. Tegen de wijzer van de klok in  met de wind mee een afwijking naar rechts op het noordelijk halfrond.

Een ronddraaiende orkaan C.1 Orkanen Een ronddraaiende orkaan De doorsnede van een orkaan is enorm groot (500-1500 km). Het centrum van dit lagedrukgebied is het oog. Hier is het windstil, lucht daalt hier, warmt op, de wolken verdwijnen. Rondom het centrum is de ‘oogmuur’, met windsnelheden tussen 100 en 250 km/uur. Als de orkaan op het land komt, neemt hij in kracht af. Hij wordt niet meer gevoed door warm, verdampend zeewater. De storm neemt af door wrijving van de aarde met gebouwen en begroeiing. Na vijf tot tien dagen is de storm uitgeraasd.

Verspreidingsgebied van orkanen C.1 Orkanen Verspreidingsgebied van orkanen Orkanen zijn zware tropische depressies (lagedrukgebieden). Ze ontstaan aan beide zijden van de evenaar (tussen 5˚ en 20˚ NB en ZB). Orkaanseizoen (1 juni tot 1 december in de VS) is aan het eind van de zomer. Dan is het water boven de 26,5 ˚C.

Tornado: zeer krachtige wervelstorm (depressie, lagedrukgebied). C.2 Tornado’s Tornado in Joplin Tornado: zeer krachtige wervelstorm (depressie, lagedrukgebied). Op 22 mei 2011 wordt het stadje Joplin getroffen door een zeer krachtige tornado: 159 doden, 2 miljard euro schade in 10 minuten. Joplin ligt in het Tornadopad (Tornado Alley) in het midden van de VS. In deze streek komt jaarlijks 90% van de ongeveer 1.250 tornado’s voor. Het hoogtepunt van het tornadoseizoen valt in de maanden april, mei en juni.

Joplin tornado before and after C.2 Tornado’s Tornado in Joplin Joplin tornado before and after Beelden van 20th street: voor en na de tornado http://www.youtube.com/watch?v=SWLvve8KN20

- Koude droge lucht uit Canada C.2 Tornado’s Wervelende slurf Tornado (of twister, wervelstorm, windhoos) ontstaat bij een botsing van twee of meer sterk verschillende luchtsoorten. - Koude droge lucht uit Canada - Warme, vochtige lucht uit de Golf van Mexico - Warme, droge woestijnlucht vanuit het zuidwesten Tornadoklasse Windsnelheid (in km/uur) 0 licht 64 – 116 1 matig 117 – 180 2 krachtig 181 – 253 3 zwaar 254 – 332 4 zeer zwaar 333 – 418 5 verwoestend > 419

De warme lucht wordt razendsnel omhoog gezogen. C.2 Tornado’s Wervelende slurf Er zijn enorm grote verschillen in temperatuur tussen de verschillende luchtsoorten: - -40 ˚C op 10 km hoogte - +30 ˚C op de grond De warme lucht wordt razendsnel omhoog gezogen. Hierdoor ontstaan er zware onweersbuien en gaat het hard regen (of hagelen). Aan de grond ontstaat een lagedrukgebied. De lucht stroom toe en gaat draaien. De tornado zuigt alles op.

Verschillen orkanen en tornado’s C.2 Tornado’s Verschillen orkanen en tornado’s Er zijn grote verschillen tussen orkanen en tornado’s Orkanen Tornado’s Waar ze ontstaan Boven zee (>26,5°C) Boven land Grootte 500 – 1500 km 10 m tot 1 km Grootte oog 30-50 km 1 - 20 meter Duur een paar dagen 5 - 20 minuten Windsnelheden Max . 250 km/u Max. 500 km/u

Hazard management (rampenbestrijding) bestaat uit drie onderdelen: C.3 Rampenbestrijding Hazard management Hazard management (rampenbestrijding) bestaat uit drie onderdelen: 1. Waarschuwingssysteem Een orkaan laat zich goed voorspellen. Een tornado is lastiger (laatste kwartier). 2. Bouwen van stevige huizen In een stevig huis (van steen i.p.v. hout) heb je meer kans om te overleven. Maar bij een stevige orkaan of tornado helpt ook een stenen huis niet. 3. Rampenplannen Van tevoren goed nadenken wat er moet gebeuren als het gebied wordt getroffen door een ramp.

New Orleans onder water C.3 Rampenbestrijding New Orleans onder water Iedereen was voorbereid. Alle bewoners moesten evacueren. Bijna 1 miljoen mensen vluchtten de stad uit. Toch ging het mis. Hoe kan dat? Een orkaan brengt naast wind en regen ook hoge golven. New Orleans ligt in lage kustvlakte. De dijken, die het gebied moesten beschermen, braken door. Ongeveer 100.000 mensen waren achter gebleven. Veelal te arm om te vluchten. Van de stad stond 80% onder water. Naast de schade op het land, was er veel schade aan de olieplatforms in de Golf van Mexico.

De hulpverlening kwam traag op gang. C.3 Rampenbestrijding Na de ramp De hulpverlening kwam traag op gang. - Wegen naar de stad toe waren vernield. - Geen stroom, dus ook de mobiele telefonie werkte niet meer. - Evacueren van de achtergebleven mensen verliep moeizaam. Er was veel kritiek op de regering: - Er was bezuinigd op de bouw van nieuwe dijken. - Hulp kwam te traag op gang. - Mensen hadden het over racisme. New Orleans is een arme stad met een voornamelijk zwarte bevolking. Nu is er een deltaplan uitgevoerd. New Orleans is klaar voor de volgende orkaan.