Kinderrechten in de lerarenopleiding Lerend netwerk KKGK Donderdag 28 september 2017 – Odissee Brussel Anneleen Van Kelecom (Unicef België) Lien Coppens (HoGent – Lerarenopleiding)

Filmpje Filmpje Whole School Approach Child Rights European National Committees of UNICEF Deel Anneleen

Inhoud van de sessie Unicef België en HoGent werken samen om kinderrechten en kinderrechteneducatie te integreren in de lerarenopleiding, het curriculum en de opleidingsdocumenten. Hoe kan je via een aantal principes kinderrechten integreren en duurzaam verankeren in de opleiding. Kinderrechten als verbindend kader en hefboom om met uitdagingen om te gaan.

Algemene doelstelling Kinderrechten en kinderrechteneducatie integreren in de lerarenopleiding, het curriculum en de opleidingsdocumenten. Output: Participatie docenten/lectoren én studenten Theorie én praktijk (leren over, door en voor kinderrechten) Intern en extern Explicitering en zichtbaarheid Portfolio Ambassadeur Deel Anneleen

Kader Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind Artikels Kinderrechtenverdrag Principes kinderrechtenbenadering: Non-discriminatie Participatie Belang van het kind Leven, overleven en ontwikkeling

Algemene vaststellingen Impliciet versus expliciet > duurzaam verankeren voor kwaliteitsvol onderwijs rechtenbenadering versus een liefdadigheidsbenadering (studie HIVA)

Oefening (20 min) Kies een type “recht” dat jou aanspreekt vanuit jouw opleidingsonderdeel. Denk individueel na waar “leren over, door en voor rechten” wel of niet aanwezig zijn in jouw opleidingsonderdeel. Overleg in groep per type “recht” en/of opleidingsonderdeel wat er al gebeurt en wat de mogelijkheden zijn.

Meerwaarde van het werken vanuit KR-kader Kinderrechten als verbindend kader om om te gaan met uitdagingen binnen het onderwijs (pesten, diversiteit, taal, burgerschap, armoede, radicalisering, klimaat,…). Als dusdanig is werken met en rond kinderrechten geen extra opdracht, maar juist een hefboom. Duurzaamheid rechtenbenadering garantie voor kwaliteitsvol onderwijs voor alle kinderen. Ervaringsgericht leren en participatie als waardevolle educatieve processen vanuit een rechtenperspectief.

Uitdagingen bij het werken vanuit KR kader Participatief proces docententeam Belang te reflecteren over de opleiding, de vakinhouden en de eigen onderwijspraktijk. Stilstaan bij relaties tussen de deelnemers aan de educatieve setting. Weerstand om dingen anders te gaan doen. Beperkte tijd en ruimte. Nood aan expert – coach. Nood aan coördinator Link met het werkveld

Traject Lerarenopleiding HoGent April – juni 2015: enquête draagvlak docenten kleuter-en lager onderwijs (team basisonderwijs) Oktober 2015: kennismaking en introductie Mei 2016: participatieve sessie rond het kindbeeld, kinderrechteneducatie, de samenwerking en de algemene doelstelling van de samenwerking. Juni 2016: participatieve analyse van de beginsituatie > swot kinderrechten en actieplan December 2016: mapping: stand van zaken en mogelijkheden voor leren over, door en voor rechten Feedback Lien: Ik zou dit traject dan verder toelichten en dan aantonen hoe je via dit traject duurzaam verankert van KR, Wat de rol van Unicef is en wat de rol van een lerarenopleiding is. Fragmentarisch kan je voorbeelden geven van wat er bv. bij ons is uitgekomen. Maar ik zou ons output niet centraal stellen.

Traject Lerarenopleiding HoGent 2017 -2018 Actieplannen realiseren, opvolgen en evalueren. Ervaringen traject delen met andere lerarenopleidingen, o.a. Binnen project KKGK, VELOV-conferentie. Organisatie conferentie rond de meerwaarde van het kinderrechtenkader: 27 november 2017.

Hoe maak je KR in de opleiding bespreekbaar? Mogelijke werkvormen Enquête: draagvlak nagaan met online enquête Kennismaking en introductie: eerste participatieve introductie m.b.t. het kindbeeld en het kinderrechtenkader, gelinkt aan kwalitatief onderwijs Participatieve analyse van beginsituatie: Identificeren van uitdagingen in de opleiding en dit linken aan mogelijkheden voor kinderrechten in de opleiding. Algemene swot opleiding Sterktes en prioriteiten kinderrechten Mogelijkheden voor kinderrechten in de opleiding Prioriteiten en doelen Mapping

Voorbeeld: Mapping Doel? Stand van zaken kinderrechten in de opleiding: Identificeren wat wel en niet aan bod komt in de opleiding rond kinderrechten met aandacht voor leren over, door én voor rechten Concretiseren van de mogelijkheden tot integratie van kinderrechten in de opleiding via een actieplan Werkwijze? Participatieve mapping: Docenten/lectoren kiezen individueel een rechtenkaart Groepjes op basis van keuze type “recht” en opleidingsonderdeel Invullen van schema leren over, door en voor rechten per type “recht” en opleidingsonderdeel Identificeren van prioritaire thema’s en concretiseren in actieplan

Bij welke vragen staan we stil? Beleidsniveau: Op welke manier wordt er ruimte gecreëerd en ondersteuning gegeven? Hoe verankeren in werking van de opleiding? Niveau lectoren / docenten Hoe kunnen we kinderrechten expliciteren binnen alle vakken? Wat is hiervan de meerwaarde? Individuele rechten: individu én groep? Hoe zelf expliciteren van KR en studenten leren expliciteren? Niveau studenten Hoe kunnen we de participatie van eigen studenten verhogen Instroom-uitstroom studenten Op welke manier gaan ze hiermee aan de slag in de stages? Ik zou hier fragmentarisch iets uithalen maar geen centrale dia

Welke keuzes worden er gemaakt? Output filteren, clusteren Prioriseren Concreet participatief actieplan KT-MT-LT (motivatie) Voorbeeld: Participatie van studenten en leerlingen Stilstaan en concrete acties ondernemen om de participatie van studenten in de opleiding te bevorderen Ik zou hier fragmentarisch iets uithalen maar geen centrale dia

Wat is de rol van Unicef? Introductie Binnenbrengen expertise kinderrechten Doorverwijzen naar andere actoren Faciliteren bijeenkomsten en werkvormen Participatief werken bevorderen Advies geven Expertise docenten/lectoren faciliteren

In de praktijk Uitvoering van actieplannen Aantal voorbeelden KR in de lerarenopleiding KR in het curriculum KR in de opleidingsdocumenten Deel Lien

KR in de lerarenopleiding In de opleiding kleuter en lager onderwijs

Voorbeeld - Draagvlak binnen opleiding  Alle lectoren Inleidende en verkennende sessies Concrete verwerking in de opleidingsonderdelen Professionaliseringstraject Lectoren verbonden aan OLR Intercultureel en maatschappelijk leren Uitwerken professionaliseringstraject Buddysysteem Studenten Ruimte en tijd voor reflectie en intervisie op niveau van docenten én studenten over KR-traject Projectverantwoordelijke KKGK Projectverantwoordelijke Kinderrechten Opleidingsvoorzitter

Voorbeeld - Projectplan KKGK Het traject Kinderrechten werd opgenomen in het projectplan KKGK Armoede vanuit kinderrechtenperspectief Doel: Professionaliseringstraject van docenten waardoor docenten beschikken over tools en werkvormen om het kinderrechtendiscours in verschillende opleidingsonderdelen te realiseren in hun opleidingspraktijk met studenten, waarin armoede, duurzaamheid en inclusie geaccentueerd worden. Groep van lectoren die concreet aan de slag gaan met experts uit het werkveld en de koppeling maken tussen KKGK en KR Een van de resultaten is om vanuit de expertise van deze groep stagewerkgroep, werkplekgroep en pop-titularis bij te staan bij aanpassingen documenten/verwachtingen. Eigen opleidingsonderdelen aanpassen en buddysysteem voor andere leden van team die traject niet gevolgd hebben.

CONFERENTIE Kinderrechten als hefboom voor meer participatie én gelijke kansen? Ontdek hoe we zo meer kansen kunnen creëren voor alle kinderen! Maandag 27 november 2017 van 9u30 tot 16u, Gent. Plenaire sessie: Hoe kan participatie vanuit een kinderrechtenkader een meerwaarde bieden voor gelijke kansen? Workshops   Hoe een kindvriendelijke stad ontwerpen samen met kinderen en jongeren? Hoe participatief werken met kinderen via een coachende communicatiestijl? Hoe concreet aan de slag gaan met kinderrechten in verschillende werkvelden? Wat is de concrete meerwaarde van kinderrechten en participatie binnen onderwijs? Concrete ervaringen met participatie uit een Child Rights Respecting School Slotbeschouwing door Bruno Vanobbergen. Inschrijven kan tot 17 november 2017 via mens-en-welzijn.fikket.be

KR in het curriculum Binnen alle leerlijnen Binnen de leerlijn maatschappelijk en intercultureel leren

Voorbeeld: Denkoefening Kinderrechten in het curriculum Participatieve denkoefening Kinderrechten in het curriculum Vanuit elk opleidingsonderdeel leren over, door en voor. Zorgt voor verbinding en explicitering binnen het team Gekoppeld aan actieplan Opvolging vanuit curriculumstuurgroep

Voorbeeld - Kinderrechten op OLOD-niveau Vanuit aanbevelingen Unicef - aanpassingen curriculum Nood aan OLOD waar een degelijke basis rond kinderrechten wordt gelegd. In alle opleidingsonderdelen: bij de introductie de link leggen met kinderrechten en basisprincipes van kinderrechten expliciteren. En visualisatie op het niveau van de introductie, het kader, de doelstellingen… Organiseren van een eerste introductie in kinderrechten en basisprincipes van kinderrechten voor studenten en docenten. Zich niet beperken tot het respecteren van rechten, maar ook opkomen voor en investeren in... Bachelorproeven rond het thema kinderrechten.

Voorbeeld - Kinderrechten op OLOD-niveau Niet alleen de meest vanzelfsprekende leerlijn nl maatschappelijk en intercultureel leren maar ook bv. maatschappelijke leerlijn, maar ook leerlijn leerbegeleiding en krachtig leren. MT1 komt basis van kinderrechten aan bod bij het werken in de klas, vanuit kindbeelden, implicaties didactische aanpak MT2 wordt het open getrokken naar werken in en met de buurt, verschillende thema’s zoals armoede, toepassing naar didactische aanpak in de klas. MT3 gelinkt aan de principes van handelingsgericht werken, kinderen met specifieke behoeften.

Voorbeeld – Kinderrechten op OLOD-niveau Kinderrechten in OLODS in MT1 2 3 Ontwikkeling stimuleren - Kindbeelden Werkplekleren - Didactische keuzes School in de buurt School in de Wereld Werken in en met de buurt Antwoord bieden op onderwijsbehoeften

Voorbeeld: flexibele stagedagen Wat is een flexibele stagedag? = een dag of een halve dag participatie aan een diverse leeractiviteit te kiezen op basis van een vraag of een aanbod van het werkveld en de opleiding. Deze dag valt niet binnen de stageperiode(s) en kan zowel in de stageschool als in een andere school/organisatie/werkplek of op de campus Ledeganck plaatsvinden. Behoren bij het praktijkdeel van de opleiding en zijn verplicht uit te voeren.

Voorbeeld: flexibele stagedagen DOEL Kennis maken met maatschappelijke, culturele en internationale participatie binnen een onderwijscontext Door: actief te laten participeren aan diverse leeractiviteiten + visie-ontwikkeling (kritische houding) OLR 03 - Een professionele visie ontwikkelen gekoppeld aan de maatschappelijke realiteit vanuit een internationale en een brede culturele participatie 03.01 - Maatschappelijke thema’s en ontwikkelingen verantwoord naar onderwijs vertalen 03.02 - Het beroep van leraar vorm geven door een internationale participatie 03.03 - Het beroep van leraar vorm geven door een brede culturele participatie Concrete doelen (verwerkt i stage-evaluatiekaart binnen de leerlijn maatschappelijk, internationaal en cultureel participeren)

Voorbeeld: flexibele stagedagen VISIE “Mensenrechten en kinderrechten bieden een zinvol en bruikbaar referentiekader om maatschappelijke en culturele vraagstukken te benaderen. (Van Obbergen, 2016)” We stellen hierbij drie thema ‘s voorop. Thema 1 Diversiteit (recht op een identiteit, zorg voor kinderen met een beperking, gelijkheid, bescherming bij vluchtelingen, recht op familie, recht op een eigen mening, bescherming tegen kinderarbeid) Thema 2 Educatie voor duurzame ontwikkeling (recht op gezondheidszorg,recht op gezond voedsel, bescherming bij oorlog, bij mishandeling, recht op een gezond leven,…) Thema 3 Cultuureducatie (recht op sport en ontspanning, recht op onderwijs)   Kapstok gebruiken bij de uitwerking en koppeling van de praktijkdag aan de doelen.

Voorbeeld samenwerken met het werkveld Op welke manier gaan we het werkveld hierbij betrekken? Informeren, samenwerken, participeren Samenwerken met scholen waar kinderrechtenkader ook basis vormt.

Voorbeeld studenten gaan actief aan de slag met KR In ontwikkeling Didactisch concept koppelen aan KR Voorbereidingen van studenten vertrekken vanuit het kinderrechtenkader Proef in semester 2

KR in opleidingsdocumenten Syllabi Stageverwachtingen en evaluatie Werkplekleren Als toetssteen bij beslissingen voor bv. opdrachten, verwachtingen, …

Voorbeeld – zichtbaarheid creëren Logo’s opnemen in cursussen Kinderrechten standaard opgenomen in STF: “Ontwikkeling stimuleren gaat in op de kinderrechten en expliciteert één of meerdere kinderrechten.” Via leerplatform zal ook verwezen worden naar de icoontjes (sem 2) Kinderrechten opgenomen in evaluatiecriteria (stage, werkplek en OLOD-niveau)

Oefening (10 min) Welke mogelijkheden zie je om verbinding te maken tussen het kinderrechtenkader en het ingediende projectplan? Welke mogelijkheden zie je om verbinding te maken tussen de huidige werking binnen jouw opleiding of organisatie? Bespreek in groep.