Marleen Nagtegaal, WODC, FFZ 2018 Met medewerking van: Daniël Janssen Weigeren van PJ-rapportage en oplegging van de tbs-maatregel: voorlopige bevindingen Marleen Nagtegaal, WODC, FFZ 2018 Met medewerking van: Daniël Janssen

Inleiding Verdachten van strafbaar feit Vermoeden psychische stoornis PJ-rapportage noodzakelijk, maar weigeren Art. 37a WvSr: tbs-maatregel & art. 37b WvSr: dwangverpleging Art. 37 lid 2: twee gedragsdeskundige rapportages Art. 37 lid 3: art. 37 lid 2 vervalt bij observandus die medewerking weigert, vervalt verplichting twee gedragsdeskundige rapportages Wel: weigerrapport Rechter betrekt zoveel mogelijk andere bronnen Hoe vaak wordt alsnog TBS opgelegd? Hoe vaak is in die zaken TBS gevorderd?

Eerder onderzoek Han Jongeneel, senior rechter, rechtbank Amsterdam: 50 zaken van weigeraars op rechtspraak.nl (13 oktober 2017) 29 zaken toch TBS 15 zaken geen TBS 6 zaken hogere gevangenisstraf ‘De in dit artikel gebruikte selectie van rechtspraak is alles wat ik via rechtspraak.nl heb kunnen vinden en wat me door behulpzame collega’s is aangereikt, maar heeft niet de pretentie van volledigheid en ook niet van statistische significantie’ Insteek huidige onderzoek: betrouwbare populatiecijfers over weigeren en TBS

Methode (1) Populatie: alle weigeraars uit het Pieter Baan Centrum 2012-2016 & eindoordeel medewerking: ‘nee’ N=478 Na exclusiecriteria: n=458 (dubbelen, vrijspraak, geen opleggingsrapport, etc.)

Methode (2) Drie databronnen: tbs-dossiers, PBC, rechtspraak.nl Twee beoordelaars Opbouw scoringssysteem: 4 keer onafhankelijk 5 casussen Uiteindelijke scores: Eerste beoordelaar n=50 Tweede beoordelaar n=458 Consensus afdoening: 100%

Resultaten

Gevonden vonnissen en arresten n=343 eerste aanleg (75% van 458) n=115 hoger beroep (25% van 458, 33% van 346) n=30 cassatie (7% van 458; 26% van 115) Disclaimer: conclusies voorlopig

Afdoeningen eerste aanleg % Tbs-maatregel totaal 93 27% Tbs-dwang + OVAR 13 4% Tbs-dwang + onvoorwaardelijke gevangenisstraf 74 22% Tbs-maatregel overig 6 2% Overig 250 73% Gevangenisstraf 236 69% OVAR + plaatsing ppz 10 3% 4 1% Eindtotaal eerste aanleg 343 100% N=342 (75%)

Overeenstemming rechter-OvJ, eerste aanleg (n=315) Tbs-maatregel opgelegd Totaal Ja Nee Tbs-maatregel gevorderd 85 (27%) 41 (13%) 126 (%) 5 (2%) 184 (58%) 189 (%) 90 (29%) 225 (71%) 315 (100%)

Overeenstemming rechter-OvJ, eerste aanleg (n=315): 85% Tbs-maatregel opgelegd Totaal Ja Nee Tbs-maatregel gevorderd 85 (27%) 41 (13%) 126 (%) 5 (2%) 184 (58%) 189 (%) 90 (%) 225 (%) 315 (100%)

Afdoeningen hoger beroep % Tbs-maatregel totaal 49 43% Tbs-dwang + OVAR 6 5% Tbs-dwang + onvoorwaardelijke gevangenisstraf 36 31% Overig Overige straf/maatregel 66 57% Gevangenisstraf 64 56% 2 2% Eindtotaal hoger beroep 115 100% N=342 (75%)

Overeenstemming eerste aanleg – hoger beroep (n=112) Tbs-maatregel in hoger beroep Totaal Ja Nee Tbs-maatregel in eerste aanleg 40 (36%) 3 (3%) 43 9 (8%) 60 (54%) 69 49 63 112

Overeenstemming eerste aanleg – hoger beroep: 90% Tbs-maatregel in hoger beroep Totaal Ja Nee Tbs-maatregel in eerste aanleg 40 (36%) 3 (3%) 43 9 (8%) 60 (54%) 69 49 63 112

Overeenstemming rechter-AG (hoger beroep, n=111) Tbs-maatregel opgelegd Totaal Ja Nee Tbs-maatregel gevorderd 48 (43%) 5 (5%) 53 1 (1%) 57 (51%) 58 49 (44%) 62 (56%) 111 (100%)

Overeenstemming rechter-AG (hoger beroep, n=111): 94% Tbs-maatregel opgelegd Totaal Ja Nee Tbs-maatregel gevorderd 48 (43%) 5 (5%) 53 1 (1%) 57 (51%) 58 49 (44%) 62 (56%) 111

Afdoening cassatie Cassatie ingesteld: n=30 Cassatie niet-ontvankelijk: n=25 Cassatie (gedeetelijk) ontvankelijk: n=5 5 maal vermindering gevangenisstraf

Samenvatting & conclusies (1) Eerste aanleg 27% tbs-maatregel, 75% van alle weigeraars: betrouwbare bevinding 85% overeenstemming OvJ en rechter (92% van alle zaken in eerste aanleg: info over afdoeningen & vordering OvJ) Gevorderd, niet opgelegd: 13% Niet nodig? Niet mogelijk? Andere redenen? Nader onderzoek

Samenvatting & conclusies (2) Hoger beroep 43% tbs-maatregel, maar 25% van alle weigeraars: voorlopige bevinding 90% overeenstemming afdoening eerste aanleg en hoger beroep (TBS ja/nee); (97% van gevonden zaken in HB: vorderingen en afdoeningen) 94% overeenstemming AG en rechter

Beperkingen Weinig hoger beroep gevonden en nog minder cassatie gevonden: definitieve afdoeningen onduidelijk Redenen niet-vorderen TBS onbekend Redenen niet-opleggen TBS onbekend Dus: voorlopige bevindingen Hopelijk meer in mei

Vragen?