Alies Struijs (Centrum voor Ethiek en Gezondheid/RVS) Kunnen/mogen gemeenten en professionals alles van je weten? Over ethische dilemma’s bij gegevensuitwisseling en geheimhoudingsplicht in het sociaal domein Alies Struijs (Centrum voor Ethiek en Gezondheid/RVS)

Indeling deelsessie Inleiding (15 min.) Plenaire bespreking (25 min) Casus in kleine groepen (30 min) Terugkoppeling plenair (15 min)

Inleiding Actualiteit Context van beleid en praktijk Samenwerking en ethische kwesties Verschillende beroepsachtergronden, -codes Professionals en niet-professionals Schermen met het beroepsgeheim en privacy Juridische en ethische kwesties Misverstanden privacywetgeving

Actualiteit thema “Privacy in de zorg rammelt aan alle kanten” bericht 17 november 2016 Maar liefst één op de twee mensen ervaart problemen met privacy in de zorg, zo blijkt uit onderzoek van Landelijk Platform GGz, Patiëntenfederatie Nederland en Ieder(in).

Meest gehoorde klachten meeluisteren vertrouwelijke gesprekken onjuiste informatie opslag in dossier onjuiste uitwisseling gevoelige informatie uitwisseling zónder toestemming patiënt/cliënt m.n. gemeenten: complete dossiers opgevraagd en opgeslagen in eigen systemen

En wat doet de burger daartegen? Weinig. Slechts een kleine groep onderneemt daadwerkelijk actie Eén op de twee weet niet wat precies de regels zijn als het gaat om privacy en gegevensuitwisseling Wél moeite genomen, niet of nauwelijks effect

Context van beleid en praktijk Landelijke overheid trekt zich terug, lokale overheid komt achter de voordeur Korter in zorginstelling - langer thuis wonen Eerst informele, dan pas formele zorg Samen beslissen: zorgverlener – cliënt Doel: passende zorg en veilige omgeving

Fricties en ethische kwesties professionals Omgaan met beroepsgeheim en privacy? Hoe ga je om met privacy, geheimhouding en vertrouwelijkheid in de samenwerking met verschillende professionals en anderen die zorg verlenen aan cliënten? Belang en rol patient/cliënt/burger? - Toestemming geven? - Waarom wel/niet? - (On) afhankelijkheid

Perspectief cliënt/patiënt/burger Autonomie Eigen regie Inbreuk privacy Welke doel met gegevensdeling gediend? Niet steeds dezelfde informatie hoeven delen Niet iedere hulpverlener heeft dezelfde/alle informatie nodig

Beroepsgeheim en privacy “Ik werk met mensen uit de buurt. Ineens wist ik wie er schulden hebben.” “Soms is dat wel lastig…als je hoort dat iemand een misdrijf heeft gepleegd, dan kun je zelf ook in een gewetensconflict raken.”

Beroepsgeheim ter bescherming van de individuele cliënt/patiënt én de samenleving als geheel gebaseerd op vertrouwensrelatie tussen cliënt/patiënt en hulpverlener impliceert een geheimhoudingsplicht soms situaties waarin hulpverlener zijn of haar beroepsgeheim moet doorbreken

Privacy = bescherming persoonsgegevens professionals en organisaties: wettelijke beperkingen aan het verzamelen, bewerken en uitwisselen van persoonsgegevens beperkingen gelden ook als de betreffende professionals geen wettelijk geregeld beroepsgeheim hebben

Top 5 Misverstanden over privacy in sociaal domein Vanaf 2015 andere, strengere regels privacy Privacy kwestie voor juristen/juridisch vraagstuk Privacywetgeving maakt integraal werken onmogelijk Vanaf 2015 kunnen gemeenten zomaar (medische) dossiers inzien Inrichten privacybeleid is heel veel extra werk (bron: column S. van Eck en C. Tulp)

Plenair: inbreng eigen casus en praktijk Welke ervaringskennis en wijsheid heeft u? Wat is/zijn de ethische kwestie(s)? Welke personen en partijen in het geding? Welk niveau: micro – meso – macro? Welke waarden belangrijk/hoogste goed? Wat weegt zwaarder en waarom? Hoe los je het op en wat is daarvoor nodig?

Casus: gegevensuitwisseling door gemeentelijke instanties VRAAG: mogen de medewerkers van SWT en van VT gegevens uitwisselen, onderling en met gemeenteambtenaar? Wat vindt u? (individuele oplossing) Groepsronde: antwoorden + argumenten Kies het perspectief van een van de actoren en verken oplossingsrichtingen Overeenstemming in de groep? Gezamenlijk een stelling formuleren voor plenair

Handreikingen bij ethische overwegingen Betrek collega’s/team Oplossingsgericht denken Neem tijd voor morele reflectie in team Bespreek waarden en normen/ teamvisie Maak/check teamafspraken over omgaan met beroepsgeheim en privacy Benut ruimte om naar eigen oordeel te handelen (professionele verantwoordelijkheid)

Nadere informatie Signalement Samen zorgen in de wijk (CEG 2016) Publicaties aanwezig in de zaal en op te vragen of te downloaden via www.ceg.nl