Hoofdstuk 3: Grenzen en identiteit in Rusland

Vele volken, één Rusland? 3.1 Rusland als veelvolkerenstaat Vele volken, één Rusland? Rusland ligt in Europa en Azië (de scheiding is het Oeralgebergte). De meeste inwoners in het westen. Het oosten en noorden zijn zeer dun bevolkt. 142 miljoen inwoners. 80% is Rus, 20% behoort tot andere etnische groep. Etnische groepen verbonden door culturele identiteit. Etniciteit = dezelfde afkomst, hetzelfde geloof, dezelfde taal. Nationaliteit = onderlinge verbondenheid van een volk . Er zijn wel 160 etnische bevolkingsgroepen in Rusland, waaronder Tataren, Oekraïners, Nentsen en Osseten. Zie verder dia 8 (minderheden).

Vroeger was Rusland onderdeel van de Sovjet-Unie. 3.1 Rusland als veelvolkerenstaat Eén land, één volk? Vroeger was Rusland onderdeel van de Sovjet-Unie. Sovjet-Unie: 15 republieken Russificatie = alle republieken laten opgaan in één groep, met één taal en één cultuur (Russisch). Sovjet-Unie viel in 1991 uiteen in 15 landen. Hierdoor wonen miljoenen Russen buiten Rusland.

Groeit de bevolking van Rusland? 3.1 Rusland als veelvolkerenstaat Groeit de bevolking van Rusland? Sinds 1991 is er sprake van bevolkingskrimp in Rusland. Jaarlijks worden er 1,7 miljoen baby’s geboren. Jaarlijks sterven er 2 miljoen Russen. Levensverwachting: vrouwen 75 jaar, mannen 63 jaar. Na 1991: Veel jonge Russen verhuizen naar buitenland. (ca. 30 miljoen Russen wonen buiten Rusland.) Let op: vooral de levensverwachting bij de mannen is erg laag; 15 jaar lager dan in Nederland. Bespreek de oorzaken: alcoholgebruik, ongezonde voeding, kanker en (zelf)moorden. De Russische regering stimuleert het krijgen van kinderen.

Te groot voor één bestuur 3.2 Het bestuur van Rusland Te groot voor één bestuur Rusland is federatie. Federale regering in Moskou. President aan het hoofd. Federale regering regelt alleen zaken die het hele land aangaan (defensie, veiligheid en buitenlands beleid). Op de kaart zijn de 83 verschillende gebieden van de Russische Federatie te zien.

Rusland is onderverdeeld in 83 gebieden. 3.2 Het bestuur van Rusland Rusland in delen Rusland is onderverdeeld in 83 gebieden. 21 deelrepublieken, met veel autonomie. (Ontstaan in 1991. Vaak met een grote etnische minderheid.) Deelrepubliek heeft een eigen president en parlement. 46 oblasten, met minder autonomie. (Vergelijkbaar met Nederlandse provincies.) 4 autonome gebieden. (Oorspronkelijke etnische groep is in de minderheid. Bestuur door Russen.) Bespreek als voorbeeld van een deelrepubliek Kalmukkië. Kijk waar Kalmukkië ligt en vergelijk de grootte van het land en het aantal inwoners met Nederland. Kalmukkië is 74.721,3 km², Nederland 37.354 km². Er wonen 292.410 (2002) mensen. De bevolking is voornamelijk boeddhistisch en heeft dezelfde etniciteit. 21 autonome deelrepublieken, 46 oblasten, 4 autonome districten, 1 autonome Joodse provincies en 2 stadsprovincies maakt nog geen 83 gebieden. Hoeveel territoria zijn er? Wat zijn territoria? Welke andere landen hebben die? Overeenkomsten? Een autonome Joodse provincie. Twee stadsprovincies: Moskou en Sint-Petersburg. En nog een aantal territoria.

Russische overheersing? 3.2 Het bestuur van Rusland Russische overheersing? Grote culturele verschillen. Vooral de Russen hebben veel macht. Etnische groepen voelen zich vaak gediscrimineerd. Separatisme: veel volkeren willen hun eigen staat oprichten. Bijvoorbeeld: de republiek Tsjetsjenië heeft zich in 1991 onafhankelijk verklaard. Dit leidde tot een oorlog. Een stukje Rusland in de Oekraïne De Krim was het land van de Tataren. Ze werden in 1944 gedeporteerd en toen ze terug mochten (1988) waren ze sterk in de minderheid. Ze worden gediscrimineerd, bijvoorbeeld als het om werk gaat.

Russische minderheden 3.3 Minderheden in Rusland Russische minderheden Minderheden: mensen andere cultuur (taal, geloof, gewoontes en tradities) dan de meerheid (dat zijn de Russen). Grote verschillen in welvaart en welzijn. Minderheden hebben vaak een lagere sociaaleconomische positie. Russen hebben de beste banen en verdienen het meeste geld. Sint-Petersburg: veel Russen, weinig werkloosheid. Dagestan: 15% van de beroepsbevolking is werkloos. Een voorbeeld is Dagestan, waar ruim 30 etnische groepen wonen, die 35 talen spreken. Ze spreken ook allemaal Russisch. Geen enkele etnische groep heeft de meerderheid, zie figuur 8 in het lesboek. Kijk hoeveel andere bevolkingsgroepen er zijn in de figuur. Er zijn 142 miljoen mensen en naast de Russen nog 160 andere bevolkingsgroepen (zie dia 2). Uit hoeveel volkeren bestaat de 12,2%? En hoeveel mensen zijn dat? (17,3 miljoen mensen verspreid over 155 bevolkingsgroepen.) Maar allemaal minder dan 0,8% Armeniërs (ongeveer 1,1 miljoen personen)!

Iedereen een gelijke behandeling? 3.3 Minderheden in Rusland Iedereen een gelijke behandeling? Gelijke behandeling alleen op papier. Mensenrechten worden officieel worden niet geschonden. Maar: - persvrijheid is sterk ingeperkt. - journalisten worden geïntimideerd of vermoord. - rechters doen vaak wat de politiek wil (geen scheiding van machten). - verdachten worden bijna altijd veroordeeld. Demonstraties alleen met goedkeuring. Daarom ‘speelgoeddemonstratie’, zoals in Barnaul (Siberië). Dit is nu ook verboden. Volgens Amnesty International kent Rusland 1 miljoen onterechte gevangenen.

Spanningen en conflicten 3.3 Minderheden in Rusland Spanningen en conflicten Niet-blanke (donkere of aziatische) Russen krijgen de schuld van alle problemen in Rusland (hoge werkloosheid, corruptie enz). Xenofobie = angst voor vreemdelingen. Ontstaat door vooroordelen = onjuist negatief beeld. (Bijv. ‘alle minderheden zijn terroristen’.) Zo’n fout beeld = stereotype.

Nationalisme: liefde voor eigen land en volk. 3.4 Ruzies om gebieden Eigen volk eerst? Nationalisme: liefde voor eigen land en volk. 4 november: Dag van de Eenheid van het Volk. Ingesteld door de federale regering om nationalistische gevoelens te stimuleren. Maar loopt vaak uit op nationalistische demonstratie. Oorzaken territoriale conflicten Territoriale conflicten door omgang regering met minderheden. Russische regering beperkt autonomie van etnische groepen om separatisme te voorkomen. Ze krijgen zeker geen macht als er grondstoffen aanwezig zijn. Voorbeeld: Noord-Ossetië (Rusland) en Zuid- Ossetië (Georgië) willen graag één land vormen. Maar er zit veel olie in de grond.

Tsjetsjenië als voorbeeld 3.4 Ruzies om gebieden Tsjetsjenië als voorbeeld In Tsjetsjenië zijn al lang conflicten. Maatregelen van de Russische Federatie lijken dit conflict te verergeren. 1944: Stalin stuurt 500.000 ‘lastige’ Tsjetsjenië naar werkkampen in Kazachstan. Onderweg stierven 70.000 mensen. Jaren ’50: terugkeer, zonder excuses van de Russische regering. 1991: Tsjetsjenië roept de onafhankelijkheid uit. 1994-96 en sinds 1999: oorlog. Rusland noemt de strijd van de Tsjetsjenen terrorisme. 2004: Gijzeling school in Beslan (Noord-Ossetië) door Tsjetsjeense rebellen.

Noordpoolgebied: ten noorden van de poolcirkel (66,5° NB). 3.5 Bronnen: Over de grens Het noordpoolgebied Noordpoolgebied: ten noorden van de poolcirkel (66,5° NB). Groot deel van dit gebied is bedekt met ijs. Alaska en Groenland: landijs. Verder: zee-ijs (bevroren oceaanwater). Zee-ijs is tussen 1 en 4 meter dik. Verder bestaat het noordpoolgebied uit uitgestrekte toendragebieden.

Verdeling van de Noordelijke IJszee 3.5 Bronnen: Over de grens Verdeling van de Noordelijke IJszee In de zomer smelt er meer zee-ijs dan er in de winter aangroeit. Daardoor: nu al 40% bevaarbaar (in de zomer) in 2050 ijsvrij in de zomer. Alle landen aan de Noordelijke IJszee zien kansen (grondstoffen en visserij). Zeerecht: regels om conflicten over eigendom zee te voorkomen. Bespreek bij de visserijrechten ook de term EEZ. Rusland vangt 25% van alle vis in de wereld en wil dit graag uitbreiden. Vis, een belangrijke bron van inkomsten Visserijrecht: regels over wie waar mag vissen.

3.5 Bronnen: Over de grens Van wie is de Noordpool? Denemarken verzamelt sinds 2012 gegevens om te bewijzen dat de zeebodem bij hun grondgebied hoort. Ook Rusland eist een deel van Noordelijke IJszee op. Ze hebben de vlag al geplant op de Noordpool.

Meer mensen, meer vraag naar olie en gas 3.5 Bronnen: Over de grens Meer mensen, meer vraag naar olie en gas Door de afname van zee-ijs is het gebied toegankelijker voor de exploitatie van olie en gas. Noordpoolgebied: al 400 gas- en olievelden gevonden. Wetenschappers verwachten dat er op zee nog veel meer gas- en olievelden zijn. Maar van wie zijn deze energiebronnen?

Vervuiling en milieurampen 3.5 Bronnen: Over de grens Vervuiling en milieurampen De natuur in het noordpoolgebied is erg kwetsbaar. Olie breekt moeilijk af bij lage temperaturen. Dat heeft de ramp met de olietanker Exxon Valdez (1989) laten zien. Geen vooruitgang voor iedereen Voor de oorspronkelijke bewoners van het noordpoolgebied is er veel veranderd. Eerst woonden er bijna geen mensen, nu werken er duizenden mensen in de (olie)industrie.