Wet Publieke gezondheid en de GGD De praktijk: Epidemiologie Haagsche Praat Wet Publieke gezondheid en de GGD De praktijk: Epidemiologie Carolien van Hooijdonk Manager afdeling Epidemiologie Haagsche Praat 15-01-2018

Epidemiologie Epi = op Demos = volk Logos = leer Epidemiologie is de wetenschappelijke studie van het voorkomen en de verspreiding van ziekten binnen en tussen populaties Anders gezegd: Men telt ziektegevallen in groepen en doet uitspraken over kansen op ziekten bij individuen Haagsche Praat 15-01-2018

Epidemiologie Bestaansrecht: ziekten en gezondheid zijn niet gelijk verdeeld over de bevolking Doel: verschillen in voorkomen van gezondheidsproblemen tussen en binnen populaties in kaart brengen Het werkterrein van de epidemiologie is breed: Oorzaken van ziekten Diagnostiek of prognostiek Effecten van interventies Haagsche Praat 15-01-2018

De Geschiedenis t/m 19de eeuw Hippocrates (circa 470-430 v. chr.): nauwgezette beschrijving van ziektegevallen Bernardino Ramazzini (1633-1714): stellen van vragen aangaande ziektegeschiedenis en vergelijken John Graunt (1620-1674): doodsoorzaken noteren, tellen en analyseren John Snow (1813-1858): oorzaken van Cholera Pierre Louis (1787-1872): numerieke toepassing in de geneeskunde => aderlating schadelijk Haagsche Praat 15-01-2018

Epidemiologie in vroegere tijden De casus scheurbuik (1747): Met name bemanning van zeeschepen Bloedend tandvlees, inwendige bloedingen, stijve ledematen en een ruwe huid Engelse scheepsarts James Lind Experiment: tien mensen, vijf behandelingen Behandeling met sinaasappelen en citroen effectief Preventie door citrusvruchten Haagsche Praat 15-01-2018

Epidemiologie in vroegere tijden De casus Cholera (1848): John Snow Cholera epidemie in Londense wijk Binnen 10 dagen 500 bewoners van 1 wijk overleden Werknemers plaatselijke bierbrouwerij geen cholera Waterpomp Broadstreet sluiten Cholera epidemie ten einde Haagsche Praat 15-01-2018

Haagsche Praat 15-01-2018

De Geschiedenis 19de en 20ste eeuw Epidemiologische transitie: het tijdperk van epidemieën en hongernood (19 de eeuw) Het tijdperk van afnemende pandemieën (1875-1920) Het tijdperk van degeneratieve en door de mens veroorzaakte aandoeningen (20ste eeuw) Tot diep in de 19de eeuw werd sterfte gedomineerd door infectieziekten en zo ook epidemiologie. Fluctuaties in sterftecijfers worden met name veroorzaakt door infecties zoals cholera, mazelen en influenza, die mede door hongersnood makkelijker tot sterftegevallen leiden. Tweede tijdperk van 1875 tot ongeveer 1920: infectieziekten op retour en maken plaats voor ziekten als kanker, hart- en vaatziekten en ongevallenletsel. Derde tijdperk dat ongeveer tot 1970 duurde, zet proces zich door en gaan deze moderne ziekten domineren (ziekten niet meer de jeugd maar middelbaar en oudere mensen) Afname infectieziekten naast verbetering medische zorg zoals antibiotica en vaccinatie, ook door verbetering in hygienische maatregelen zoals riolering, huisvesting en arbeidsomstandigheden (grote maatschappelijke veranderingen). Haagsche Praat 15-01-2018

Rond 1850 bedroeg levensverwachting 38 jaar voor mannen en 40 jaar voor vrouwen. In ongeveer 150 jaar, vijf generaties, is de levensverwachting verdubbeld. Stijgende lijn onderbroken op twee plekken namelijk influenza epidemie van 1928 en WOII in 1940-1945. Opvallend tussen 1950 en 1970 man/vrouw verschil door sterke toename van sterfte aan hart- en vaatziekten onder mannen. Toename in levensverwachting komt door spectaculaire daling in sterftecijfers en later daling in geboortecijfers (de demografische transitie). Door vertraging in geboortecijfers neemt bevolkingsomvang tijdelijk sterk toe. Haagsche Praat 15-01-2018

Epidemiologie in vroegere tijden De casus streptomycinebehandeling: Patiënten met longtuberculose Na WOII tekort aan streptomycine Niet in te zetten bij alle tuberculose soorten 1 groep wel en 1 groep geen behandeling Effectief medicijn voor longtuberculose Haagsche Praat 15-01-2018

Epidemiologie in vroegere tijden De casus roken en longkanker: 1950: drie grote onderzoeken Doll en Bradford Hill 1954 Prospectieve cohort studie Oorzakelijk verband roken en longkanker Op weg naar een rookvrije generatie Haagsche Praat 15-01-2018

Oprichting GGD-en Na ontwikkeling bacteriologie, nog meer aandacht voor omgevingsomstandigheden (hygiënische maatregelen) Verbetering op organisatorisch vlak Oprichting GGD-en Amsterdam 1893 Den Haag 1912 Rotterdam 1919 Haagsche Praat 15-01-2018

Sociale hygiëne Na eliminatie belangrijk deel omgevingsfactoren, speciaal ontwikkelde preventieve programma’s voor groepen in de bevolking. Consultatiebureaus Schoolgezondheidszorg Bedrijfsgezondheidszorg TBC kliniek SOA poli Haagsche Praat 15-01-2018

Epidemiologie bij de GGD GGD bewaakt, beschermt en bevordert gezondheid Wet publieke gezondheid: inzicht in gezondheidssituatie bevolking Centrale gedachte: gelijke kansen op gezondheid Stimuleren gunstige gezondheidscondities Terugdringen of voorkomen gezondheids- bedreigingen In kaart brengen algemene gezondheid, risicogroepen en evalueren gezondheidsprogramma’s Vormen, toetsen en bijsturen gezondheidsbeleid Haagsche Praat 15-01-2018

De Gezondheidsmonitor Om de 4 jaar inzicht in de gezondheidssituatie van elke afzonderlijke gemeente Periodiek verzamelen van gezondheidsgegevens Bundeling van deze gegevens Zo actueel mogelijk Input voor gezondheidsbeleid Haagsche Praat 15-01-2018

Gezondheidsenquête en Gezondheidsmonitor Wat is het verschil? Enquête-onderzoek Specifieke leeftijdsgroep Zelfrapportage Gezondheidsmonitor: Diverse databronnen (ook extern) Ook uit registraties (bv zorggebruik) Integrale analyse Gehele bevolking Jongerenenquête JGZ CBS RIVM GGZ Veilig thuis GGD afdelingen LADIS PRN Vektis Haagsche Praat 15-01-2018

Monitor door de jaren heen 2014 GGD Haaglanden Monitor Den Haag, door de jaren heen: eerst bundeling eigen onderzoek (1999), externe data en publicatie voor verkiezingen (2002), 2006 idem aan 2002, G4 vergelijking (2010), apart jeugd en landelijke vergelijking (2014). Aantal pagina’s 62/87/103/113/131 De regio: tot en met 2011 factsheets genoemd gezondheidsprofiel waarin gemeenten gebundeld zijn, regionale vtv (2011) met 8 dunne lokale rapporten, gemeentelijke rapportages met kernboodschappen Haagsche Praat 15-01-2018

Onderwerpen: vooral bundeling eigen onderzoek GGD Den Haag GM1 Onderwerpen: vooral bundeling eigen onderzoek 62 bladzijden Haagsche Praat 15-01-2018

Meer gebruik externe bronnen GGD Den Haag GM2 Meer gebruik externe bronnen Inventarisatie informatiebehoefte Publicatie vlak voor verkiezingen gemeenten 87 bladzijden Haagsche Praat 15-01-2018

Vooral actualisatie GM2, beperkt aantal nieuwe onderwerpen GGD Den Haag GM3 Vooral actualisatie GM2, beperkt aantal nieuwe onderwerpen 103 bladzijden Haagsche Praat 15-01-2018

GGD Den Haag GM4 G4-gezondheidsenquête 2008 als bron, daardoor meer onderwerpen en vergelijking G4 mogelijk 113 bladzijden Haagsche Praat 15-01-2018

Landelijke gezondheidsenquête 2012, vergelijking landelijk mogelijk GGD Den Haag GM5 Landelijke gezondheidsenquête 2012, vergelijking landelijk mogelijk Jeugd in aparte rapportage 131 bladzijden 62 naar 131 Haagsche Praat 15-01-2018

vóór 2011 factsheets gezondheidsenquêtes GGD Zuid-Holland West vóór 2011 factsheets gezondheidsenquêtes Alle gemeenten gezamenlijk Gebundeld in map ‘Gezondheidsprofiel’ Haagsche Praat 15-01-2018

Bundeling gezondheids- en zorggegevens GGD Zuid-Holland West 2011: rVTV GGD ZHW-RIVM Bundeling gezondheids- en zorggegevens 1 regionaal rapport (220 blz.) 8 lokale rapporten (dun) Website (Regionaal kompas) Haagsche Praat 15-01-2018

Gezondheidsmonitor en kernboodschappen GGD Haaglanden Gezondheidsmonitor en kernboodschappen Gezondheidsinformatie Kernboodschappen 8 gemeentelijke rapportages (Zuid-Holland West) Haagsche Praat 15-01-2018

De Gezondheidsmonitor 2018 April 2018 Eigen data en externe data Aandacht voor nieuwe data zoals big data en data zorgverzekeraars Aandacht voor trends Prioritering op basis van input beleidsmedewerkers Digitale tool Haagsche Praat 15-01-2018

En nog meer Sociaal-economische en etnische gezondheidsverschillen: Hindostaanse doelgroep, MOE-landers, perinatale gezondheid, statushouders, sterfte en levensverwachting Leefstijl en gezondheid: Haagse Aanpak Gezond Gewicht, Haags Uitgaansonderzoek, SOA’s, vitamine D gebruik, evaluatie campagnes zoals stoptober Geestelijke gezondheid en maatschappelijk kwetsbaren: Huiselijk geweld, suicide, jaarrapportage Centraal Coördinatiepunt, winterkoudeonderzoek, verwarde personen Volksgezondheid: ouderen, depressie, enquête, monitor, jongerenconsult, WMO, eenzaamheid Haagsche Praat 15-01-2018

Vragen? Haagsche Praat 15-01-2018