Programma voorstellen door Mark Min introductie Kees Bes (3 min) voordracht Ruud Kampf (27 min) discussie (30 min)

Waterbodems en streefbeelden “Nut en noodzaak” 19 augustus 2002 Ruud Kampf Met medewerking van: Jos Brils en Anke Weber Nico van Straalen Bart Koelmans Marcel Klinge

Inhoud Probleemschets: Waterbodems en streefbeelden wat is waterbodem, wat is bagger? “Geschiedenis” “Nut en noodzaak” milieu vs. natuur Waterbodems en streefbeelden

Waterbodem, bagger, landbodem Ingewikkeld?

Spraakverwarring

Uit ontwerp-waterkwaliteitsbeheersplan gebaseerd op IMP 85-89 Geschiedenis 1985 - 1990 e.v. De provincie wilde graag inzicht in: de kwaliteit en de samenstelling van de onderwaterbodem de beïnvloeding van de kwaliteit van het aquatisch ecosysteem door de onderwaterbodem Uit ontwerp-waterkwaliteitsbeheersplan gebaseerd op IMP 85-89

Verontreiniging- klassen in Noord-Holland klasse en ecologisch risico  = 0 geen  = 1 beperkt  = 2 net acceptabel  = 3 groot  = 4 te groot

Programma sanering waterbodems Nader onderzoek Herveront- reinigings- onderzoek Sanerings- Sanering Noordhollands Kanaal Koopvaardersbinnenhaven Den Helder 1992 1994 1995 1995-1996 Mient Barsingerhorn Zaan Zaanstad 1993 Stadsgracht/ Oorgat Edam Achterburg- gracht Langendijk Uit een voordracht voor de Werkgroep Onderzoek Waterbodems USHN, inliggende Waterschappen en Provincie op 8-11-1995

Veel te weinig geld voor sanering waterbodems: Wie betaalt ?: Vervuiler ? - weinig kans Rijk? Waterkwaliteitsbeheerders? Andere belanghebbende overheden? uit voordracht aan ons bestuur in 1996 Geld zal door de burgers opgebracht moeten worden Waterschappen hebben zelden zo weinig geld aan baggerwerken kunnen uitgeven: ‘verlamming’ in het beheersgebied USHN incl. Zaan nodig t/m 2005: ca. 100-500 miljoen?

Overzicht van klasse 3+4 baggerspecie in het Hollands Noorderkwartier hoeveelheden in 1000 m³ Kampf, R, M Bernard, 1996: Hoeveel klasse 3 en 4 bagger is er in het Hollands Noorderkwartier ?

Praktijk USHN: ca. 7,5 miljoen m³ verontreinigde bagger  er is bijna niet gebaggerd door hoge kosten!!  bestuurders en “onze aandeelhouders” ontevreden!!!

dec. 1998: Vraag van bestuur Uitwaterende Sluizen “maak voor eens en altijd (binnen de menselijke grenzen) een einde aan de onzekerheden die leven rond het antwoord op de "nut en noodzaak" vraag”:………………..

Vraag, vervolg ……………...En dan niet op basis van theoretische beschouwingen over mogelijke risico´s van de aanwezige verontreinigde bagger maar echt gerelateerd aan de, ook met inachtneming van de overige randvoorwaarden rondom de Noord-Hollandse watergangen, rationeel te bereiken streefbeelden". “uit memo van Willem Stuurman”

Te moeilijk voor Ruud Kampf Eerst de “ambtelijke oplossing”: “een tijdje in mijn postvak laten liggen………..”

Normering waterbodems “hinken op twee benen” Bagger op de kant: aërobe effecten Sediment: vnl. anaërobe effecten Normering: vnl. afgeleid van aërobe landbodems hoe zit het met de sedimenten????

Natuur of milieu? Is niet hetzelfde bij slecht milieu is “goede natuur” mogelijk goed milieu leidt niet automatisch tot goede natuur in natuur kunnen toxische stoffen tot differentiatie leiden (chloride is ook toxisch) “het milieu van de natuur” Stichting Natuur en Milieu, 2000

Basisvraag Waar kies je voor: voldoen aan normen of aan natuurwaarden? natuur of milieu?

Ecologische streefbeelden Waterssysteem nu: in veel gevallen verontreinigd veel losse bagger (prut) vaak troebel en eenzijdig

Ecologische streefbeeld: Beleidskader Waterbeheersplan WBP2: streefbeeld is “vissenwater” dit is meestal helder water met veel waterplanten, etc. Moet je je iets aantrekken van verontreinigingen in de bagger???

Project: “Waterbodemverontreiniging en de haalbaarheid van ecologische streefbeelden”

Fase 1 Op kosten van USHN ca 150.000 Euro Uitvoering TNO en Witteveen + Bos resultaten: huidige klassen zeggen niets over de effecten en risico´s van verontreinigde waterbodems worden bevestigd door resultaten onderzoek Ilperveld!!!! Plan voor Fase 2 Dicht de kloof tussen norm en werkelijkheid plan getoetst in Stowa workshop

Stowa workshop

Gepresenteerd plan gevaar risico ? Veld- monitoring chemische analyses TIE Toxiciteit Identificatie Evaluatie (TIE) chemische analyses bioassays ME Model Ecosystemen (ME) Triade- benadering stoffen toxische effecten ecosysteem effecten

Gepresenteerd plan fundamenteel pragmatisch spoor spoor TRIADE klassiek selectie locatie(s) fundamenteel spoor TIE pragmatisch spoor VELD inrichting stabilisatie onderzoek stof? ME inrichting stabilisatie onderzoek evaluatie

Fundamenteel spoor Ontwikkeling volgen: gespiked tot klasse 0/1 1 2 3 4 4+ replica 1 replica 2 Ontwikkeling volgen: Ecologisch (vegetatie, macrofauna, zoo- en fytoplankton) Ecotoxicologisch (diverse bioassays, bioaccumulatie) Verschillen kwantificeerbaar Oorzaak eenduidig traceerbaar

Stowa workshop “doe een iets” Belangrijkste conclusies goede vraagstelling relevant, meer modelleren, meer pragmatisch en scherper eindproduct zorg voor inbedding in andere projecten belangrijkste: “doe een iets”

… maar te wetenschappelijk voor ons” Reactie Stowa “Mooi voorstel…, … maar te wetenschappelijk voor ons” …….????????

Projectvoorstel Technologiestichting STW VU: LUW: TNO-MEP: USHN: Nico van Straalen LUW: Bart Koelmans TNO-MEP: Jos Brils en Anke Weber USHN: Ruud Kampf

Onderzoeksvragen fase 2 Beperkt waterbodemverontreiniging: de ecologische ontwikkeling naar helder en plantenrijk water? op langere termijn het functioneren en/of de diversiteit van het zich ontwikkelende systeem

post-Doc post-Doc: 1 jaar (modellering) (jaar 5) BOS AIO I AIO I: 4 jaar (jaar 1 – 4) post-Doc post-Doc: 1 jaar (modellering) (jaar 5) BOS Laborant: 4 jaar (jaar 1 – 4) AIO II AIO II: 4 jaar (jaar 1 – 5)

Werkhypotheses: Verontreinigende stoffen hebben geen effect op bereiken streefbeeld Waterbodemverontreiniging geeft ook op lange termijn geen meetbaar effect op ecosysteem

Mogelijke opstelling

Samenvattend - 1 Grote ambities voor natuurlijke inrichting samengevat in Vissenwaterfunctie leidt tot “Veerkrachtig, natuurlijk watersysteem” Complete “milieusanering”? Of is natuurlijke inrichting volgens WBP2 genoeg voor “milieuveerkracht” ?

Samenvattend - 2 De “normering” staat creatieve ingrepen “juridisch” in de weg Wel acceptatie huidige toestand: grote fluxen stoffen doe eens iets: praktische insteek Ilperveld praktische insteek Westzaan? Goed, breed onderzoek:…………...

Project: “Waterbodemverontreiniging en de haalbaarheid van ecologische streefbeelden”

Discussie