Zwart wit denken in de klas Birgit Pfeifer en Ruth Hessel Hoofddocent/onderzoeker en docent godsdienstwetenschap opleiding Theologie en Levensbeschouwing Kenniscentrum Bewegen en Educatie

Programma workshop ‘Zwart-wit denken in de klas’ Welkom Inleiding: zwart-wit denken/extreme uitspraken in de klas en vragen aan de groep Handvatten voor de docent om met extreme uitspraken van de leerlingen om te gaan Met elkaar in gesprek over eigen ervaringen en link leggen naar handvatten voor docent Afronding: wat neem je mee?

Extreme uitspraken in de klas Extreme uitspraken leiden tot uitdagingen in de klas. Steeds meer wij-zij denken. Extreme uitspraken van jongeren vormen een pedagogische uitdaging: handelingsverlegenheid: hoe ga je ermee om? Niet bevorderlijk voor de sociale veiligheid in de groep

Zomaar wat voorbeelden “Steek die vluchtelingenbootjes lek en stuur ze terug naar hun eigen land.” “Meisjes in korte rokjes zijn sletten” “Vluchtelingen zijn verkrachters” “ Alle Joden aan het gas”

Hoe komen jongeren tot zulke uitspraken? Leefwerelden tegenstrijdige codes Geen coherente samenleving Straat (peers) macho codes vs. school met softe codes Deze jongeren zijn in fase van identiteitsvorming maar tegenstrijdige opvattingen, ambities, codes = reële kans op identiteitsblokkade Existentiële thema’s. Door identiteitsblokkade existentiële crisis ontstaan (wie ben ik? waar hoor ik bij? welke toekomst heb ik?)

Existentiële dillemma’s en de zoektocht naar zin Existentiële thema's versus facts of life erbij horen existentiële eenzaamheid vrijheid verantwoordelijkheid ‘one of a kind’ willen zijn eigen middelmatigheid

Zwart - wit denken Jongeren vinden het vaak moeilijk om facts of life te accepteren, maar willen existentiële dilemma's oplossen. Dit uit zich in zwart-wit denken. (drugs, depressie, radicalisering kunnen extreme gevolgen hiervan zijn).

Wat gebeurt dan in de groep? Verbinder pushers pushers meelopers meelopers stillen zie ook B. Brandsma (2016). Polarisatie. Schoonrewoerd: BB Media.

De verbinder Misverstanden over interventie in een groep in conflict: Counter narratief helpt Dialoog om zwart-wit denken tegen te gaan helpt

Pedagogische aanpak: in het “midden“ gaan staan 1. Het gaat niet over de ‘ander’ (zelfreflectie) 2. Pijn, angst en eigen ervaring moeten centraal staan 3. Focussen op hoe je met pijn en angsten om kunt leren gaan 4. Nooit pijnpunten omzeilen! 5. Tegenpolen hoeven dit niet noodzakelijk met elkaar te doen 6. Laat de leerlingen met elkaar oefenen

Conflict in de groep Loslaten van focus op tegenpolen Vind een bindend onderwerp (geen standpunt) Pas op voor de blinde vlek van de verbinder (zijn/haar goede bedoelingen) Verbinder: niet neutraal “boven” alle partijen maar in het midden gaan staan Oprechte vragen-oprecht gaan luisteren-geen discussie-je eigen oordeel opschorten-existentiële dimensie niet uit het oog verliezen

Ten slotte Zwart-wit denken, polarisatie en conflict komen niet voort uit de verschillen (van identiteit). De eronder liggende processen, de existentiële thema´s lijken juist heel erg op elkaar. Omgaan met conflict moet je oefenen. Aandacht voor levensvragen en leren omgaan met facts of life is een opdracht voor het onderwijs.

In tweetallen + plenaire terugkoppeling Bedenk een situatie waarin in jouw leerlingen extreme uitspraken deden? Wat heb jij gedaan en hoe heeft dit uitgepakt? Kun je een link leggen met wat je zonet hebt gehoord? Wat betekent dit nu voor jouw praktijk? Welke samenwerking kan je zoeken? Wat heb je nodig? Plenaire terugkoppeling

Wat neem je mee van deze workshop? Afronding