Wondzorg bij ouderen: multidisciplinaire aanpak van een oud zeer Dr. Geoffrey debonnaire vAATCHIRURG AZ SINT ELISABETH ZOTTEGEM

Men hoopt oud te worden maar men vreest de ouderdom. Jean de la Bruyère

Wat is het probleem? Arts Patiënt Familie Overheid Woonzorg centrum Verpleging Arts Overheid Familie Woonzorg centrum

Wat is het probleem? Patiënt

Patiënt Epidemiologie ♂: 24 % ♀: 30 % ♂: 33 % ♀: 36 %

Patiënt Epidemiologie 2060 ♀ 84j 89,1j ♂ 79j 86,7j

Patiënt Epidemiologie

Verkoopkansen Identificeer problemen en kansen. Vermeld consumentenproblemen en definieer de aard van de product- of servicekansen die door die problemen worden gecreëerd.

Wat is het probleem? Verpleging

Verpleging

Verpleging 2010 De zorgsector wordt beschouwd als dé sector van de toekomst met een enorm groeipotentieel. Toch geraken de talrijke openstaande vacatures voor verpleegkundigen in woonzorgcentra zeer moeilijk ingevuld. Tot 2020 zullen naar schatting 39,000 en 53,000 nieuwe verpleegkundigen afstuderen.

Wat is het probleem? Overheid

Overheid 6e staatshervorming (Vlinderakkoord):overhevelen bevoegdheden naar de Vlaamse gemeenschap

Wat is het probleem? Familie

Familie

Wat is het probleem? Woonzorgcentra

Woonzorgcentra Woonzorgcentra Pro-profit 138 VZW 452 Openbare 219 Totaal 809 2013

Wat is het probleem? Arts

Arts Multipathologie Multifarmacie Tijd Mobiliteit Minder lange hospitalisaties

Voor we beginnen nog enkele bedenkingen Waarom bespreken van wonden De verouderende huid Habitus oudere patiënte: Multimorbiditeiten Ondervoeding

Waarom wonde bij rusthuispatiënten

De verouderende huid Intrinsieke factoren Oxidatieve stress: Productie van vrije radicalen Herstel mechanismen Extrinsieke factoren Roken UV licht Intrinsieke factoren bepalen voor 10-20% het verouderingsproces en zijn voornamelijk gebaseerd op genetisch verouderingsproces Extrinsieke factoren bepalen voor 80-90% het verouderingproces en zijn gebaseerd op omgevingsfactoren. Dunner Minder sterk Minder doorbloed

Habitus oudere patiënt 1. Multimorbiditeit

Waarom is dit interessant? Habitus oudere patiënt 1. Multimorbiditeit Waarom is dit interessant? Het effect van de ene behandeling op een andere co-morbiditeit Welke keuze van behandeling? Welke co-morbiditeit krijgt eerste aandacht? Inzet van middelen 1, Het effect van de ene behandeling op de andere co-morbiditeit. =>Is Metformin een goede behandeling voor type II diabetes, al dan niet in aanwezigheid van nierinsufficiëntie? 2, Welke keuze van behandeling? =>Zelfs indien aspirine, ACE‐I, diuretica, …. Een goede aanpak zou zijn voor een cardiaal belaste bejaarde, is dat dan ook nog zo als blijkt dat deze pat dan 15 pillen per dag moet nemen omdat hij nog een aantal andere aandoeningen heeft? Welke co-morbiditeit krijgt eerste aandacht?: worden wonden daardoor soms vergeten???

Wat is het effect van co-morbiditeiten op de wond(heling)? Habitus oudere patiënt 1. Multimorbiditeit Wat is het effect van co-morbiditeiten op de wond(heling)? Co-morbiditeiten Diabetes Neuropathie Chronische ontsteking Arteriële insufficiëntie Veneuze insufficiëntie COPD Paraplegie Corfalen Medicatie Steroiden NSAID Warfarine Chemotherapie Radiotherapie Opmerkingen bij medicatie: 1, Vaak polyfarmacie voor vele jaren: nog steeds altijd nodig? 2, Gevaar van combinatiepreparaten: nog steeds altijd duidelijk wat patiënt neemt?

II 63 % Habitus oudere patiënt 2. Ondervoeding Kans op drukulcus bij ondervoeding stijgt met 74%

Water Habitus oudere patiënt 2. Ondervoeding Chronische wondheling vraagt een verhoogde metabole nood. Hiertoe wordt een katabole reactie in gang gezet met stijging van de catabole hormonen (cortisol en catecholamines) met verhoogde stress met tevens afbraak van weefsels zoals opgeslagen vet, spmier, proteïnen voor de initiatie van de gluconeogenesis. aan micro- en macronutriënten

Wat is heerlijker dan een ouderdom, omgeven van jeugdige belangstelling. Marcus Tullius Cicero

Mogelijke denkpiste

Doel

Piste van aanpak Zoek de wonde Bepaal de wonde Typering van de wonde Genezing versus palliatie Aanpak van de wonde: TIME Dynamische multidisciplinaire aanpak Communicatie Holistische benadering van de patiënt

1 keer per week Zoek de wonde Patiënt Verpleegkundige Zorgkundige Huisarts CRA Familie Vrijwilliger Zoek de wonde 1 keer per week

Bepaal de wonde Typering Skintear Vasculair ulcus Neuropathisch ulcus Decubitus

Type wonde Skintear Wat Classifictie Skin tear wordt veroorzaakt door wrijvingskrachten in combinatie met verouderende huid Meest voorkomend aan de handen en scheenbenen. Classifictie

Type wonde Skintear Behandeling Huid niet verwijderen Niet hechten / (preferentieel) geen steristrips Bescherming van wonde met doorlaten van exsudaat Niet hechten: omringende huid is slecht doorbloed waardoor hechting bijkomend trauma geeft en ter hoogte van de skin tear ontstaat in de loop van de dagen zwelling waardoor de wonde onder druk kan komen staan door de hechtingen waardoor bijkomende schade.

Type wonde Decubitus Wat Definitie: Drukulcera ontstaan door verhoogde en niet ontlaste druk en dit meestal over benig uitsteeksels. 70% van alle decubiti gebeurt in de geriatrische populatie. Kan ontstaan binnen kwestie van uren.

Type wonde Decubitus

Type wonde Decubitus Classifictie

Chirurgische behandeling Type wonde Decubitus Classifictie Chirurgische interventie: debridement, musculocutane flap Kan jaren duren eer genezen. Chirurgische behandeling

1. Type wonde Decubitus Behandeling Alternerende houding / matras Nutritie Hydraterende crème bij droge huid Aanpak van faecale en urinaire incontinentie Alterneren: 1, Dynamische ondersteuning door middle van matras met elke 2 uur alterneren 2, Statische ondersteuning door middel van luchtkussens, gels,.. boven op de matras: statische ondersteuning alleen heeft geen significant effect op prevalence decubitus Voeding: Evaluatie via bepaling van albumin en pre-albumin, vitamin status Droge huid: Droge huid is een gekende risicofactor voor ontwikkelen van decubitus Incontinentieletsels: - Minder scherp afgelijnd Eerder purpere kleur Behandeling met cavilon of Menalindschuim

Type wonde Vasculaire ulcera Wat Classifictie Behandeling

1. Type wonde Neuropathische ulcera Wat Meestal bij diabetes Soorten: sensorisch, motorisch, autonoom Patiënten met verlies en sensatie:15x meer kans op ontwikkelen ulcus Callusvorming als predictor voor ulcus Door motorische neuropathie ontstaan van hamertenen en klauwtenen Opvolging van diabetici door pedicure/podologe Classifictie Behandeling

Vascularisatie arterieel 1. Type wonde Neuro-vasculaire ulcera Vascularisatie arterieel

Communicatie Bepaal de wonde 2.Genezing versus palliatie Co-morbiditeiten Diabetes Neuropathie Chronische ontsteking Arteriële insufficiëntie Veneuze insufficiëntie COPD Paraplegie Corfalen Leeftijd Algemene toestand / prognose Wil van patiënt Intensieverandering Communicatie Pijnbehandeling Controle infectie Controle exsudaat Wond geur

Aanpak van de wonde TIME

Dynamische multidisciplinaire aanpak Communicatie

Dynamische multidisciplinaire aanpak Communicatie

Patiënt Dynamische multidisciplinaire aanpak Holistische benadering van de patiënt Patiënt Wonde Medicatie Co-morbiditeiten

Conclusie Algoritme TIME DYNAMISCHE COMMUNICATIE Wekelijkse controle patiënt Type Bepaal wonde Genezing? Comorbiditeiten Medicatie Voeding TIME DYNAMISCHE COMMUNICATIE geoffrey.debonnaire@sezz.be 09 364 84 25

Conclusie Algoritme TIME DYNAMISCHE COMMUNICATIE Wekelijkse controle patiënt Type Bepaal wonde Genezing? Comorbiditeiten Medicatie Voeding TIME DYNAMISCHE COMMUNICATIE geoffrey.debonnaire@sezz.be 09 364 84 25