Populisme in Nederland en Europa. College 1 Mark vlek de Coningh Stichting Oud geleerd, Jong Gedaan

Programma College 1: Populisme, een nieuw fenomeen? Wat zeggen wetenschappelijke inzichten over populisme, en is het populisme in Nederland en Europa eigenlijk wel nieuw? College 2: Populisme in Nederland: Fortuyn, Wilders en verder Hoe ziet populisme er uit in Nederland? Zijn Fortuyn, Wilders en andere populisten hetzelfde? College 3: Populisme in Europa: Brexit, Le Pen en Duitsland Wat kunnen we zeggen over de manier waarop populisme is opgekomen in Europa? Kunnen we dat verklaren, en is er met de afgelopen Nederlandse en Franse verkiezingen het populisme een halt toegeroepen? College 4: Grenzen van het populisme: Putin, Erdogan, Trump? Zijn er parallellen te trekken tussen populisme in Nederland, Europa en bijvoorbeeld in andere landen zoals de VS, Rusland, Venezuela en Turkije? Is dat nog wel populisme te noemen?

Populisme, een nieuw fenomeen? Programma: Hoe definiëren we populisme? Populisme als ideologie Populisme als strategie Populisme als stijl Soorten populisme (Radicaal) rechts populisme Links populisme Is populisme in Nederland een nieuw fenomeen?

Hoe definiëren we populisme? Populisme is niet iets wat makkelijk te definiëren is  er is nog veel wetenschappelijk debat over wat populisme precies is en… … misschien is het helemaal niet mogelijk om één eenduidige definitie van populisme te geven. Drie ‘populaire’ manieren om populisme te definiëren: Als ideologie Als strategie Als stijl

Populisme als ideologie Cas Mudde Politicoloog van Nederlandse origine, nu docent aan de University of Georgia (USA) Een van de belangrijkste experts op het gebied van (radicaal rechts) populisme “Populism as a thin-centered ideology”

Populisme als ideologie Ideologie dus een specifiek gedachtengoed: ‘an ideology that considers society to be ultimately separated into two homogenous and antagonistic groups, the ‘pure people’ versus ‘the corrupt elite’ and which argues that politics should be an expression of the general will of the people.’ (Mudde, 2008) ‘Thin-centered’ Een beperkte kern: geen breed uitgemeten gedachtengoed zoals ‘socialisme’ of ‘liberalisme’ en daarbij vooral normatief van aard. Twee implicaties: Compromis met ideologisch populisme is moeilijk (al dan niet onmogelijk): tegenstanders zijn immers corrupt, slecht etc. Het is makkelijk om ideologisch populisme te combineren met andere ideologieën Links populisme, rechts populisme

Populisme als strategie Kurt Weyland Oorspronkelijk Duitse academicus, nu aan het werk op de University of Texas (USA). Belangrijke expert op het gebied van Zuid- en Latijns-Amerika. Populism as a ‘power capability’

Populisme als strategie Capability, dus een soort van machtsmiddel “an individual leader seeks or exercises government power based on support from large numbers of followers”. (Weyland, 2001) Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld militaire of economische macht Massale bevolkingssteun is echter fragiel Populisme als strategie vereist vaak van de leider dat zij op informele en zeer charismatische wijze de bevolking achter zich zien te krijgen. Gebruik van referenda, hoge waarderingscijfers en demonstraties. Zolang geloofwaardig blijft dat er brede steun is voor de leider, is daadwerkelijk ‘machtsvertoon’ vaak al overbodig. Deze vorm van populisme komt veel voor in Latijns- en Zuid- Amerika.

Populisme als stijl Benjamin Moffitt PhD van Sydney University, nu postdoc aan Uppsala University (Zweden) Vooral een kritisch tegengeluid in het debat rondom populisme. “a relatively wide disparity in populist actors’ ideologies, discourses and political and organisational strategies”

Populisme als stijl Inductieve benadering van populisme Dus: welke eigenschappen delen mensen/groepen/partijen die breed geaccepteerd worden als ‘populistisch’? Drie belangrijke elementen: Populisten beroepen zichzelf op de wil van het volk. Maar in tegenstelling tot bij ideologie zijn ze niet altijd tegen een corrupte elite. Populisten kunnen nergens tegen zijn, of tegen een ander fenomeen zoals Europa, immigranten etc. Populisten gebruiken beelden van crisis, dreiging, urgentie en afbraak als drijver voor hun ideeën. Populisten bezigen vaak ruwere taal dan in het regulier politiek debat. Omdat zij ‘het volk’ (1) vertegenwoordigen stellen zij zich wars op van het taalgebruik dat de gevestigde orde gebruikt dat juist geleid heeft tot deze crisis (2). Beter in staat om alle soorten populisme te omschrijven?

Verschillende soorten populisme Welke omschrijving spreekt het meest aan? Waarom? Wat zijn voor- en nadelen van de verschillende omschrijvingen? Populisme als ideologie op dit moment de meest dominante omschrijving in het debat.

Verschillende typen populisme Als men het heeft over populistische partijen heeft men het vaak over een van twee fenomenen: (Radicaal)-rechts populisme (Radicaal)-links populisme (Radicaal)-rechts populisme is met afstand het meest voorkomend. Waarom ‘radicaal’? In tegenstelling tot reguliere partijen, verwerpen ‘radicaal’ populistische partijen vaak in meer of mindere mate verworvenheden van de liberale democratie. Denk hierbij aan de rechtsstaat, parlementen etc. Vaak ‘tegen het systeem’

Rechts-populistiche partijen

Links-populistische partijen

Is populisme een nieuw fenomeen?

Vragen?