“Ik vind het zo spannend !” - over angsten bij jonge kinderen Ida Dom kinderpsychologe gedragstherapeute www.kroost;be ida.dom@skynet.be

Bedoeling ? Achtergrond = ontwikkeling Angst in het algemeen Typische angsten per leeftijd Hoe omgaan met angst ? Uitwisseling / ruimte voor vragen

Het prille begin…. Een baby is helemaal afhankelijk... Ik mag er zijn… De wereld is goed ! Een baby is helemaal afhankelijk... Hechting als basiswerk Scheidingsangst +/- 8 mndn Een goede afhankelijkheid Is het begin van een stevig zelfvertrouwen !

Een peuter... trotsfase ontdekken wat ik kan – de macht van taal Ik ben… en ik kan… !!! trotsfase ontdekken wat ik kan – de macht van taal oefenen met boosheid ! nog geen/zeer weinig inlevingsvermogen …en dus is hij tegelijkertijd afhankelijk, aanhankelijk én zelfstandig !!

De kleuter in ontwikkeling grote nieuwsgierigheid “waarom ?” Hoe zit de wereld in elkaar ? Hoe zitten relaties tussen mensen in elkaar .? heel krachtige fantasie, nog niet beperkt door rationele een eigen wereld creëren ingebeelde vriendjes magisch denken de kracht van spel en creatief bezig zijn Ik ben een … jongen/meisje Ik voel … ik maak…

Het schoolkind in ontwikkeling een wat ‘rustigere periode’ lichamelijk veel bezig met de wereld ontdekken; meten en weten ! sterke ontwikkeling van zelfcontrole zichzelf positioneren tov de klasgroep sterk rechtvaardigheidsgevoel zich aanpassen aan de groep MAAR ook uittesten van grenzen vb pesten, dieren mishandelen, vuile moppen, overmoedig zijn, … Ik denk… Ik onderzoek…

Angsten…. zijn levensnoodzakelijk ! angst als “wachter” zijn besmettelijk angst als “olievlek” vragen om hulp, maar ook begrenzing. Onduidelijke grenzen geeft meer angst

Angsten bij peuters en kleuters verlatingsangst onvolledig tijdsbesef zich nog geen /onvoldoende voorstelling kunnen maken van wat er niet is taal is nog ontoereikend de wereld is nog zo overrompelend ‘kleuterangsten’ donker en onweer dieren dokters, tandarts, kapper monsters en fantasiefiguren lichamelijk letsel, zz pijn doen WANT - nog niet begrijpen van gebeurtenissen, nog geen overzicht - fantasie die nog niet wordt ingeperkt door kennis

Angsten bij schoolkinderen bij stress of moeilijke gebeurtenissen: ook verlatingsangst of ‘kleuterangsten’ angst voor ideeën “jamaar, wat als .. ?” dingen die echt zouden kunnen gebeuren overschatten van gevaren (ziekte, dood, scheiding, natuurramp, misdaden,….) fantasie is geen geruststelling meer sociale angsten angst om er niet bij te horen faalangst ‘Ik kan het niet’ is makkelijker dan wanneer het niet zou lukken als ik probeer ! clownesk gedrag is makkelijker dan uitgelachen worden als het me niet lukt

Het ‘bange kind' Wat is er eigen aan eerder angstige kinderen ? vaak denkers behoefte aan controle naar binnen naar buiten moeite om zichzelf af te grenzen en voor zichzelf op te komen moeite met boosheid/agressie wil graag in contact blijven met volwassenen vertaalt moeilijke gevoelens (soms) lichamelijk Controle naar binnen = rationalisatie/afweer Naar buiten = volwassenen in hun macht willen hebben – eisend, controlerend gedrag

En wat dan ? Bedenk even voor jezelf: wat is jouw valkuil in het omgaan met de angst(en) van je kind(eren) ? Ontkenning ? “daar moet je toch niet bang voor zijn !!” Meestromen ? “ik vind het zo verschrikkelijk wanneer mijn kind bang is !” Overbeschermen ? “Als je bang bent, hoef je niet te gaan hoor !” Niet betrokken zijn ? “daar groeien ze wel over !”

Wat heeft een bang kind nodig ? begrip – begrenzing

Begrip…. Laat kind vertellen waar het wel en niet bang van is – zonder oordeel ! Echt luisteren - stel open vragen !! Vertel ook wel eens waar jij bang van was als kind (of waar je nu bang voor bent).

Begrip voor de angst … verschil maken tussen voelen en doen “Ik ben bang, en toch….” op een rustig moment de angst leren kennen Waarvan ben je bang ? (evt laten tekenen) Wat denk je dan ? hoeveel ben je dan bang ? (thermometer) Wat doe je allemaal als je bang bent ? Waar heb je last van ? Waar heeft iemand anders last van ? laat een kind zijn angst tekenen, kleien, uitspelen, …. (liefst met zo levensecht mogelijk materiaal !)

Wat heeft een bang kind nodig ? begrip – begrenzing

Begrenzing… nadenken over je eigen mening EN als je tot een besluit gekomen bent, dit ook uitvoeren Jij maakt het kind duidelijk wat er nu zal gebeuren. Sta niet te vaak toe dat een kind uit angst steeds meer dingen niet doet. vermijding doet angst toenemen… en zelfs uitbreiden naar andere gebieden !

Begrenzen met fantasie ? de rijke, onbegrensde fantasie en het magisch denken kunnen een kind ook sterker maken ! laat ze zelf oplossingen bedenken Wie/wat zou jou kunnen helpen ? Wie kan er dat waar je bang van bent verjagen ? laat kind vertellen over bange droom en verzin samen een goed einde

het kind houdt altijd de controle !! Samen oefenen…. Oefenen in spel begint vaak al bij peuters in het durven motorisch bezig zijn, papa die stoere wilde spelletjes doet … kan je ook echt samen stapjes in zetten – zonder dwang ! Oefenen tijdens het voorlezen prentenboeken sprookjes Basisregel: het kind houdt altijd de controle !!