Ontwikkelingspsychologie voor het Onderwijs Inleiding 1 Situering -Nature versus Nurture debat -Aangeboren factoren komen niet overal even sterk tot uiting (Rigter, 2013) -Leren gebonden aan periode = Sensitieve periode (bv taal, hechting, prenatale periode) 2 Zelfbepaling en Autonomie -Het creatieve kind – zelfbepaling is wel afhankelijk van leeftijd 3 Waarom ontwikkelingspsychologie -Kennis voor opvoeden en onderwijzen, uitstippelen beleid, beslissingen voor welzijn kind, kennisontwikkeling 4 Is de ontwikkeling van het kind continu of niet? -Kwalitatieve benadering (in stapjes zoals Piaget, Freud,…) -Kwantitatieve benadering (meer geleidelijk, sterker of zwakker) P.Dejonckheere ©

Ontwikkelingspsychologie voor het Onderwijs Inleiding 5 Ontwikkeling weergeven -Door middel van periodes (opdeling op basis van leeftijd, vooral kijken wat een kind moet kunnen)Bv prenatale periode, babytijd, adolescentie, … -Door middel van ontwikkelingsopgaven (vooral kijken op welke manier een kind omgaat met problemen = coping) Voorbeelden: een veilige hechting trachten te bereiken tussen 0-2 jaar, een geweten ontwikkelen tussen 2 en 5 jaar, enz. Ontwikkelingstaken zijn dan de manieren waarop opvoeders en leerkrachten de ontwikkelingstaken kunnen ondersteunen. Voorbeelden: om een veilige hechting te ondersteunen  fysiek contact zoeken P.Dejonckheere ©

Ontwikkelingspsychologie voor het Onderwijs Inleiding 6 Een aantal visies op de ontwikkeling van kinderen Psychodynamische benaderingen Focus op wisselwerking tussen onbewuste en omgeving Ervaringen kindertijd van belang Freud, Erikson vertrekken vanuit deze benadering Dromen interpreteren, kindertekeningen analyseren, vrije associatie, …

Ontwikkelingspsychologie voor het Onderwijs Inleiding Behaviorisme -Ook wel leertheorieën -Focus op ervaringen en meetbaar gedrag (geen dromen, gedachten, verlangens, enz.) -Voor onderwijs: aandacht voor effecten van straf en beloning en conditionering Klassieke conditionering -Leren een ervaring voorspellen (bv hond van Pavlov  hond leer een bel met voedsel te associëren). Watson: Proef met kleine Albert (angst aanleren) Via conditionering kan men ook dingen afleren Operante conditionering -Men leert dat gedrag aanleiding geeft tot een specifiek gevolg (= instrumentele conditionering). Hierbij zijn van belang: -Positieve bekrachtiger = beloning (versterkt gedrag) -Negatieve bekrachtigers = vermijden van iets onaangenaams (versterkt gedrag) -Straf = toedienen van iets onaangenaams of wegnemen van iets aangenaams (vermindert gedrag)

Ontwikkelingspsychologie voor het Onderwijs Inleiding Dynamische Systeemtheorie (DST) -Focus op interactie kind – omgeving  elke ontwikkeling is dus uniek -Omgeving + Kind = Systeem dat zich voortdurend aanpast (Dynamisch en Zelforganiserend) Embodied cognition -Denken niet los zien van het lichaam waarin denken plaatsvindt -Kennis ontstaat in de interactie tussen lichaam, omgeving en taak -Lichamelijke activiteit is dus van belang voor leren (bv getallen schatten) Twee vormen van lichamelijke activiteit hebben een ander effect op leren …

Ontwikkelingspsychologie voor het Onderwijs Inleiding Neurowetenschappelijke benadering -Verbanden zoeken tussen functies van de hersenen en gedrag  Educatieve neurowetenschappen (bv rol van hersenfuncties onderzoeken in ADHD, dyscalculie enz.)

Ontwikkelingspsychologie voor het Onderwijs Inleiding 7 Onderzoeksmethodes voor de ontwikkelingspsychologie Observationeel onderzoek Vooral kijken wat kinderen doen of luisteren wat ze zeggen enz. Soms observatielijst gebruiken Soms video-opnames Geen manipulatie Je kan samenhangen ontdekken (bv samenhang tussen pesten en verveling) Experimenteel onderzoek Je manipuleert als onderzoeker om het effect van iets (onafhankelijke variabelen) op iets anders (afhankelijke variabelen) te onderzoeken.

Ontwikkelingspsychologie voor het Onderwijs Inleiding Longitudinaal onderzoek Veranderingen nagaan in de ontwikkeling van het kind door kinderen over de jaren heen te volgen. Kan voor observationeel als voor experimenteel onderzoek. Cross-sectioneel onderzoek - Kinderen worden niet gevolgd, wel kinderen vergelijken van verschillende leeftijden tegelijkertijd.