Successie

“Van niets naar zelfregulerend bos” Wat is Successie? - Op opeenvolging van ontwikkeling van natuurlijke processen - Als er geen beheer plaatsvind zal Nederland veranderen in bos “Van niets naar zelfregulerend bos”

Ontwikkeling stadia De genoemde stadia volgen elkaar niet noodzakelijk op. Als gevolg van bijvoorbeeld bosbranden, stormen en/of menselijk ingrijpen (kaalkap) kan de ontwikkeling terugvallen naar een vroeger stadium of kan zich herhaling van hetzelfde stadium voordoen.

Structuur- of ontwikkelingsfasen Binnen elk (bos)successiestadium komen verschillende ontwikkelings- of structuurfasen voor. De volgende fasen worden onderscheiden: - kale fase - jonge fase - dichte fase - stakenfase - boomfase - aftakelingsfase

Kale fase Kruiden en grassen concurreren met eenjarige bomen en struiken. Ruigtevegetatie kunnen optreden. In productie bossen ontstaat deze fase meestal na (kaal)kap.

Jonge fase De houtige vegetatie groeit boven de kruiden en grassen uit. In een natuurlijk bos zijn de boompjes ontstaan door natuurlijke verjonging en in productiebossen door gestuurde natuurlijke verjonging of door planten. De jonge fase ontstaat meestal 1 tot 5 jaar na de kale fase.

Dichte fase De bomen vormen een gesloten vegetatie. Je spreek van het sluiting komen van de opstand. De lichtbehoevende kruiden en grassen verdwijnen langzaam. De kronen van de bomen lopen tot aan de grond. Als gevolg van lichtgebrek sterven de eerste onderste takken af. Meestal 5 tot 10 jaar na kale fase.

Stakenfase In deze fase is sprake van sterke lengtegroei. Onderlinge concurrentie is zo groot dat de kronen slank blijven en het sterven van de onderste takken op grote schaal plaatsvindt. Lange dunne stammen met een kleine kroon erop kenmerken deze fase. De eerste schaduw-tolerante planten (vaak varens) verschijnen. Meestal 10 tot 40 jaar na kale fase

Boomfase Ook wel volgroeide fase genoemd. Door de onderlinge concurrentie of door ingrijpen van de mens, is het aantal bomen sterk teruggelopen. Hierdoor kunnen de kronen en stammen van de winnende bomen veel groter en dikker worden. Door de gelaagdheid van het kronendak neemt de zijdelingse lichtinval toe. Hierdoor neemt de kans op een ontwikkeling van mos- kruid- en struiklaag toe. Meestal 40 tot 200 jaar na de kale fase

Aftakelingsfase In deze fase raken de bomen fysiek aan hun einde en sterven zij na verloop van tijd af. Het sterven van bomen kan soms jaren duren. Doordat niet alle bomen gelijke tijd en in hetzelfde tempo afsterven. Ontstaan hier en daar open plakken in het bos. Op de open plekken krijgen nieuwe plantensoorten weer een kans, in feite begint de cyclus opnieuw.

Ontwikkelings- of structuurfasen Kale fase jonge fase boomfase stakenfase dichte fase Aftake- lingsfase

Welke fase/stadium is dit?

Welke fase/stadium is dit?

Welke fase/stadium is dit?

Welke fase/stadium is dit?

Welke fase/stadium is dit?

Welke fase/stadium is dit?

Welke fase/stadium is dit?

Welke fase/stadium is dit?

Welke fase/stadium is dit?

Welke fase/stadium is dit?

Welke fase/stadium is dit?

Welke fase/stadium is dit?

Welke fase/stadium is dit?

Bosstructuur Kenmerkend voor de leefgemeenschap bos is de gelaagdheid van de vegetatie (verticale structuur). Afhankelijk van de standplaats komen in bos de volgende lagen of etages voor: bodem- of schimmellaag Moslaag kruidlaag Struiklaag Boomlaag

Gelaagdheden van bos Ook de boomlaag zelf kan gelaagd zijn. Je spreekt dan van boven, midden- en onderetage. In de onderetage is het bovenste deel van de struiklaag inbegrepen. In sommige bossen kunnen een of meerdere lagen ontbreken. Duidelijke, scherp afgelijnde bosetages zijn bovendien eerder een kenmerk van productiebossen. Ruimtelijke structuur van natuurlijke bossen is ingewikkelder.

Verschillende bosdoeltype Productiebos Recreatiebos Natuurbos Geïntegreerd bos

Productiebos Monocultuur Veel dezelfde leeftijd Weinig/geen gelaagdheden (dynamiek) Weinig/geen natuurwaarde Exoten, sterke verjonging (dg,l,ae)

Recreatiebos Soorten diversiteit Markante bomen Mountainbike / ruiterroutes Wandelroutes Soorten diversiteit Soorten diversiteit Markante bomen Goed begaanbare wandelpaden Wandelroutes Recreatievoorzieningen Ruiter/mountainbikepaden

Natuurbos Verschillende leeftijden Gelaagdheden / dynamiek Doodhout Soorten diversiteit flora / fauna Doodhout staand / liggend (± 10%) Gelaagdheden (dynamiek) Inheemse soorten flora / fauna Verschillende leeftijden Gelaagdheden / dynamiek Doodhout Diversiteit J Tijssen 2008

Geïntegreerd bosbeheer Drie beheersdoeleinde in èèn, gelijkwaardig aan elkaar Houtproductie Natuur Recreatie Diversiteit Natuurlijke leefomgeving Houtoogst Recreatie Natuurwaarde

Einde