Casus gesprekstechnieken Seksueel dysfunctie bij mammacarcinoom

Take home message Doel casus: Oefenen gesprekstechniek seksuele anamnese Weet de hulpvraag Biopsychosociaal model Responsmodellen/ angst vermijdingscirkel Weegschaalmodel bij verlangen PLISSIT Seksuele revalidatie: non coitale seks

Seks na mammacarcinoom Casus Mevrouw Jansen, 40 jaar, status na mammacarcinoom (2 jr geleden) met mamma amputatie en adjuvante chemotherapie komt voor een uitstrijkje. Patiënte is amennoroeisch. Ze komt in het ziekenhuis omdat het uitstrijkje bij de huisarts niet is gelukt. Verwijsbrief: Uitstrijkje ikv BVO niet gelukt. Speculumonderzoek niet mogelijk tgv pijn. Rollenspel 1: hoe begin je je consult?

Seks na mammacarcinoom Casus Mevr Jansen: “Vrijen?? Ik heb geen zin om met hem te vrijen”. Mijn vorige uitstrijkje was gevoelig, maar lukte wel bij de huisarts.

Seks na mammacarcinoom Hulpvraag verdiepen & verhelderen: Er is pas sprake van dysfunctie indien de persoon last ervaart. “Vrijen?? Ik heb geen zin om met hem te vrijen”.

Seks na mammacarcinoom Seksualiteit bespreekbaar maken met kleren aan, bij voorkeur niet tijdens onderzoek.

Seks na mammacarcinoom Rollenspel 2: verdiepen seksuele anamnese

Seks na mammacarcinoom Casus: Ik heb sinds 1.5 jaar geen zin meer in seks met mijn partner. Ik merkte dat ik minder vochtig was dan voor mijn behandeling voor mammacarcinoom. Het vrijen nadien vond ik al spannend en was direct erg pijnlijk. Welke vragen roept dit op?

Seks na mammacarcinoom Tutor informatie Casus: Mevr Jansen: Voor de diagnose van mijn borstkanker was de seks als vanzelfsprekend. Het initiatief lag aan beide kanten en seks bestond uit een kort voorspel waarna gemeenschap. Seks zonder gemeenschap vond niet plaats. Ik had destijds een normaal verlangen, meestal goede opwinding en kon een orgasme bereiken. Seks betekent voor mij een stuk gebondenheid en liefde met saamhorigheid binnen de relatie. Daarnaast gaf het mij vroeger altijd zelfvertrouwen voor mijzelf en vertrouwen over onze relatie. Na de behandeling voor mijn borstkanker vond ik mijzelf niet meer aantrekkelijk en was ik bang dat mijn man niet meer opgewonden van me zou raken. Daarnaast merkte ik zelf al dat ik minder vochtig werd sinds de chemotherapie, waardoor ik de penetratie met spanning tegemoet zag. Ik heb hierover eigenlijk nooit met mijn partner gesproken. Nadat de eerste keren penetratie niet goed lukten doordat het erg pijnlijk was bij het naar binnengaan, zijn we gestopt en gaf mijn man aan dat het niet zo erg was, “ik ben namelijk zo veel meer dan alleen seks” zei hij. Toch denk ik dat we het beiden missen….

Seks na mammacarcinoom Vervolg Casus: Tot 2 jaar geleden was ik altijd gezond en gebruikte ik geen medicatie, behalve lactulose omdat ik vaak een wat moeilijke stoelgang had. Op het moment dat de diagnose borstkanker bij mij werd vastgesteld, kreeg ik paroxetine voorgeschreven ivm veel spanningen rondom de diagnose en de behandelingen. Het afgelopen half jaar gaat dit eigenlijk prima. Door de borstamputatie schaam ik mij wel veel meer voor mijn lichaam, ik ga bijv niet meer naar de sauna terwijl ik daar eerder erg van kon genieten samen met mijn partner. Ook voor mijn partner schaam ik mij, ondanks dat we al 10 jaar zijn getrouwd en we elkaar al 14 jaar kennen. Ik heb een fijne stabiele relatie waarin het eigenlijk altijd voor de wind ging, we vullen elkaar aan en ik weet zeker dat ik alles met mijn partner kan delen, maar toch lukt het me niet om dit onderwerp te bespreken. Er hebben geen negatieve seksuele ervaringen plaatsgevonden tot het moment van pijn bij het vrijen.

Seks na mammacarcinoom Seksuele responsmodellen Masters & Johnson 1966 Basson 2001

Seks na mammacarcinoom ANGST VERMIJDINGSCIRKEL Pijn Angst Spierspanning Wrijving Seksuele respons ↓

Seks na mammacarcinoom

Seks na mammacarcinoom SEKSUELE ANAMNESE: Klacht verheldering: Hulpvraag / verwachtingen Probleemverkenning: Beïnvloedende factoren Seksuele VG Medische VG Psychosociale situatie Relationele situatie Probleemformulering WEES NIEUWSGIERIG!

Seks na mammacarcinoom Casus: Er blijkt sprake van een hoge uitgangsspanning van de bekkenbodem met geen mogelijkheid tot actieve relaxatie. De Touch test is negatief. Er is een duidelijk beeld van atrofie zichtbaar.   Rollenspel 3: uitleg van het probleem

Seks na mammacarcinoom LIMITED INFORMATION: Uitleg van je bevindingen tav beïnvloedende factoren op het seksuele probleem Weegschaal verlangen Biologisch: SSRI, postmenopauze Psychologisch: Angst- vermijding (BB), body image Sociaal: gb Relationeel: Vaste manier van vrijen, essentie communicatie

Seks na mammacarcinoom Weegschaal Gianotten

Seks na mammacarcinoom Effect antidepressieve medicatie

Seks na mammacarcinoom HRT en Mammacarcinoom: HRT en Tibolon zijn gecontra-indiceerd bij vrouwen met een VG van mammacarcinoom vanwege een verhoogde kans op recidief (HABBITS trial) HRT is gecontra-indiceerd ivm verhoogde kans op contralaterale mammacarcinoom. Het risico op contralaterale mammacarcinoom is mn hoog bij BRCA draagsters. Preventieve mastectomie doet dit risico met 90% dalen. De BRCA1 gen mutatie draagsters zijn een aparte groep: Vaak ER negatieve mammacarcinoom HRT kun je overwegen indien ER negatieve tumor en contralaterale mastectomie heeft plaatsgevonden, echter risico’s zijn niet goed onderzocht Ref: The management of menopausal symptoms in breast cancer survivors: a case- based approach. Lammerink EAG et al. Maturitas 2012

Seks na mammacarcinoom Specific suggestions Pijnverbod: wel blijven vrijen! Doel: zorgen dat verlangen en opwinding terug komt en iig niet verder wordt aangetast. Oculentum Simplex Hyalofemme/ Replens: vaginale bevochtiger. (TZT, zodra er wat naar binnen gaat) Advies SSRI iom HA afbouwen en stoppen of switchen Advies BB fysiotherapie

Seks na mammacarcinoom U heeft een cursus Seksuologie gevolgd en u vraagt of u een volgende afspraak samen met haar partner kan maken, zodat u de relationele aspecten en de seksuele relatie samen verder kunt uitdiepen en mogelijke oefeningen kunt bespreken. Casus: U ziet Dhr en Mevrouw Jansen gezamenlijk op uw polikliniek. Rollenspel 4: gesprek met echtpaar

Seks na mammacarcinoom Casus: Ter voorbereiding voor de tutor: tussentijds zie je patiënte terug op je spreekuur. Ik ben nu 3 keer bij de bekkenbodemtherapeute geweest en daar werd me al snel duidelijk hoe gespannen mijn bekkenbodem was. We doen momenteel oefeningen ter ontspanning wat steeds beter gaat. De volgende afspraak gaan we de spanningen ook meten om te kijken wat er gebeurd als ik nu ga ontspannen. Het smeren van de zalf gaat goed, in het begin was dit licht pijnlijk maar ondertussen niet meer. Het kan geen kwaad, maar ik zie er eerlijk gezegd ook niet veel baat van in. Ik heb het seksuele probleem ook thuis kunnen bespreken. Gelukkig vroeg Johan er zelf al naar omdat hij wist dat ik hiervoor een afspraak had gemaakt. We zijn samen tot de conclusie gekomen dat we hier wel wat verder mee willen. Ik heb hem het pijnverbod kunnen uitleggen en ook voorgesteld dat we misschien op andere manieren kunnen proberen te vrijen. Dit leek ons een goed plan maar al met al zijn we er nog niet echt toe gekomen. Iom mijn huisarts zijn we de paroxetine gestopt en dat gaat eigenlijk prima!

Seks na mammacarcinoom Casus: Dhr Jansen: We zijn 10 jaar getrouwd en bijna 15 jaar samen, dat maakt dat we elkaar door en door kennen en ook vertrouwen denk ik. Ik voel me prettig bij Carla en ik voel me aangetrokken tot haar. We vullen elkaar goed aan, data waar zij wat onzeker is, kan ik haar zelfvertrouwen geven en daar waar ik de bomen door het bos niet meer zie brengt zij de structuur aan. Ik merk wel dat Carla sinds de borstkanker meer onzeker is over haar lichaam en het lukt me niet haar de juiste dosis zelfvertrouwen hierover terug te geven. Voor de borstkanker hadden we een prima seksleven. We deden het gemiddeld 2 x per week en toonden hierbij beide wel initiatief. Tijdens de behandeling was Carla natuurlijk erg moe en wilde ik haar niet belasten. Toen we na de behandeling voor het eerst weer gingen vrijen zag ik aan Carla dat het pijnlijk was en toen ben ik meteen gestopt. Ik wil haar geen pijn doen. Daardoor masturbeer ik tegenwoordig wel af en toe, dit gaat zonder problemen. Mw Jansen: onze seks bestaat eigenlijk altijd uit een periode van kussen op de bank waarbij we elkaar strelen. In het verleden werd ik erg opgewonden als Johan mijn borsten streelden maar nu voel ik daar veel spanning bij. We gaan daarna naar boven en verwennen elkaar daarna beide met de hand. Zodra er een goede erectie is gaan we over tot de echte daad. Het lukte ons vaak om beide hierbij een orgasme te krijgen, hoewel bij mij deze vaker optrad bij het voorspel. Ik masturbeerde in het verleden wel eens maar momenteel niet meer. Seks zonder penetratie hebben we eigenlijk nooit gedaan.

Seks na mammacarcinoom Wat gaat u nu doen? Opnieuw limited information in bijzijn partner en tav relationele factoren? Specific suggestions? Gaat u een verdere therapie starten? Zo ja, welke? (Intensive Therapy)

Seks na mammacarcinoom en seksualiteit Intimiteit Gelijkwaardigheid Delen van emoties Problemen oplossen Communicatie Betrokkenheid

Seks na mammacarcinoom Sensate Focus

Take home message Doel casus: Oefenen gesprekstechniek seksuele anamnese Weet de hulpvraag Biopsychosociaal model Responsmodellen/ angst vermijdingscirkel Weegschaalmodel bij verlangen PLISSIT Seksuele revalidatie: non coitale seks

Gesprekstechnieken seksuele anamnese VRAGEN OF AANVULLINGEN?