Flexibel werken – Gezond werken? De Gezonde Ambtenaar: Flexibel werken – Gezond werken? Welkomstwoordje Voorstellen Leuk hier te mogen vertellen over mijn onderzoek. Ik beperk me tot de hoofdzaken, maar als u interesse heeft hoor ik graag. Ik vertel er graag meer over! Dr. Hylco H. Nijp 23-03-2017

Flexibel werk: “Werktijdcontrole” Wat is werktijdcontrole (WTC)? De mogelijkheid van de werknemer om zelf duur, planning en verdeling van de werkuren te bepalen Bijvoorbeeld: Flextime, zelfroosteren, Het Nieuwe Werken In mijn onderzoek over ‘flexibel werken’ heb ik vooral gekeken naar flexibele werktijden – zelf kunnen bepalen wanneer je je werk uitvoert. In de praktijk bestaan hiervoor diverse invullingen, zoals ‘flextime’ – waarbij je binnen bepaalde tijden aanwezig dient te zijn maar verder vrijheid hebt in de uren daaromheen – zelfroosteren, waarbij je zelf in overleg met leidinggevende en team het werkrooster bepaalt – en tegenwoordig ‘Het Nieuwe Werken’, wat inmiddels al helemaal niet meer zo heel nieuw is.

Flexibel werk: “Werktijdcontrole” Wat is werktijdcontrole (WTC)? De mogelijkheid van de werknemer om zelf duur, planning en verdeling van de werkuren te bepalen Bijvoorbeeld: Flextime, zelfroosteren, Het Nieuwe Werken Relevantie? 1. Gezond werk 2. Werk-privé balans 3. Motiverend werk 4. Toenemende flexibilisering Waarom is dit nu relevant, ofwel waarom heb ik hier vijf jaar onderzoek naar gedaan? Omdat ik denk dat die werktijden relevant zijn! Iedereen die werkt heeft werktijden, e uit onderzoek blijkt dat die werktijden samenhangen met de gezondheid van je werk, stress, vermoeidheid en ook bevlogenheid, etc. Iets breder kijkend raakt het idee van flexibele werktijden aan een drietal relevanties: Ten eerste streven we naar gezond werk. Inmiddels is bekend dat werk, hoewel het vaak leuk is, ook belastend kan zijn voor een persoon. Dit maakt dat we zoeken naar een manier om werk zo gezond mogelijk te maken. Met de trend van vergrijzing en ontgroening van de werkbevolking en in het kader van verhoogde AOW leeftijd is ‘gezond werk’ een relevant thema geworden Ten tweede: tegenwoordig zijn zowel mannen als vrouwen werkzaam, wat heel mooi is. Maar waar vroeger de een aan het werk was, en de ander al het werk thuis uitvoerde is deze verdeling vervallen. Dit is mooi, maar betekent ook dat werkende mens is opgezadeld met een ‘dubbele taaklast’. Hierdoor komt de werk-privé balans onder druk te staan, wat uiteindelijk kan leiden tot stress en vermoeidheid. Niet leuk voor de persoon die niet het leven heeft wat hij wenst, niet goed voor de organisatie. Ten derde willen we tegenwoordig dat werk leuk is. Vroeger nam je gewoon een baan tot je pensioen. Leuke dingen deed je naast je werk wel. Tegenwoordig is het steeds belangrijker dat werk ook leuk is. Om jong en/of getalenteerd personeel aan te trekken en vooral te behouden moet werk dus tegenwoordig leuk zijn. Tot slto zien we dat door een toenemende flexibilisering het in toenemende mate mogelijk is om werk flexibel in te richte.n. Met internet, laptops, mobieltjes en altijd verbonden wereld kunnen we altijd en overal ons wrk uitvoeren, wat bijdraagt aan ruimte voor flexibiliteit.

Flexibel werk - Gezond werk? Flexibiliteit (Tijd/plaats) Herstel Werk-privé balans Motivatie

Het Nieuwe Werken ? Tijd- en plaatsonafhankelijk werken Gebruik van ICT Resultaatgericht werken ‘Zonnig’ perspectief ‘Somber’ perspectief ?

Doel onderzoek Overzicht geven van wetenschappelijk bewijs voor relatie tussen WTC en diverse relevante ‘uitkomsten’ Inzicht geven in prevalentie van WTC (toegang, behoefte, gebruik) onder Nederlandse werknemers Effecten onderzoeken van ‘Het Nieuwe Werken’ op organisatie van werk en welzijn en andere ‘uitkomsten’

Studie 1: Literatuurstudie 63 artikelen bestudeerd, 53 verschillende studies Type WTC Werk-privé balans Gezondheid/welzijn Werk uitkomsten Globaal +++ ++ Multi- dimensionaal + Flextime Vrije dagen Onvoldoende # studies Overig Beetje pittig - Algemeen positief beeld

Studie 2: Toegang en behoefte aan WTC? Gegevens geanalyseerd van 2,170 Nederlandse werknemers Verbinding met het plaatje: wel even er door heen praten 1. Veel Nederlandse medewerkers rapporteren grotere behoefte dan toegang 2. ‘Negatieve mismatch’ hangt samen met werk-thuis interferentie, vermoeidheid en lagere werkmotivatie

Studie 2: Gebruik van WTC? Redenen voor gebruik?

Studie 3: Het Nieuwe Werken HNW beleid: Tijd- en plaatsonafhankelijk werk < 40% van werk uitgevoerd buiten kantoor Medewerkers ontvangen ICT middelen Flexkantoor

Het Nieuwe Werken: Metingen Interventiegroep: Wat is effect op organisatie van het werk? Controle over werktijden/locatie Daadwerkelijke werktijden/locatie Werkkenmerken Wat is effect op uitkomsten voor werknemer? Werk-privé balans Welzijn/gezondheid Motivatie/prestatie 4 Maanden 6 Maanden 1-2 Maanden Implementatie HNW Nameting 1 Nameting 2 Voormeting Vergelijkingsgroep: 4 Maanden 6 Maanden 1-2 Maanden Niks Nameting 1 Nameting 2 Voormeting Moeten we dit weten? Neem ons mee Is dit belangrijk Is dit vanuit de zaal te volgen; van belang voor kernboodschap Misschien meer rust!

Het Nieuwe Werken: Resultaten Vraag 1: Wat is effect op organisatie van het werk? WTC (& tevredenheid, gebruik) / Geen verschil t.o.v. referentiegroep WLC (& tevredenheid, gebruik) Toename in controle over werklocatie, gebruik en tevredenheid Werkuren op kantoor Medewerkers werken minder op kantoor (gem. 7.5-8u minder p. week) Werkuren thuis Medewerkers werken meer thuis (gem. 8-8.5u meer p. week) Totale werkuren ~ Kleine toename in totaal werkuren (0.5 uur) Werkkenmerken (o.a. autonomie, sociale steun) Geen effect gevonden Vraag 2: Wat is effect op uitkomsten voor werknemer? Werk-privé balans / Geen effect gevonden Gezondheid en welzijn Kleine afname in gezondheid, verder geen effect Werkgerelateerde uitkomsten

Conclusie: 1. Theorie 2. Werktijdcontrole: Er zijn goede redenen om aan te nemen dat flexibiliteit gepaard gaat met grotere motivatie en beter welzijn 2. Werktijdcontrole: Veelbelovend middel om werk-privé balans, gezondheid en motivatie van medewerkers te behouden of te verbeteren 3. Het Nieuwe Werken: Invoering hoeft niet gepaard te gaan met verandering in werkkenmerken of gevolgen te hebben voor werk-privé balans, welzijn of werktevredenheid van de werknemer

Praktische relevantie 1. Bredere invoering van ‘werktijdcontrole’ lijkt algemeen aan te bevelen Behoefte onder Nederlandse medewerkers Veel positieve verbanden met werk-privé balans, welzijn en motivatie Geen negatieve associaties/effecten van WTC gevonden 2. Inventarisatie van behoeftes onder personeel 3. “Hét Nieuwe Werken” bestaat niet Effecten hangen af van inhoud en manier van implementeren Mogelijk om Het Nieuwe Werken in te voeren zonder dat dit gepaard gaat met negatieve gevolgen voor de medewerker

Flexibel werk - Gezond werk? Flexibiliteit (Tijd/plaats) Herstel Motivatie Werk-privé balans Persoonlijke voorkeur medewerker? Methode van implementeren? Type organisatie?

Toekomstig onderzoek 1. Diverse doelgroepen & mechanismen Andere organisaties/werkzaamheden Persoonlijke situatie/voorkeur 2. Niet alleen maar ‘zelfrapportage’ Administratieve data Observaties (?) 3. Dag tot dag onderzoeken ‘Experience sampling’ Tijdgebruik

Vragen? Contact: Hylco.Nijp@HAN.nl Hogeschool Arnhem en Nijmegen, opleiding HRM Lectoraat ‘Duurzame inzetbaarheid’ Stagiaires en afstudeeropdrachten

Flexibel werken – Gezond werken? De Gezonde Ambtenaar: Flexibel werken – Gezond werken? Hylco H. Nijp Contact: Hylco.Nijp@han.nl

Studie 3: Het Nieuwe Werken HNW beleid: Tijd- en plaatsonafhankelijk werk < 40% van werk uitgevoerd buiten kantoor Medewerkers ontvangen ICT middelen Flexkantoor Doelstellingen: Werktevredenheid Dienstverlening Imago werkgever Kostenbesparing .. Minder tekst als het kan; is mijn spiekbriefje..?