Samen vallen voorkomen De werkzame elementen van valpreventie >> UITLEG OVER GEBRUIK VAN DEZE PRESENTATIE << Deze presentatie is samengesteld door VeiligheidNL. In de notitiepagina’s vindt u uitleg en tekst voor u als organisator / presentator Cursief gedrukte tekst is een aanwijzing/uitleg/bronvermelding, u hoeft dit niet op te lezen Normaal gedrukte tekst is een tekstsuggesties, deze kunt u gebruiken als u de presentatie geeft

Prevalentie Hoeveel 65-plussers worden wekelijks opgenomen in het ziekenhuis na een val? Stel de aanwezigen deze vraag en laat een aantal mensen antwoorden

Prevalentie Laat het filmpje zien

Zoals we net hoorden in het filmpje worden jaarlijks ca. 40 Zoals we net hoorden in het filmpje worden jaarlijks ca. 40.000 ouderen opgenomen in het ziekenhuis na een val. Dat komt neer op ongeveer 770 ouderen per week (= antwoord op de vraag). 88.000 ouderen komen op de spoedeisende hulp (SEH) na een val. En meer dan 2.800 ouderen sterven als direct gevolg van een val. De gekleurde balkjes geven de verdeling van het soort letsel aan; heupfractuur, hersenletsel of overig. Onder overig vallen bijvoorbeeld letsels als; fracturen van bovenarm, bekken of pols, oppervlakkig letsel of open wonden. Bron: Factsheet Valongevallen 65-plussers VeiligheidNL 2015

Prevalentie De valletsel cijfers van VeiligheidNL komen uit een registratiesysteem van de spoedeisende hulp. Alleen de ouderen die op de SEH terecht komen na een val worden geregistreerd. Dat wil dus zeggen dat ouderen die vallen en vervolgens naar de huisarts gaan, niet meegeteld worden. Ook ouderen die vallen en geen ernstig letsel oplopen worden niet mee geteld. Eigenlijk zijn deze cijfers slechts het topje van de ijsberg. Het totale probleem is dus nog groter. Ook een val die niet eindigt met een SEH-bezoek kan namelijk grote gevolgen hebben voor ouderen zoals angst om te vallen, vermijden van activiteiten en bewegen, sociale isolatie…

Preventie Valpreventie lijkt soms nog op ‘met hagel schieten’. Op diverse plekken is valpreventie aanbod. Maar helaas is dit niet altijd effectief. Het is bijvoorbeeld bekend dat enkel advies geven of voorlichting geven niet helpt. Ook worden wandelprogramma’s soms aangeboden onder de noemer ‘valpreventie’, echter is er geen wetenschappelijk bewijs dat een dergelijk programma helpt. Ook blijkt dat de mensen die het het meest nodig hebben, vaak niet bereikt worden met het aanbod.

Effectieve valpreventie als oplossing Gelukkig is inmiddels veel bekend over het voorkomen van valongevallen. Uit onderzoek weten we hoe valpreventie effectief aangepakt kan worden. Er zijn veel factoren van invloed op de effectiviteit van een valpreventieprogramma. Wat werkt er nu wel en wat niet? Aan de hand van bestaand wetenschappelijk onderzoek en praktijkervaringen maakte VeiligheidNL een overzicht van wat er goed werkt binnen valpreventie. In dit schema is weergegeven welke elementen belangrijk zijn bij succesvolle valpreventie-activiteiten.

Effectieve Valpreventie De juiste doelgroep wordt bereikt Senioren met verhoogd valrisico Casefinding Identificeren verhoogd valrisico Screening Traceren risicofactoren en doorverwijzen Casefinding Goede casefinding zorgt ervoor dat preventieprogamma’s zich richten op ouderen die de meeste hulp nodig hebben; mensen waarbij risicofactoren aanwezig zijn. Bij thuiswonende ouderen zijn de drie belangrijkste factoren op basis waarvan verhoogd valrisico vastgesteld kan worden: valgeschiedenis valangst moeite met bewegen of lopen of loophulpmiddelengebruik Laat het filmpje zien waarin korte uitleg gegeven wordt over casefinding Screening Als duidelijk is welke ouderen een verhoogd valrisico hebben, dan is het verstandig deze ouderen uitgebreid te screenen op persoons- en omgevingsfactoren. Een uitgebreide screening maakt individuele risico’s op vallen inzichtelijk en maakt het mogelijk om individueel advies te geven. Er zijn goede methoden beschikbaar die helpen bij casefinding en screening, zoals de Valanalyse 65+ van VeiligheidNL.

Effectieve Valpreventie Effectieve interventies worden ingezet Aansluiten bij probleem en de doelgroep Gefaseerde aanpak 1. Bewustwording & motivatie 2. Kennis 3. Toepassen Multifactoriële aanpak Beweegprogramma Vitamine D suppletie Verbeterde visus Medicatiebewaking Woonomgeving Effectieve interventies sluiten aan bij het probleem en de doelgroep en hebben bewezen resultaat op het verminderen van valongevallen. Gefaseerde aanpak Een gefaseerde aanpak, waarin je achtereenvolgens werkt aan bewustwording, houding en gedrag, is het meest effectief. Om gedrag te veranderen, moeten ouderen zich bewust zijn van de risico’s die ze lopen om te vallen. Vervolgens moeten ze weten hoe ze deze risico’s kunnen verminderen, gemotiveerd zijn om er iets tegen te doen en deze maatregelen ook daadwerkelijk doorvoeren. Multifactoriële aanpak Bij valincidenten spelen vaak meerdere factoren een rol. Eén interventie is meestal niet voldoende om het risico op vallen te verkleinen. Een goed valpreventieprogramma bestaat in ieder geval uit bewegen (balans, spierkracht en mobiliteit), maar verder ook uit interventies die inspelen op verschillende factoren die ervoor kunnen zorgen dat iemand valt. De volgende interventies dragen bij aan het verminderen van het valrisico: beweegprogramma’s die gericht zijn op mobiliteit, spierkracht en balans vitamine D-suppletie verbeteren visus medicatiebewaking aanpassingen in huis en in de omgeving

Effectieve Valpreventie Kwaliteit van de uitvoering is goed Interventies worden uitgevoerd zoals bedoeld Planmatige aanpak Multidisciplinair Planmatige aanpak De basis voor het ontwikkelen en uitvoeren van een effectief valpreventieproject ligt bij een planmatige aanpak. Deze bestaat uit de volgende stappen: Verkennen van de uitgangssituatie: wie is de doelgroep, welke (valpreventie)activiteiten zijn er al, welke partijen spelen een rol? Opstellen plan van aanpak Uitvoeren van de activiteiten Evalueren en monitoren van de uitvoering Verankeren van activiteiten in structurele aanpak Multidisciplinair Alleen een multidisciplinair team kan ervoor zorgen dat de diverse behandelingen, activiteiten en het aanbod op elkaar aansluiten. De uitvoering van een valpreventieprogramma gebeurt dan ook bij voorkeur door een projectteam, netwerk of keten van diverse professionals. Actieve begeleiding Valpreventie is pas effectief als ouderen de adviezen daadwerkelijk opvolgen, maatregelen doorvoeren en als ze hun gedrag aanpassen. Dit vraagt om actieve begeleiding. Persoonlijke aandacht en begeleiding kunnen ouderen helpen vol te houden. Je kunt ouderen actief begeleiden door met ze in contact te blijven en door te monitoren of ze adviezen opvolgen. Het is verstandig om na 1, 3 en 6 maanden een vervolgconsult in te plannen. Actieve begeleiding

Effectieve interventies integrale aanpak In de CGL database staan een aantal effectieve valpreventie-interventies. Geef uitleg over de verschillende interventies aan de hand van de dia’s. Deze dia bevat effectieve interventies gericht op een integrale aanpak. Halt! U valt Wat: Methode voor opzet lokaal multidisciplinair valpreventie project Door wie: Diverse lokale organisaties zoals GGD, thuiszorg, welzijnswerk, lokale overheid, woningcoöperaties en lokale gezondheidszorg Voor wie: Thuiswonende ouderen 65+ Eigenaar: VeiligheidNL Blijf Staan Wat: Methode opzet valpreventie programma V&V Door wie: Management van verpleeg- & verzorgings-huizen Voor wie: Ouderen in verpleeg- & verzorgings-huizen

Effectieve screeningsinstrumenten valpreventie Deze dia bevat effectieve screeningsinstrumenten Valanalyse 65+ Wat: Instrument voor casefinding en screening van valrisicofactoren Door wie: 1e en 2e lijns zorg Voor wie: Thuiswonde ouderen 65+ Eigenaar: VeiligheidNL

Effectieve beweeginterventies In Balans Wat: Groeps oefenprogramma gebaseerd op Tai Chi incl. voorlichting Door wie: fysiotherapeuten, oefentherapeuten, MBvO docenten, sport en beweeg-leiders senioren Voor wie: Thuiswonde ouderen 65+ pre-frail Eigenaar: VeiligheidNL Otago Wat: Thuis en groeps oefenprogramma Door wie: fysiotherapeuten, oefentherapeuten, beweegagogen en sport en beweeg-coördinatoren Voor wie: Thuiswonende ouderen 65+ frail (vooral 80+) Vallen verleden tijd Wat: Groeps oefenprogramma en valtraining Door wie: fysiotherapeuten Voor wie: Thuiswonende ouderen 65+ die in staat zijn 15 min te lopen (zonder hulpmiddel) Eigenaar: Sint Maartenskliniek Zicht op evenwicht Wat: Cognitieve gedragstherapie gericht op verminderen valangst + trainingsprogramma Door wie: HBO-geschoolde professionals die werkzaam zijn in ouderenzorg Voor wie: Thuiswonende ouderen 65+ die bang zijn om te vallen Eigenaar: Trimbos Instituut Vallen verleden tijd

**Dit is een werkvorm voor een groep professionals die willen starten met samenwerken rondom thema valpreventie** Samen hebben we al heel veel expertise en kennis over het voorkomen van vallen. Het is belangrijk dat we elkaar weten te vinden. Daarom is het goed om van elkaar te weten wie wat aanbiedt. Wat daarbij helpt is het maken van een sociale kaart*. Verdeel de aanwezigen in groepjes van 4-6 personen. Houdt rekening met een spreiding van beroepen. Laat de groepjes verzamelen rondom een flap/groot vel Geef de opdracht: Maak een sociale kaart van het lokale valpreventie netwerk. Wie biedt wat aan? Wat is er allemaal al? En wat mist er nog? Denk hierbij aan de volgende vragen: Wie voert casefinding & screening uit? Wie voert beweegprogramma’s uit? En welke? Wie voert medicatiechecks uit? Wie voert visuschecks uit? Wie voert huischecks uit? Wie voert vitamine D suppletie uit? Maak een schematische weergave van jullie aanbod, de disciplines die hierin samenwerken en/of zouden moeten samenwerken. Nabespreking opdracht: Neem één van de posters als uitgangssituatie. En laat het groepje van deze poster kort hun sociale kaart uitleggen. Laat daarna de andere groepjes aanvullen; hebben zij ander aanbod of andere partners benoemd die toegevoegd kunnen worden? Vul de sociale kaart dan aan. Zo kom je tot een redelijk compleet beeld van de situatie. Zijn er nog missende schakels? Vraag de deelnemers dan wat ze hiermee willen doen. *Een sociale kaart is een overzicht van instellingen op het gebied van welzijn, gezondheidszorg, en maatschappelijke dienstverlening. De sociale kaart verwijst naar instellingen die bepaalde hulp bieden met betrekking tot een specifieke doelgroep.  

We hebben nu gezien wat de prevalentie van valongevallen is en hoe effectieve valpreventie er uit ziet. Vraag: Zijn er concrete acties die we kunnen doen naar aanleiding van deze bijeenkomst? Laat mensen de acties benoemen en maak ook direct iemand eigenaar van de actie, zodat er opvolging op komt. Sluit af.  

Meer informatie Achtergronden, interventies & cijfers valpreventie: www.veiligheid.nl/valpreventie Effectieve interventies: www.loketgezondleven.nl