TEGEL & LIJM ACADEMY

TRAINING WAND- EN VLOERTEGELS

KERAMISCHE TEGELS Een keramische tegel is een uit klei gebakken bouwproduct. Het wordt afhankelijk van het type toegepast op wanden of op vloeren. Sommige tegels kunnen ook buiten worden toegepast. Al naar gelang de toepassing wordt gesproken over een wandtegel of een vloertegel.

DE GRONDSTOF Iedere keramische tegel is gemaakt van zuivere minerale grondstoffen zoals klei en zand afkomstig van droge afzettingen. Deze grondstoffen worden gewonnen in groeves. Voor de productie van keramische tegels is verhoudingsgewijs een beperkte hoeveelheid klei nodig zodat aanwezige kleivoorraden nauwelijks worden aangesproken Klei is de natuurlijke basis voor keramiek. Een niet- schaarse en hernieuwbare lokale grondstof.

Klei is een slijtage- en verweringsproduct van gesteenten, dat ontstaat door inwerking van vooral zon, vorst en wind. Sneeuw en regen voeren het steen naar beken en rivieren, die het weer naar lager gelegen gebieden brengen. Stenen worden daardoor tot kiezels en kiezels tot zandkorrels. De deeltjes worden steeds kleiner. Overal in Europa vindt men kleilagen, verschillend van kleur, naar gelang het soort gesteente waaruit zij zijn ontstaan en de verontreiniging. Hoe zuiverder de klei, hoe witter de kleur. Een betere kwaliteit van de klei leidt tot een beter eindproduct. Na bewerking, vormgeving en droging veranderen uitsluitend door verhitting de materiaaleigenschappen, die het tot een hard, kleurecht en duurzaam keramisch product maken. DE GRONDSTOF

PRODUCTIE PROCES Om van klei keramisch product te maken wordt een productieproces doorlopen dat vandaag de dag vergaand geperfectioneerd en geautomatiseerd is. Het is een beheersbaar proces met diverse processtappen, kort samengevat: voorbewerking van de klei; vormgeving van het gewenste product; drogen en; bakken.

VOORBEWERKING VAN DE KLEI Na de winning wordt de klei opgeslagen om een homogeen grondstofmengsel te krijgen. De voorbereiding van de klei vindt in verschillende fasen plaats. De klei wordt na de eerste opslag geperst waarbij de klei gemalen wordt tot een fijne basis. Het kneden van klei gebeurt alleen ingeval van strengpers techniek.. Voordat de klei wordt verwerkt, wordt het vochtgehalte gecontroleerd. Soms moet water worden toegevoegd om de juiste consistentie te krijgen voor het vormen. Afhankelijk van het type keramisch product kunnen grondstoffen als houtzaagsel of residu uit de papierindustrie worden toegevoegd om de porositeit van het eindproduct te verhogen.

DROGINGS- PROCES EN MALEN RUWE KLEI BASISMATERIAAL

PERSEN VAN DE RUWE TEGEL Het vormen van keramische vloer- en wandtegels gebeurt door het samenpersen (droogpersen onder hoge druk) van vooraf bereid poeder in een veelal stalen matrijs. De kleimassa heeft hierbij een relatief laag vochtgehalte (4-8 %). De druk kan variëren tussen ongeveer 1500 en 7200 ton.

DROGEN EN BAKKEN Na het persen wordt de tegel gedroogd. Een te hoog vochtgehalte in de tegel zou het glazuur en bakproces negatief kunnen beïnvloeden. Het drogen vindt plaats in droogtorens of tunnels

GLAZUUR Frit is de basis voor glazuren. Frit wordt geproduceerd uit glas, welke na verhitting tot vloeibare vorm snel wordt afgekoeld waardoor een grof poeder ontstaat. Als pigment gebruikt men oxides welke de kleurstelling van de glazuur bepalen Door het toevoegen van een ruime variëteit aan mogelijke mineralen zoals goud, zilver, zink, koper, kobalt,… ontstaat er een schitterend en zo goed als oneindig keramisch glazuren kleurenpalet. De glazuurlaag is in feite een soort van vloeibaar glas dat op het oppervlak van de tegel wordt gespoten, gegoten, gedruppeld of via een zijdezeeftechniek wordt aangebracht.

KWALITEIT VAN HET GLAZUUR De kwaliteit van glazuren welke we gebruiken voor het afwerken van tegels kan verschillen. Dit kan de kostprijs van de tegels positief of negatief beïnvloeden (goedkoper – duurder). Een voorbeeld hiervan is een recycleglazuur Donkere glazuren en/of felle kleuren zijn in het algemeen ook duurder door de pigmenten welke worden toegevoegd

GLAZUURPROCES TEGELS Nadat de tegels uit de droogtunnel komen gaan ze via een lopende band naar de glazuurstraat Hier wordt de tegel voorzien van de gewenste kleur en tekening

GLAZUURPROCES TEGELS Eerst wordt er een grondlaag (engobe) aangebracht welke dient voor de hechting van de glazuur Doordat de tegel nog warm is droogt deze laag zeer snel, daarna vervolgt de tegel zijn weg voor verdere afwerking

GLAZUURPROCES TEGELS Het bedrukken van de tegel kan op drie manieren: 1.Middels een screen (zeefdruk) 2.Door middel van een Rotocolor (roller printing) welke als voordeel heeft dat er variatie ontstaat in de bedrukking van de tegels 3.Door middel van Inkjet printing

GLAZUURPROCES TEGELS Door meerdere drukgangen achter elkaar te plaatsen kunnen combinaties gemaakt worden welke een natuurlijke uitstraling geven aan de tegels (bij zeefdruk en rotocolor)

BAKPROCES TEGELS Het bakken van de tegels vindt plaats in een lange tunnel oven, de tegels lopen via deze tunnel over keramische rollen door de straat heen De temperatuur in de ovens varieert: De temperatuur wordt aan het begin van de oven langzaam opgebouwd In het midden van de oven is de maximale temperatuur bereikt van ca graden Celsius In het laatste deel van de oven worden de tegels geleidelijk afgekoeld

BAKPROCES TEGELS Waarom geleidelijke opbouw en afbouw van de temperatuur? 1)Om spanningen in de tegels te voorkomen Anders heeft dit tot gevolg dat er droog/krimpscheuren ontstaan in de tegels 2)Defecten aan glazuur voorkomen Tijdens het bakken komen er gassen vrij welke defecten aan de glazuur kunnen veroorzaken Waarom een maximum temperatuur? 1) Boven een bepaalde temperatuur zou de klei gaan smelten (sinteren)

BAKPROCES TEGELS Monocottura (persen) Klei wordt geperst Hierna geglazuurd En gebakken Bij Monocuttura zijn er veel meer mogelijkheden en is de productiesnelheid veel sneller! Bicottura (opleggen) Tegel wordt onbehandeld, gebakken aangeleverd en verwerkt Hierna geglazuurd En nog nogmaals gebakken Verschillen: Flexibiliteit Productie snelheid Kwaliteit Uitstraling product

BAKPROCES TEGELS Afhankelijk van de temperatuur waaronder de tegel gebakken wordt, krimpt de tegel 10 tot 15%.

KWALITEITS CONTROLE COMPUTER AANGESTUURDE CONTROLE DMV SENSOREN: Grove defecten Maatvoering Oppervlak / vlakheid VISUELE CONTROLE: Zichtbare defecten aan het glazuur en de tegel

SORTEREN In de computer zijn de volgende gegevens vastgelegd: - Maatvoering/Caliber - Tint/shade/tonaliteit Op basis van deze gegevens worden de identieke tegels gesorteerd waarna ze naar de verpakkingsmachine gaan

VERPAKKEN Nadat de tegels gecontroleerd zijn worden de stapels met tegels getransporteerd naar de verpakkingsmachine welke volautomatisch de tegels van een doos voorziet Tevens wordt de barcode, naam van product etc. op de doos geprint

OVERZICHT PRODUCTIEPROCES Opslag ruwe klei Droogproces klei Opslag voorbewerkte grondstof Persen Verpakken Kwaliteits- controle Glazuurstraat Drogen van geperste scherf Bak proces

OVERZICHT PRODUCTIEPROCES GRONDSTOF VOORBEREIDING/DROGEN PERSEN VOORBEHANDELEN/GLAZUREN BAKKEN CONTROLEREN/VERPAKKENLOGISTIEK EN DISTRIBUTIE

SOORTEN KERAMISCHE TEGELS Verglaasd of onverglaasd; verglaasde tegels hebben een toplaag van gekleurd glazuur. Hierdoor ontstaan belangrijke design karakteristieken zoals kleur, glans, decoratie, nuancering, etc. en technische eigenschappen als hardheid, dichtheid, etc. Al deze eigenschappen hangen af van het type glazuur en kunnen zeer uiteenlopen. Onverglaasde tegels hebben een universeel karakter zowel in oppervlakte als in dikte, meestal hebben deze tegels geen decors of patronen. Compact, dicht of poreus; De tegel kan compact, dicht, of zoals men in de industrie zegt ondoordringbaar zijn. Of de tegel heeft poriën die met elkaar verbonden zijn en is daarmee poreus. Er is een bijzonder sterke microscoop nodig om de karakteristieken van een tegel te kunnen 'zien'. Om de mate van porositeit te kunnen meten is de hoeveelheid opgenomen water in bepaalde omstandigheden vastgesteld. Met andere woorden de vochtopname is in een norm vastgelegd. Hoe hoger de vochtopname hoe poreuzer de tegel is.

SOORTEN KERAMISCHE TEGELS Geperst of ge-extrudeerd; Keramische tegels kunnen gevormd worden door persen of extruderen. Geperste tegels worden verkregen door een compact kleimengsel in poedervorm te persen onder hoge druk. Ge-extrudeerde tegels worden gevormd door het kleimengsel in een pastavorm door speciale spuitmonden te persen of te trekken. Een rode body of witte body hebben; Afhankelijk van de gebruikte grondstoffen is de body van de tegel, ook wel scherf genoemd, gekleurd of wit. De kleur kan uiteenlopen van wit tot roodbruin. De kleur van de body is den indicatie van de zuiverheid van de klei en daarmee de kwaliteit, voor bepaalde onverglaasde tegels kunnen verschillende kleuren gemaakt worden door toevoeging van kleurpigmenten.

OVERIGE SOORTEN TEGELS Splijttegels; Splijttegels worden gevormd door extrusie, hebben een kenmerkende compacte body en zijn zowel onverglaasd als verglaasd te leveren. De kleimassa wordt onder hoge druk geperst door een spuitmond die de vorm van twee tegels heeft, na droging worden de tegels machinaal gespleten. Er zijn technieken waarbij men door het trekken van de kleimassa door een vormstuk de vorm van de tegel maakt, men noemt dit getrokken tegels of trafilato. Beide technieken geven kwalitatief zeer hoogstaande producten welke veelal industriële of technische toepassing vinden. Cottotegels; Cottotegels worden geproduceerd door persing en extrusie, de grondstoffen worden gewonnen in een beperkt gebied ten zuiden van Florence. De tegels hebben altijd een rode body en dienen in verband met de porositeit speciaal behandeld te worden. Er zijn tegenwoordig voorbehandelde soorten leverbaar dit wordt aangegeven door de term trattato. Cottotegels zijn vrijwel altijd onverglaasd, verglazen is echter wel mogelijk.

OVERIGE SOORTEN TEGELS Dubbelhard gebakken of DHG tegels; Dubbelhard gebakken tegels zijn geperste, onverglaasde tegels welke bij temperaturen tot 1250 graden gebakken worden. De term dubbelhard gebakken is ontstaan doordat in het verleden tegels bij temperaturen van 600 graden gebakken werden. Door de hogere temperaturen ontstaat er meer krimp en een betere verdichting waardoor de tegels dichter van structuur zijn.

TECHNISCHE NORMEN Er zijn normeringen voor allerlei materialen en dus ook voor keramische tegels. Deze normen; Classificeren de producten; Stellen de eisen waaraan de producten moeten voldoen binnen het toepassingsgebied; Definiëren de testmethodes voor de verschillende eigenschappen; Geven toleranties aan waar binnen de eigenschappen moeten vallen; Momenteel worden nog UNI EN (Europese standaardnormen) gebruikt, dit zullen echter UNI ISO normen worden (Wereld standaardnormen); De UNI EN normen zijn gebaseerd op twee belangrijke parameters, waterabsorptie en vormtechniek.

TECHNISCHE NORMEN Waterabsorbtie, Waterabsorbtie geeft de mate van porositeit aan, verschillende andere belangrijke eigenschappen worden bepaald door de Waterabsorbtie. (EN 99) Afmetingen en uiterlijk, Er kunnen kleine verschillen in afmeting en uiterlijk zijn in tegels uit dezelfde partij, of de tegels kunnen niet geheel vlak zijn. (EN 98) Bij de productie van keramische tegels komen er verschillende afmetingen uit de oven, bij de productie van de afmeting 30x30cm kunnen dit bijvoorbeeld de afmetingen zijn. Na de productie worden de tegels machinaal uitgesorteerd op maat. Op de verpakking komt de calibermaat te staan, bijvoorbeeld 296 of 6. Caliber 296 betekent dat de maattolerantie 1 mm is, in dit geval mag deze liggen tussen en Kleuren worden door de fabrikant op de verpakking aangegeven d.m.v. kleurnummers, dit zijn de standaardkleuren die elke fabrikant zo perfect mogelijk zal benaderen. In het productieproces komen echter tintverschillen voor, bij gebakken producten is dit niet uit te sluiten. Deze tintverschillen hebben niets met kwaliteit te maken. Ook de nuance of tint wordt door de fabrikant op de verpakking aangegeven.

TECHNISCHE NORMEN Indien men partijen in één caliber of één tint nodig heeft moet dit bij bestelling opgegeven worden, de maximale grootte van een levering van een partij in één tint of caliber is beperkt door chargegroottes er dient altijd vooroverleg te zijn of dit mogelijk is. Bij nabestellingen dient altijd het tint- en calibernummer aangegeven te worden. Na verloop van tijd kan nalevering in hetzelfde tint- en calibernummer niet meer gegarandeerd worden. Mechanische eigenschappen, Er zijn normen op het gebied van puntbelasting, buigsterkte, slagvastheid, etc. (EN 100, RD 16/11/39 N 2234) Mechanische eigenschappen oppervlak, Er zijn normen op het gebied van krasbestendigheid, hardheid en slijtvastheid. (EN 102, EN 101)

SLIJTGROEPEN De slijtvastheid van het oppervlak van geglazuurde tegels wordt gemeten in de PEI norm, het gaat hier om de weerstand tegen slijten dus niet om de hardheid van een tegel, ook wel de PEI test genoemd. In een testapparaat worden tegels getest door met een schijf ronddraaiende bewegingen te maken op het oppervlak van een tegel, men gebruikt stalen kogeltjes en aluminiumpoeder als slijtmiddel. Na een aantal omwentelingen wordt vastgesteld of er zichtbare schade is, aan de hand van toetsing aan de normen ontstaan de slijtgroepen. slijtgroep 1slijtgroep 1 Na 600 omwentelingen geen zichtbare schadeNa 600 omwentelingen geen zichtbare schade slijtgroep 2slijtgroep 2 Na 900 omwentelingen geen zichtbare schadeNa 900 omwentelingen geen zichtbare schade slijtgroep 3slijtgroep 3 Na 1200 omwentelingen geen zichtbare schadeNa 1200 omwentelingen geen zichtbare schade slijtgroep 4slijtgroep 4 Na 1500 omwentelingen geen zichtbare schadeNa 1500 omwentelingen geen zichtbare schade

SLIJTGROEPEN Er zijn wel een aantal aandachtspunten te benoemen voor de PEI test. 1.De test geldt alleen voor geglazuurde vloertegels. 2.De testmethode geeft een indicatie maar is niet alleszeggend. Zo is er bijvoorbeeld altijd een scheef beeld in slijtgroepen tussen donkere en lichte tegels. Donkere tegels komen vrijwel altijd zwak uit de test. 3.De test is gebaseerd op het visueel constateren van slijtage. Daarbij spelen kleurstelling, structuur en glansgraad een rol. Maar nog veel belangrijker is: wie beoordeelt de resultaten en onder welke omstandigheden? Hoewel de omstandigheden in de norm scherp omschreven zijn, staan deze niet in alle gevallen in verband met de realiteit. De situatie waarin de tegels komen te liggen is natuurlijk sterk medebepalend.

SLIJTWEERSTANDSGROEPEN Klasse 1: Vloerbedekking op plaatsen waar men voornamelijk op schoeisel met zachte zolen dan wel blootsvoets loopt en waar geen krassend vuil voorkomt. (Bijvoorbeeld bad- en slaapkamers in de huishoudelijke sector en die niet direct van buitenaf toegankelijk zijn). Klasse 2: Vloerbedekking op plaatsen waar men loopt op zachtgezoold dan wel normaal schoeisel en waar bij uitzondering een geringe hoeveelheid krassend vuil aanwezig kan zijn. (Bijvoorbeeld kamers in de woonsfeer van het huis, maar met uitzondering van keukens, ingangen en andere ruimten die tamelijk intensief kunnen worden gebruikt). Klasse 3: Vloerbedekking op plaatsen waar men wat frequenter en met normaal schoeisel loopt terwijl er een geringe hoeveelheid krassend vuil kan zijn. (Bijvoorbeeld hallen, keukens, balkons. Loggia’s en terrassen). Klasse 4: Vloerbedekking op plaatsen waar een zodanig verkeer bij aanwezigheid van krassend vuil plaats vindt dat de omstandigheden behoren tot de zwaarste waarvoor geglazuurde keramische vloertegels nog geschikt zijn. (Bijvoorbeeld ingangen, werkruimten, horecabedrijven, tentoonstellings- en verkoopruimten, zowel als andere ruimten in openbare en private gebouwen die niet zijn genoemd bij de klasse 1, 2 en 3).

HARDHEID De hardheid van tegels wordt uitgedrukt in eenheden op de schaal van Mohs' 00= talk 07= topaas 06= kwarts (zand) 10= diamant Hardheidsnormen worden zowel voor onverglaasde als verglaasde tegels gehanteerd, voor glazuren geldt 5-6 naar Mohs voor biscuits geldt 6-7 naar Mohs. De test wordt uitgevoerd op zichtvlakken van tegels, indien het oppervlak gekrast wordt door kwarts (7) krijgt het oppervlak van de tegel de norm Mohs 6, indien dit niet zo is Mohs 7.

ANTISLIP WAARDE Getest wordt volgens de z.g. 'Schiebe ebene' methode waarmee de antislipwaarde gemeten wordt bij verschillende hellingshoeken. De slip vertragende eigenschappen of stroefheid van een vloer wordt uitgedrukt met de letter R en een cijfer al naar gelang de hellingsgraad. De volgende R-waarden zijn gangbaar: R9 = graden R10 = graden R11 = graden R12 = graden R13 = meer dan 35 graden

TOEPASSING - ONDERGROND Een verkeerde toepassing kan leiden tot verminderde duurzaamheid Er zijn tegels voor alle toepassingen, maar er is geen sprake van 1 tegel die voor alles de perfecte oplossing biedt. Voor een belangrijk advies naar de klant is het belangrijk altijd de volgend punten in acht te nemen. 1.Ondergrond Ondergrond moet stabiel zijn Ondergrond mag niet doorbuigen onder belasting 2. Verwachtingen van de afnemer afstemmen op de mogelijkheden èn onmogelijkheden van het product.

TOEPASSING – TYPE TEGEL 2.Type tegel Er zijn 2 groepen tegels: Geglazuurde wand en/of vloertegels Porcellanato (door en door tegels)

TOEPASSING - LIJMKEUZE 3.Keuze van de lijm Bespaar niet op de lijmkeuze! Over het algemeen gebruiken we voor het plakken van wandtegels een pasta- of poederlijm en voor het plakken van vloertegels een poederlijm. Het verschil wordt bepaald door de vochtopname van een tegel en van de ondergrond Hechting ontstaat mede doordat het vocht door ondergrond en de te verwerken tegel kan worden opgenomen Bij een door en door tegel (porcellanato) is de vochtopname vrijwel nihil Houden we geen rekening met dit verschijnsel dan bestaat de kans dat de tegels in de lijm blijven “drijven” Met andere woorden “de lijm zal niet of slechts zéér beperkt uitharden Dit verschijnsel zal zich voordoen bij: Porcellanato over bestaand tegelwerk Niet zuigende ondergrond waarop een porcellanato wordt verwerkt

TOEPASSING - LIJMKEUZE Hoe voorkomen we dat een tegel niet hecht: De ondergrond: Voorbehandelen met Foby primer Voorbranden met lijm Hierna de tegels met een flexibele lijm verwerken Het omgekeerde is ook mogelijk. Een te sterk zuigende ondergrond Sterk zuigend (o.a. zandcement, gips, baksteen, kalkstucwerk, cellenbeton) “Verbranden van de lijm” Altijd voorbehandelen met een primer

TEGELEN – ALGEMENE “WEETJES” 1.Hoeveel m2 is er nodig? De grootte van het te betegelen oppervlak is hier altijd het uitgangspunt. Omdat tegels breekbaar zijn moet men altijd rekening houden met breukverlies. Ook worden tegels gesneden, de gesneden stukken zijn niet altijd opnieuw bruikbaar waardoor er ook een verlies ontstaat aan materiaal: het snijverlies. Een gangbaar uitganspunt voor breuk- en snijverlies is 5% mits het tegels betreft van maximaal 30x30cm (bij diagonaal leggen is dit 10%). Voor grotere tegels dient men 5 tot 10% te rekenen (bij diagonaal leggen is dit 10-15%). Bij een te krappe bestelling is het risico dat een nabestelling noodzakelijk is en dat daarbij de betreffende tint- en calibernummers niet meer voorradig zijn waardoor kleur en/of maatverschil kan ontstaan. Raadzaam is ook om altijd een extra aantal tegels beschikbaar te hebben voor latere reparaties of aanpassingen.

TEGELEN – ALGEMENE “WEETJES” 2.Wat mag men verwachten? Met name bij tegelvloeren bestaat nogal eens het idee dat ze geheel onderhoudsvrij zijn en een onbeperkte levensduur hebben. Dat verwachtingspatroon correspondeert vaak niet met de realiteit. Advies geven is dan ook belangrijk. Tegelvloeren hebben met name esthetisch doorgaans niet het eeuwige leven, de levensduur is sterk afhankelijk van het soort tegel. Normaliter ligt de esthetische levensduur van een tegel op jaar. 3.Grote of kleine tegels? Groot formaat tegels zijn erg populair. Het verwerken hiervan is doorgaans lastiger als bij kleine formaten. Het snijwerk wordt lastiger en er is meer snijverlies. Groot formaat tegels zijn ook lastiger vlak te leggen dan klein formaat tegels.

TEGELEN – ALGEMENE “WEETJES” 4. Wat zijn tintnummers? Productie van keramische tegels vindt plaats in partijen. Tussen deze verschillende partijen kunnen kleine tint (kleur) verschillen ontstaan die overigens geen afbreuk doen aan de kwaliteit. De tegelfabrikant zal de dozen voorzien van een tintnummer om onaanvaardbare tintverschillen te vermijden. Verwerking dient plaats te vinden uit dozen met 1 tintnummer. Het blijft raadzaam om volgens goede traditie tijdens het leggen uit verschillende dozen te mixen omdat binnen een partij van hetzelfde tintnummer ook kleine nuanceringen kunnen ontstaan. Mixen komt het eindresultaat ten goede. 5. Wat zijn calibernummers? Bij de productie van keramische tegels kunnen kleine verschillen in afmetingen ontstaan. Dit is geheel inherent aan het keramisch proces. De tegelfabrikant sorteert de tegels na de productie machinaal uit op maat. De maattolerantie is dan 1mm ofwel plus of min 0,5mm. Op de verpakking komt dan de zogenaamde calibermaat te staan. Verwerking dient plaats te vinden uit dozen met 1 calibernummer. Indien dit niet gebeurt kan er een probleem ontstaan in het patroon ten gevolge van maatverschil.

TEGELEN – ALGEMENE “WEETJES” 6. Welke voegbreedte? De te kiezen voegbreedte is een kwestie van smaak. Echter is er een beperking die bepaald wordt door de maattolerantie van de tegels. Dit betekent dat een voeg niet onbeperkt smal gemaakt kan worden. Als men bijvoorbeeld een voegbreedte nastreeft van 3mm en de tegels hebben een tolerantie van plus of min 1mm, dan kan dat problemen opleveren. Belangrijk is dus om vooraf de calibermaat vast te stellen de voegbreedte hierop af te stellen. 7. Onderhouds- en gebruiksvoorschriften Onderhoudsvrije tegels bestaan niet. Vuil is op de ene tegel eerder zichtbaar als op de andere. De meer besmettelijke tegel vergt dus frequenter (dagelijks) onderhoud. Bij de minder besmettelijke tegels treedt dezelfde vervuiling op, deze is echter minder snel zichtbaar. Gebruiksvoorschriften: Een deurmat tegen onnodige vervuiling Stoelen voorzien van glijdoppen Oppassen met vallende voorwerpen ivm breukgevoeligheid/puntbelasting Niet te vet schoonmaken (zeepresten trekken vuil aan). Cement (sluier) met voegen 100% verwijderen; ook cement trekt vuil aan (hechting).

TEGELEN – ALGEMENE “WEETJES” 8. Controle bij ontvangst? Tegels zijn breukgevoelige materialen. Bij ontvangst is het dan ook belangrijk om direct te controleren of de partij in goede staat verkeert. Te laat controleren en reclameren kan problemen geven omdat op dat moment niet duidelijk meer vast te stellen waar de schade is ontstaan. Ook is het van het grootste belang om de tint- en calibernummers goed te controleren. Tot slot: is er voor of tijdens het verwerken van de tegels ergens twijfel over, dan moet er onmiddellijk gestopt worden. 9. De oplevering! Na het plaatsen van het tegelwerk dient er eerst een grondige opleveringsschoonmaak plaats te vinden voor het 100% verwijderen van cementsluiers en bouwvuil. Als daarna het tegelwerk goed beoordeeld is kan men verder met bijvoorbeeld het plaatsen van het sanitair. 10.Wat zijn gerectificeerde tegels? Dit zijn tegels die na het bakproces op maat gesneden worden. Hierdoor hebben de tegels exact dezelfde afmeting en ontstaat er geen maatverschil. Deze tegels zijn te leggen met een relatief smalle voeg. Gerectificeerde tegels zijn te herkennen aan de letter “R”achter de artikelomschrijving of het artikelnummer.

WANDTEGELS – ALGEMENE “WEETJES” 1.Rode of witte scherf? De rode scherf zou vochtgevoeliger en zwakker zijn. Technisch onderzoek heeft uitgewezen dat dit onwaar is. De keramische industrie maakt veelal gebruik van de lokale vindplaatsen van klei. De keuze rood of wit wordt daardoor meer bepaald door logistieke als door technische overwegingen. De kwaliteit van het glazuur is doorslaggevend. 2.Kleurstelling? Dit is een kwestie van smaak. Het is wel goed te benoemen dat donkere tegels in een badkamer besmettelijker zijn dan lichte. Kalk- en zeepresten zijn immers beter zichtbaar. Donkere tegels vragen daarom meer onderhoud. 3.Mat of glanzend? Ook dit is een kwestie van smaak en ook hier geldt dat glanzende tegels besmettelijker zijn als matte en dus meer onderhoud vragen. Wel zijn glanzende tegels vanwege het gladde oppervlakte gemakkelijker te reinigen.

WANDTEGELS – ALGEMENE “WEETJES” 4. Verschil wand- en vloertegels De scheidingslijn tussen wand- en vloertegels is de laatste jaren aan het vervagen. Het traditionele verschil ligt in de eerste plaats in de samenstelling van het biscuit of ook wel scherf genoemd. Wandtegels worden doorgaans bij lagere temperaturen gebakken waardoor de scherf minder dicht is en de tegels daardoor poreuzer en brosser zijn. 5. Wat zijn haarscheuren? Dit zijn scheuren die ontstaan als gevolg van trekspanningen in het glazuur. Haarscheuren zijn zichtbaar maar niet voelbaar. Technisch gezien kunnen haarscheuren geen kwaad, de tegel is nog steeds waterdicht. Trekspanningen ontstaan door werking in de ondergrond en is ook sterk afhankelijk van vocht tijdens of direct na verwerking. Omdat het optreden van haarscheuren buiten de invloedssfeer van fabrikanten ligt, aanvaarden zij hiervoor geen aansprakelijkheid.

WANDTEGELS – ALGEMENE “WEETJES” 6. Listello’s Listello’s worden veelal op een meer ambachtelijke wijze vervaardigd als wandtegels waardoor de scherf vaak minder sterk is. Belangrijk is dus om listello’s te beschermen tegen allerhande bouwactiviteiten. Listello’s mogen pas geplaatst worden als men er zeker van is dat er geen overmatig vocht meer in de wanden aanwezig is. Vanwege de brossere scherf is de kans op (haar)scheuren namelijk groter. Tot slot is het van belang om de listello’s tijdens het voegen te beschermen door ze af te plakken met schilderstape, hiermee wordt de glazuurlaag beschermt. Dit is met name van belang bij glazuren waar metaalachtige kleuren in verwerkt zijn 7.Hoekafwerking Voor binnenhoeken geldt dat deze opengelaten moeten worden om naderhand met siliconenkit af te kunnen dichten. Buitenhoeken zijn bij voorkeur af te werken met een hoekafwerking profiel. Bepaal altijd de juiste dikte van de wandtegel om het juiste profiel te kiezen.