Modern omgaan met conflicten in het bestuursrecht André Verburg

Nieuwe Zaaksbehandeling (NZB) I Hoofddoelen NZB maatwerk snel finale geschilbeslechting

Nieuwe Zaaksbehandeling (NZB) II Daarmee hangt samen: transparantie procedurele rechtvaardigheid "reëel gesprek", kern van de zaak ("waar gaat het u nou echt om?") conflict boven geschil..... en ondertussen moet de juridische puzzel ook nog worden opgelost

Nieuwe Zaaksbehandeling (NZB) III De rol van de rechter

Nieuwe Zaaksbehandeling (NZB) IV De actieve bestuursrechter heeft een conflicthanteringspalet schikking mediation uitleg/intrekking bewijsvervolg bestuurlijke lus "klassieke" uitspraak

Nieuwe Zaaksbehandeling (NZB) V Wat we beogen: van geschil naar conflict van conflict naar aanpak van aanpak naar beslechting

Nieuwe Zaaksbehandeling (NZB) VIa Wat betekent dit alles voor de vertegenwoordiger van het bestuursorgaan (1)? ruimte voor de burger (die wil deelnemen aan zijn/haar gemeente) "reëel gesprek" = verhalen vertellen, belangen taal "precedentwerking" vs. "wij hebben nog ## van dit soort zaken op de plank liggen" met behoud van je eigen persoon, je eigen conflictvaardigheden (authenticiteit)

Nieuwe Zaaksbehandeling (NZB) VIb Wat betekent dit alles voor de vertegenwoordiger van het bestuursorgaan (2)? oplossingsgerichtheid => dus stem af met primaire afdeling of neem die mee naar zitting, check omvang mandaat relatie informele aanpak in bezwaar en NZB in beroep: alles nog een keer over doen....? => "harde knip" vóór en ná de bob?

Nieuwe Zaaksbehandeling (NZB) VII Gegeven is een aantal spanningsvelden: - horizontale communicatie ("reëel gesprek")/verticaal beslissen (rechterlijke macht) => verwachtingenmanagement - de rechter regisseert, maar wel samen met partijen - de rechter is lijdelijk én actief: de zitting wordt gestructureerd door vragen van de rechter, maar de wensen van partijen zijn bepalend

Uitwerking procedurele rechtvaardigheid I Inleidende vragen: Wie van u vindt dat in 90 % van de zaken die hij/zij het afgelopen jaar behandelde de burger rechtvaardig is behandeld? Wie van u is er van overtuigd dat in 80 % van de zaken die hij/zij het afgelopen jaar behandelde de burger heeft ervaren dat hij/zij rechtvaardig is behandeld?

Uitwerking procedurele rechtvaardigheid II Nog meer inleidende vragen: Wie van u vindt het belangrijk thuis over een goede computer te beschikken? Wie van u heeft daarvoor ook een behoorlijke hoeveelheid geld over als die vervangen moet worden? Wie van u weet heel veel van computertechniek?

Uitwerking procedurele rechtvaardigheid III Bedenk dat dat de positie is van bijna elke burger die de (hoor)zitting binnenkomt (en eigenlijk ook van veel professionals): Het is iets belangrijks. Er is doorgaans ook een behoorlijk bedrag mee gemoeid. Maar de techniek (in ons geval de juridische techniek) waarmee wordt bepaald of iemand recht heeft op die vergunning, subsidie of uitkering, is een black box.

Uitwerking procedurele rechtvaardigheid IV Waar let u op in die PC-winkel? Cues, aanwijzingen; die hebben niet veel te maken met goede PC's; niet anders voor de burger in de hoorzitting Sense-making: burger probeert situatie te begrijpen

Uitwerking procedurele rechtvaardigheid V Sense-making? Hoe veel procent van de mensen vertrouwt de overheid? Hoe veel procent van de mensen wantrouwt de overheid?

Uitwerking procedurele rechtvaardigheid VI Onderscheid: - Procedurele rechtvaardigheid (waar we het nu over hebben) -Verdelende of distributieve rechtvaardigheid (waar ongeveer de hele studie rechten over gaat; waar de jurist als eerste aan denkt bij "rechtvaardigheid")

Uitwerking procedurele rechtvaardigheid VII Factoren die van invloed zijn: na afloop van de behandeling kunnen partijen zeggen: ik ben met respect behandeld ("respect"), ik kon zeggen wat ik van belang vond en de ambtenaar schonk daar gepaste aandacht aan ("voice" en "due consideration"), mij was duidelijk hoe de procedure zou verlopen en wat er in het kader van deze procedure mogelijk was ("explanation"), ik had direct contact met de ambtenaar("interpersonal contact").

Uitwerking procedurele rechtvaardigheid VIII Herstel van vertrouwen als doel (= bezwaar of klacht is signaal dat het even niet goed zit met vertrouwen in "mijn" overheid) Wat doe je hiermee als ambtenaar (bestuurlijke procedure)? Wat doe je hiermee als het een rechtszaak is geworden (rechterlijke procedure)?

Uitwerking procedurele rechtvaardigheid IX Belangrijk punt om te onthouden: het gaat niet tot de bodem.... Ambtenaren trainen om veel aandacht te geven aan procedurele rechtvaardigheid, prima En toch.... morgen kom je in de situatie waarbij dat allemaal niet meer helpt (de anarchist, de overheidshater, de chaoticus, noem het maar); dan sterke knieën & periscope down

Uitwerking procedurele rechtvaardigheid X Het gaat dus om: de burger ruimte geven om te participeren én kaders stellen

Uitwerking procedurele rechtvaardigheid XI Wat neem je mee naar huis? Impliciet, maar dat maken we nu expliciet. Onderscheid vier gespreksvelden: I. de gesteldheid waarmee iemand binnenkomt II. de beleving van de interactie met de ambtenaar III. de evaluatie daarvan als "eerlijk"/"rechtvaardig" IV. de resultaten

Uitwerking procedurele rechtvaardigheid XII Wat neem je mee naar huis? I. de gesteldheid waarmee iemand binnenkomt  onzekerheid, onveiligheid: leidt tot extra gevoeligheid voor "eerlijk" behandeld worden

Uitwerking procedurele rechtvaardigheid XIII Wat neem je mee naar huis? II. de beleving van de interactie met de ambtenaar  wordt in hoge mate bepaald door genoemde factoren (respect, voice, due consideration, explanation, interpersonal contact), maar niet keurig op een rijtje  kern: word ik serieus genomen of ben ik maar een nummer?

Uitwerking procedurele rechtvaardigheid XIV Wat neem je mee naar huis? III. de evaluatie daarvan als "eerlijk"/"rechtvaardig"  Let op: dit is niet al te rationeel, maar een hot cognition

Uitwerking procedurele rechtvaardigheid XV Wat neem je mee naar huis? IV. de resultaten  mensen zullen tevredener zijn over de interactie met de ambtenaar, zullen zich coöperatiever in de procedure opstellen, zullen meer vertrouwen in ambtenaar hebben en meer bereid zijn haar/zijn beslissing te aanvaarden (en dus bijv. minder geneigd beroep in te stellen) en er naar te leven; zullen het gezag/de gezaghebbendheid van die ambtenaar hoger achten

EINDE Deze presentatie werd met plezier verzorgd door André Verburg rechtbank Midden-Nederland Universiteit Utrecht