Probus Primus Deventer Henk Jan Overbeek 2016 waterbeleid Nederland : “zijn we ooit klaar” ?

mijn antwoord zal u niet verbazen: NEE !

waar blijven we mee bezig waterveiligheid waterkwaliteit water in de stad kleine waterketen (drinkwater – afvalwater) * Vragen wanneer u wilt

de existentie van ons land vraagt altijd om waterveiligheidsmaatregelen* verklaring: donker laag; licht hoog ca. 25% onder NAP en 60% kwetsbaar (overstromen) diepste punt (6,75 m – NAP) (Nieuwerkerk a/d IJssel) continue klink (veen); door pompen nog versterkt exogene veranderingen vervangingsinvesteringen economische ontwikkelingen adaptief, anticiperend beleid nieuwe kennis ! * “Waterwolven”, Cordula Rooijendijk (2009)

exogene veranderingen * Scenario’s voor global warming Scenario’s voor ‘versnelde’ zeespiegelstijging (NB. water zet uit bij hogere temperaturen) * KNMI (2014), Deltares (2015)

verandering rivier regime * Rijn (Lobith) Maas (Borgharen) * KNMI, Deltares (2015) ( regime = maandgemiddelde afvoer)

overschrijdingskansen mhw km primaire keringen (buitenwater) km regionale keringen paradox : hoe hoger de bescherming, hoe groter de kwetsbaarheid! (risico ≠ nul) NB niet iedere ‘monnik’ is gelijk! 21 waterschappen bescherming door Ierland/Engeland! Rijndijken in Duitsland zijn lager dan bij ons!

faalmechanismen waterkeringen

nieuw waterveiligheidsbeleid anno 2015 kans “overschrijding” van mhw mkba op basis jaren ‘60 (12 milj. inwoners; bbp € 20 miljard) alleen voor provincie Zuid- Holland slachtofferrisico’s niet meegenomen 4 veiligheidsniveaus na 2017 kans “overstroming” van dijkringen update in 2010 ( ≈ 17 milj. inwoners; bbp € 600 miljard) mkba’s voor alle dijkringen slachtofferrisico’s wel meegenomen –basisveiligheid ≤ 1x10 -5 (voor iedereen gelijk) –groepsrisico voor grote aantallen slachtoffers

waterveiligheid speelt in 3 lagen 1 e laag: preventie –faalkans verkleinen; overstromingskans (alle faalmechanismen!) ipv overschrijdingskans (alleen mhw) (dp / hwbp: minienm + uvw) 2 e laag: gevolgen beperken –adaptatie ruimtelijke inrichting –kritische infrastructuur beschermen –bouwvoorschriften, terpen (dp: ipo + vng + uvw) 3 e laag: rampenbeheersing –rampenplannen en evacuatie –communicatie (ahn, ‘overstroom ik?’) (dp: minienm + bzk + veiligheidsregio’s + uvw)

preventie ( 1 e laag) : dijkversterking en ruimte voor de rivier

gevolgbeperking ( 2 e laag) : ruimte geven/maken voor water

overstromingsrisico = kans x gevolg preventie (laag 1) verkleint kans; gevolgbeperking (laag 2+3) verkleint groepsrisico (slachtoffers) en omvang van schade

overstromingsrisico bres langs de Maas in dijkring 36 (Land van Heusden/Maaskant), bij Drunen

overstromingsrisico (vervolg) bres langs de Maas in dijkring 36 (Land van Heusden/Maaskant), bij Grave

economische schade dijkring 36 langs de Maas (Land van Heusden/Maaskant)

slachtofferrisico’s ( LIR -waarde)* ( nieuw beleid basisveiligheid ≤ 1x10 -5 ) * Lokaal Individueel Risico ; dijkring 36 langs de Maas (Land van Heusden/Maaskant)

dijkring 53 IJ ssel, S alland verwachtingswaarde economische schade per hectare Lokaal Individueel Risico (LIR waarde)

intermezzo: Stichting IJssellinie IJssellinie ( ) koude oorlog Russisch gevaar veiliger met 2 e waterlinie (?) politiek zeer omstreden strikt geheim inwoners uit Overijssel evacueren overstroming na 7 dagen

conclusies waterveiligheid Nederland is een veilige delta sommige landsdelen niet veilig genoeg (op basis van mkba’s en slachtofferrisico’s) te grote risico’s vooral in de Betuwe en het benedenrivieren gebied (Drechtsteden) nieuwe normen ( overstromingskansen, 2017 ) uitvoering hwbp en 2 e Deltaprogramma vanaf 2017 (tenminste tot 2040 ) financiering uit Deltafonds (€ 1 mlj. / jaar)

waterkwaliteit EU – kader richtlijn water ( ) uitgewerkt in stroomgebiedbeheerplannen (updates na 6 jaar) –verbeteren waterkwaliteit door aanpak puntbronnen van gedefineerde vervuilingsgroepen (maar one out – all out !) –probleem: N ederland is afvalputje van NW E uropa –industriële, chemische en rwzi’s lozingen –bindende verbeterafspraken in EU verband –diffuse lozingen: atmosferische depositie en landbouw (N + P) –waarom melkquota losgelaten ( 2014); dus nog meer mest ?? –complexere maatregelen en minder stringente naleving (EU?) –ecologisch herstel rivierennetwerk: ruimte voor water; beken / rivieren weer laten meanderen; natuurvriendelijke oevers nieuwe stoffen (geneesmiddelen (mens + dier), nano deeltjes, microplastics (nog geen EU – aanpak)

wat kost water ons (op basis van meerpersoonshuishoudens met een koopwoning) kosten ca. € 700 / jaar* –watersysteem (overlast / droge voeten) € 145 / jr - drinkwater 200 –kleine waterketen- rioolheffing zuivering 170 totaal € 700 / jr * prijspeil 2014