Rechtseconomische analyse van de handhavingsnood in het milieubeleid Sandra Rousseau Centrum voor Economische Studiën 17 maart 2008

Inleiding  Basis: economische analyse van criminaliteit door Becker (1968)  Focus:  Algemene principes  Geen details van realiteit  ‘overheid’ = handhavende overheid = strafrechtelijk + bestuursrechtelijk spoor

Gedrag van bedrijven Uitgangspunt: bedrijven worden gedwongen tot milieuvriendelijk gedrag door de overtredingskosten die ze kunnen verwachten Toepassingskosten Aanvraag milieuvergunning Bouwen waterzuiveringsinstallatie Zoeken nieuwe leveranciers Uitvoeren metingen Invullen aangiftes … Overtredingskosten Monetaire sancties Niet-monetaire sancties Sociale sancties Impact op toekomstige inspecties Informele nadelige gevolgen … x pakkans

Handhavingsbaten Kwaliteit leefmilieu Publieke gezondheid Rechtszekerheid … Optimale handhavingsinspanning Handhavingsinspanningen brengen zowel maatschappelijke kosten als maatschappelijke baten met zich mee. Handhavingskosten Toezicht Sanctionering Dwanguitvoering sancties Netto handhavingsbaten Kwaliteit leefmilieu Publieke gezondheid Rechtszekerheid … min toepassingskosten bedrijven

Optimale handhavingsinspanning (2) Grootst mogelijk voordeel van handhaving voor maatschappij (overheid, bedrijven, burgers… ) = max maatschappelijke baten van handhaving = max totale nettobaten min totale kosten van handhaving  de opbrengst van een extra eenheid inspanning moet gelijk zijn aan de kost van die extra inspanning  marginale baten = marginale baten Min maatschappelijke kosten van milieumisdrijven

Implicaties voor wetgevingsbeleid Optimale handhaving is niet gelijk aan maximale handhaving Gevolgen ▫Noodzaak van beslissingsvrijheid in het sanctioneringstraject Mogelijkheid voor handhavers om prioriteiten te stellen Facultatieve sanctiebevoegdheden ▫De noodzaak van een sanctionerings-instrumentarium dat maximaal beantwoord aan het evenredigheidsbeginsel Kwaliteitseisen voor wetgeving: noodzakelijkheid, proportionaliteit… Oppassen voor versnippering bij toekennen sanctionerings- bevoegdheden

Uitdagingen…  Schatting van marginale kosten en baten van handhaving  Bepaling van de factoren die handhavingskosten en – baten in Vlaanderen beïnvloeden