Het belang van activering Monika Smit WODC Hoofd afdeling RWI Stichting LOS 2 juni 2016

Belgische delegatie 30 maart 2016 ‘Als ik bezig ben denk ik niet zo veel’. Evaluatie van de pilot activering van bewoners van gezinslocaties WODC rapport 2015 Eline Boersema Iris Sportel Monika Smit Arjen Leerkes

Belgische delegatie 30 maart 2016 Gezinslocaties Onderdak voor uitgeprocedeerde gezinnen die geen recht meer hebben op opvang, maar gezien minderjarige kinderen niet op straat gezet kunnen worden Voorzieningenniveau: sober Regime: gericht op vertrek Vergeleken met asielzoekers: meldplicht, binnen gemeentegrenzen moeten blijven, geen reiskostenvergoeing voor juridische procedures, minder leefgeld, alleen noodzakelijke medische zorg (kinderen wel naar school en volledig recht op gezondheidszorg)

Belgische delegatie 30 maart 2016 Waar zijn de (pilot) gezinslocaties? Amersfoort Burgum Den Helder Emmen Gilze Goes Katwijk

Belgische delegatie 30 maart 2016 Bewoners gezinslocaties 2011 – maart 2015: bewoners Helft eenoudergezinnen (vaak alleenstaande moeders) 54% 18 jaar of jonger 82 nationaliteiten, m.n. Afghanen, Armeniers, Irakezen en Somaliers Stichting LOS, 2 juni 2016

Belgische delegatie 30 maart 2016 Verblijf en vertrek van bewoners Meesten verblijven langer dan een jaar op gezinslocatie In totaal 48% nog niet uitgestroomd Voor zover wel uitgestroomd (mede afhankelijk van gezinssamenstelling/nationaliteit): 47% alsnog verblijfsvergunning 24% zelfstandige terugkeer 22% MOB 6% uitgezet Stichting LOS, 2 juni 2016

Belgische delegatie 30 maart 2016 Aanleiding en achtergrond onderzoek ACVZ advies Verloren Tijd (2013): in de asielopvang en in het onderdak voor vreemdelingen zonder rechtmatig is te weinig te doen voor bewoners dit zou de gezondheid van bewoners ondermijnen en leiden tot hospitalisatie, passiviteit en depressie Pilot activering: hoofddoel pilot: bevorderen zelfstandige terugkeer Daarnaast: verbetering van welzijn ->minder beroep op medische voorzieningen

Belgische delegatie 30 maart 2016 Werkzaamheid pilot volgens het beleid (veronderstelde werkzame mechanismen) Aanbieden activiteiten aan volwassen bewoners ->bewoners actiever -> meer regie over eigen leven welbevinden verbetert -> meer terugkeer, betere leefbaarheid locaties, minder zorgkosten Aanbieden info over land van herkomst ->bewoners verdiepen zich meer -> bewoners maken betere keuzes -> meer terugkeer Stichting LOS, 2 juni 2016

Belgische delegatie 30 maart 2016

Belangrijkste onderzoeksvragen Hoe ervaren bewoners en uitvoerders de pilotactiviteiten? Sluiten hun ervaringen aan bij de doelen die werden gesteld? Stichting LOS, 2 juni 2016

Belgische delegatie 30 maart 2016 Oderzoeksmethoden Beleidsanalyse Literatuurstudie Interviews met bewoners Interviews met sleutelfiguren die betrokken waren bij de totstandkoming van de pilot, bewoners, medewerkers DT&V en COA, locatiemanagers, medewerkers van zorgorganisaties en overige betrokkenen Analyse registratiegegevens DT&V en COA Stichting LOS, 2 juni 2016

Belgische delegatie 30 maart 2016 Resultaten literatuurstudie: werkt activering zoals gedacht? Verveling en passiviteit kan voorkomen in situaties die vergelijkbaar zijn met de gezinslocaties Dit kan negatief zijn voor de gezondheid Weinig onderzoek over effect van activering, werking: ? Gezondheid heeft invloed op terugkeer, maar welke: ? Activering zou kunnen leiden tot meer zorggebruik Stichting LOS, 2 juni 2016

Belgische delegatie 30 maart 2016 Concrete aanbod op de pilotlocaties Cursussen (landelijk: DT&V, locaal: ROC’s): bv webdesign, autotechniek, kapper, PC vaardigheden, jobtraining Sport(faciliteiten) (COA): vrouwensport, boksles, aerobics, fitness, voetbaltraining, zwemmen, weerbaarheidstraining, tennis Overige activiteiten(begeleiding) (COA): keramiek, naaiatelier, handwerken, zangles, basaal Nederlands, koken, zelfwerkzaamheid, vrijwilligerswerk buiten AZC, moestuin T-rooms: infozuilen met computers met skype- mogelijkheden, boeken, tijdschriften, kranten, dvd’s en terugkeerfilms Stichting LOS, 2 juni 2016

Belgische delegatie 30 maart 2016 Deelname Meeste deelname aan: zelfwerkzaamheid, basaal Nederlands, vrouwensport, zwemmen, weerbaarheid Ook veel deelname aan eenmalige, incidentele activiteiten (bingo, sporttoernooien) Weinig gebruik van T-rooms Stichting LOS, 2 juni 2016

Belgische delegatie 30 maart 2016 Wat vonden de bewoners? Moeilijke interviews: angst, tolkentelefoon, emotionele reacties, psychiatrische problematiek, activering als gespreksonderwerp Sommigen druk met kinderen, maar ook veel verveling Behoefte aan zinvolle dagbesteding, waardering voor activiteiten T-room niet populair Reden voor deelname: actief willen zijn, afleiding zoeken Reden voor niet-deelname: kinderen, niet meer gemotiveerd zijn Veel gezondheidsklachten, soms minder door activiteiten Niet bezig met terugkeer Stichting LOS, 2 juni 2016

Belgische delegatie 30 maart 2016 Wat vonden medewerkers? Meesten positief over activering (verschil DT&V en COA) Positief voor eigen werk Sommigen zien positief effect op welzijn en gezondheid bewoners Geen invloed op vertrek Stichting LOS, 2 juni 2016

Belgische delegatie 30 maart 2016 Conclusie Bewoners gezinslocaties: moeilijk tot terugkeer te bewegen Bewoners niet bezig met vertrek, hopen op verblijfsvergunning Velen krijgen alsnog verblijfsvergunning Activering wordt gewaardeerd en heeft positieve invloed op welzijn en bij sommigen ook gezondheid Activering leidt niet tot terugkeer Activering leidt waarschijnlijk niet tot minder zorggebruik Investeren in activering is toch van belang, ook voor degenen die uiteindelijk in Nederland zullen blijven Stichting LOS, 2 juni 2016