06/04/2009 Economische waarderingsstudie van natuurlandschappen voor MKBA Uitgevoerd door VITO in consortium met UA en IVM ( ) In opdracht van de Afdeling Milieu-, Natuur- en Energiebeleid

Vertrouwelijk – © 2009, VITO NV – Alle rechten voorbehouden 21/06/2016 Doel van de studie »Onderbouwing natuurbeleid met waarderingsfuncties en kengetallen van natuurlandschappen: voor MKBA, keuze inrichtingsscenario´s, prioriteitsstelling, … »Aanvullen Standaardmethodiek MKBA voor zeehavenprojecten van het departement MOW met deze kengetallen en waarderingsfuncties: externe effecten van projecten op ‘natuurlandschappen’ op een gelijke, monetaire wijze afwegen tegen andere kosten en baten van uit te voeren infrastructuurprojecten.

Vertrouwelijk – © 2009, VITO NV – Alle rechten voorbehouden 21/06/2016 LANDSCHAP Economische waardering van ecosysteemdiensten: interdisciplinair

Vertrouwelijk – © 2009, VITO NV – Alle rechten voorbehouden 21/06/2016 Aanpak »Onderscheid tussen »Productie- en regulatiebaten > indirecte gebruikswaarde »Belevings- en overdrachtswaarde > directe gebruikswaarde en niet-gebruikswaarde »Reden: verschillende methoden voor kwantificering en waardering

Vertrouwelijk – © 2009, VITO NV – Alle rechten voorbehouden 21/06/2016 Focus op 6 natuurlandschappen »Natuurlijke graslanden »Bos (Ruigte, bos en struweel) »Slik en schor »Pioniersvegetaties »Open water, riet en moeras »Duinen

Vertrouwelijk – © 2009, VITO NV – Alle rechten voorbehouden 21/06/2016 Kwantificering productie- en regulatiebaten »Productiefuncties => levering van goederen zoals voedsel, drinkwater en bouwmaterialen: »Kwantificeren door te kijken wat de productie- opbrengst van natuurlandschappen is. »Regulatiefuncties => creëren de omstandigheden voor gezonde ecosystemen »Kwantificatie mogelijk indien kennis van onderliggende ecologische processen: deze processen kwantificeren. »Kwantificatie van ecosysteemfuncties indien: relevant en voldoende informatie beschikbaar

Vertrouwelijk – © 2009, VITO NV – Alle rechten voorbehouden Aanpak productie- en regulatiebaten Veel informatie – relevant in havengebieden »Nitrificatie – Denitrificatie in verschillende systemen oOeverzones oGrondwater afhankelijke wetlands (riparian wetlands) oDoorstroom wetlands (in-stream wetlands) oOppervlaktewateren oWaterbodems van rivieren oTidale systemen (slikken, schorren, wilgenvloedbossen en rietmoerassen) oOverstromingsgebeurtenissen »N, P, C allocatie in levende biomassa »N, P, C allocatie in bodems (bodemvorming) »N, P, C-allocatie/begraving in sedimenten oRivierbodems oOppervlaktewater oEstuaria (slikken) - ontpoldering »Luchtzuivering (fijn stof captatie) »Geluidsbuffer Beperkt belang in haven en kustgebieden »Beschaduwing – afkoeling (stedelijke context) »Voorkomen erosie – versterken infiltratie (in polders?) »Pollinatie vanuit bloemrijke vegetaties »Pest controle (voorkomen van plagen en ziekten) Casus-specifiek – modellen vereist »Waterretentie – conservering (droogteschade) »Waterberging (overstromingsrisico) »Veiligheid tegen overstromen – kustverdediging (overstromingsrisico) KwantificatieGeen Kwantificatie

Vertrouwelijk – © 2009, VITO NV – Alle rechten voorbehouden Waardering productie- en regulatiebaten »O.b.v. Vlaamse marktprijzen van vermeden schade, kosten voor herstel of beheersmaatregelen »Bronnen: »MKBA actualisatie Sigmaplan »MKBA Hemmepolder »MKM lucht en water »Kengetallen uit de literatuur

Vertrouwelijk – © 2009, VITO NV – Alle rechten voorbehouden 21/06/2016 Belevings- en overdrachtswaarde »Via uitgedrukte voorkeursmethoden => Keuze-experiment (CE) = state-of-the-art »Respondenten krijgen in een enquête verschillende alternatieve beschrijvingen van natuurlandschappen, variërend volgens hun verschillende eigenschappen (incl. de prijs) en de niveaus die deze kunnen bereiken. »Respondenten kiezen uit deze reeks van alternatieven (incl. “status-quo-situatie”) waaraan ze de voorkeur geven.

Vertrouwelijk – © 2009, VITO NV – Alle rechten voorbehouden 21/06/2016 Doel: waarderingsfunctie »W=f(β1A1, β2A2,… βxAx, Y, D, A, Use…) »Functie bestaat uit 2 delen: 1. De kenmerken van het gebied (attributen) »Natuurtype »Omvang »Aangrenzend landgebruik »Soortenrijkdom »Toegankelijkheid

Vertrouwelijk – © 2009, VITO NV – Alle rechten voorbehouden 21/06/ De kenmerken van mensen in het studiegebied »Inkomen »Leeftijd »Geslacht »Afstand van respondent tot het natuurgebied »Beschikbaarheid tot substituten natuurgebied »Lid van een natuurvereniging? »De bevraging moet dusdanig opgesteld zijn dat ze informatie levert over deze factoren.

Vertrouwelijk – © 2009, VITO NV – Alle rechten voorbehouden 21/06/2016 Attributen van de natuurlandschappen »Focusgroepen »Literatuur »Gesprekken met experten »Ervaringen uit milieu-economie »Terugkoppeling met stuurgroep

Vertrouwelijk – © 2009, VITO NV – Alle rechten voorbehouden 21/06/2016 Opbouw enquête »De enquête bestaat uit 4 delen: »1. Opwarming, beleving en perceptie »2. Keuze-experiment »3. Socio-economische gegevens van de respondent »4. Controle en interpretatievragen

Vertrouwelijk – © 2009, VITO NV – Alle rechten voorbehouden 21/06/2016 Voorbeeld keuzekaart

Vertrouwelijk – © 2009, VITO NV – Alle rechten voorbehouden 21/06/2016 Pretesten »Cruciale fase in de waarderingsstudie. »Doel: testen of alles duidelijk is. »Scenario: duidelijk en geloofwaardig? Geen protest? »Attributen: duidelijk en relevant? »Levels: duidelijk en onderscheidend? »Prijs: duidelijk: €/hh/jaar? Omvang bedragen? Geloofwaardig betalingsmiddel? »Keuzekaarten: duidelijk? Zijn mensen bereid een afweging te maken? Aantal alternatieven verwerkbaar? »Hoe: »Face-to-face »Gevarieerd publiek »Afnemen enquête + aantal diepte-interviews

Vertrouwelijk – © 2009, VITO NV – Alle rechten voorbehouden 21/06/2016 Afname enquêtes »Verschillende mogelijkheden: face-to-face, internetenquête, postenquête, telefonische enquête »Keuze voor internetbevraging via marktonderzoeksbureau »Voordelen: »snel grote steekproefomvang; »geen interviewerbias; »Innovatief en interactief dmv visuele stimuli, inbouwen van waarschuwingen etc; »bijkomende test door onderzoeksbureau dat survey organiseert; »… »Nadelen: vb. risico op dubbel respons, maar wordt rekening mee gehouden.