Symposium Weerleggen van grenzen 21 november 2009 Willemstad Curaçao

Economische groei Volksgezondheid Milieu L.R. Narain

Wat is economie? Bankiers Overheden Internationale financiële instituten: kennelijk weten zij het niet meer zo goed

Real world Mondiaal groeien rijkere en armere landen uiteen Intern ook Trickle down effect werkt niet Toename korte termijn belang Natuurdegradatie neemt toe Klimaatverandering zet onbarmhartig door en beïnvloedt alles -

Economisch herstel Werkgelegenheid niet in herstelconcept Groei uitgedrukt in BBP – dubbelzinnig Herstel: voortzetting van al het voorgaande? Andere groei-indicatoren nodig met veel meer aandacht voor sociaal welzijn – gezondheid – milieu en rechtvaardige verdeling

Uitgangspunt van Sustainability Draagvermogen aarde Draagvermogen samenleving Mensen nu en in toekomst (tijd + ethiek) Wending in omgang met mens en natuur

Locale economie: raffinaderij Slechte milieukwaliteit met evidente nadelen volksgezondheid en natuur BBP kan omhoog door hogere produktiviteit Gevolgen voor gezondheid en milieu Gevolgen voor andere economische activiteiten zoals toerisme Geen winst- en andere belasting Bijdrage aan economie en welzijn?

Locale economie: toerisme Grootste taboe in openbaar debat ecotoerisme, dolfijntoerisme, community tourism, medisch toerisme, filialen medische universiteiten = toerisme= ‘economie’ -> BBP indicator Probleemoplossing gezocht in meer expansie + annexatie (consultant Oxford) Overheid wil aandeel van toerisme in BBP vergroten: blijft dus in dit discours CB en CBS: grote economische klappen vermeden door mix verschillende sectoren

Vervolg1:Toerisme als economie Grote projecten: aandeelhoudersdruk Winsten binnen steeds kortere perioden binnenhalen (internationale tendens) Groot deel opbrengsten ‘gerepatriëerd’ Laagst mogelijke loonkosten (stagiares, migranten, vrijwilligers)

Vervolg2: Toerisme als economie Zoveel mogelijk faciliteiten van overheid verkrijgen: tax holidays, financiering van marketing, reparaties na stormen, stroomtarieven 30% lager voor hotels, ook lagere watertarieven voor sommige hotels Afwentelen kosten op gemeenschap: verwijderen mangroven, vernietiging koraal, CO2 uitstoot, druk op infrastructuur

Vervolg3:Toerisme als economie Netwerk duikscholen en natuurwandelclubs weinig inheems: geen ‘trickle down’ Voortgaande commercialisering openbare stranden (effect van uitsluiting) Speculatie Vraag: wat is de bijdrage van de toeristische sector aan de economie?

Milieu en toerisme Ruimtelijk beslag is enorm, villaparken als toeristische activiteit beschouwd Hierdoor groot verlies aan locaal groen en landschap Versnippering van projecten belemmert overleven locale flora en fauna (Fontein) Bouwen in kustgebied: (in)directe degradatie mariene milieu

Milieu en toerisme vervolg Strekdammen, breakwaters, pieren: directe schade aan koraalrif en mariene milieu Spreiding projecten langs de kust: geen totaaloverzicht van milieueffecten Lozing rioolwater: schade mariene milieu ihb koraalrif (Piscadera, bungalows a/z) Volume afval, afvalwater, CO2 groot

Milieu en gezondheid Kwaliteit vh zwemwater wordt niet systematisch gemeten Kwaliteit van het zand van zandstrand dito overcrowding van stranden: extra risico Golfcourses: herbicides - zee - voedselketen Risico consumptie besmet vis Nabij stad: raffinaderijlozingen

Vervolg1: milieu en gezondheid Lucht: raffinaderij en Aqualectra in Rifgebied; uitlaatgassen verkeer – gezondheidsrisico Opengelegd land trekt meer muggen aan Vestiging in muggenrijk - spuiten – chemische troep – resistentie muggen Personeel in toerisme sector extra blootgesteld aan import griep e.d. vooral als thuissituatie slecht is: voeding, behuizing, hygiene

Vervolg2: milieu en gezondheid Imitatie van lifestyle en voedingsgewoonten (samen met andere vormen van ‘modernisering’) dragen bij tot gewichtstoename, bloeddruk, roken Psychische impacts van ‘Herlocaties’(Marie Pampun e.o.), ontoegankelijkheid kust, psychische drempels in stedelijk gebied

Bijdrage toerisme aan economie Milieu- en gezondheids- en sociaalculturele effecten ook te zien als kostenpost Dit aftrekken van de gangbare geafficheerde economische baten Hiervan ook economische derving aftrekken (tax holiday e.d.) Wat blijft er rekenkundig dan over

Anders denken over economie en samenleving Gezondheid, milieu en sociaal-cultureel leven zijn waarden die niet ondergeschikt kunnen worden gemaakt aan economisch primaat Milieu en cultuur als belangrijke component van ontwikkeling: ecologische economie Sociaal: investeren in capabilities – Amartya Sen (Nobelprijs economie 1998) Meer kennis opdoen over deze en andere invalshoeken

Zorg Een contrapunt tegenover de staat en economie: zorg in de leefwereld (de ander, de natuur) (1)Anders dan ‘service’ of ‘dienst’: spontane zorg in familie/kennissenverband -tegenprestatie niet noodzakelijk (2) Meer maatschappelijk: morele componenten zoals: aandacht, verantwoordelijkheid, competentie en receptiviteit (Joan Tronto)

Zorg2 (3) niveau van overheid: zorgplicht Tussen (1) en (3) is o.m. de civil society actief Maar heeft wel weet van (1) en (3) Verantwoordelijkheid om het zorgbegrip uit te diepen Professionelen van de zorgsectoren kunnen hierbij een grote rol spelen

Zorg3 Taak in deze van civil society en professionelen des te dringender in samenleving die eenzijdig voor ‘economie’ kiest, groter wordende afstand tussen arm en rijk kent, groeiende uitsluiting van bepaalde bevolkingscategorieën Professionelen zullen zich moeten beraden over wat hun plek in de samenleving is en zou moeten zijn ivm al het voorgaande (o.m. Harry Kunneman)

Zorgplicht overheid Wetgeving op milieugebied schiet tekort: emissies, MER, hinder, afval, afvalwater, koraalrif, mangroven, kapwetten Handhaving schiet tekort Zorgplicht vd overheid heeft voor de samenleving pas betekenis als civil society en professionelen het begrip ‘zorg’ verdiepen en actualiseren

Zorgplicht bedrijven Maatschappelijk verantwoord Ondernemen (MVO) bedient zich vd slagzin People, Planet, Profit (PPP), een poging om het begrip ‘duurzame ontwikkeling’ voor het bedrijfsleven handzamer te maken Financiële instellingen: welke investeringen financieren – rekening houdend met gezondheid en milieu, culturele en sociale leefwereld en verantwoorde bedrijfsvoering

Zorg Burgers (civil society + professionals), bedrijven en overheid werken aan zorg voor verdere humanisering vd samenleving