Nadja Jungmann Lector schulden en incasso Onoplosbare schuldsituaties

Afgelopen jaren  Toename aantal mensen met financiële problemen  Steeg de gemiddelde schuldenlast  Gingen gemeenten afwijzingscriteria hanteren  Gaf de overheid zichzelf steeds meer incassobevoegdheden  Werd er strengere fraudewetgeving van kracht  ……..

Onderzoeksvraag Wat zijn veel voorkomende redenen waardoor mensen met een problematische schuldsituatie die een beroep doen op de schuldhulpverlening vooralsnog geen gebruik (kunnen) maken van een schuldregeling en wat is hun perspectief?

Onderzoeksmethoden  129 dossiers bij vijf gemeenten  78 schuldhulpverleners bevraagd  25 vertegenwoordigers van ketenpartners en crediteuren  34 gemeentelijke beleidsplannen schuldhulpverlening  Literatuur (specifiek over invloed schulden op gedrag)

Oplossen schulden is van belang  Minstens huishoudens met problematische schulden en minstens met risico  Kosten voortbestaan schulden zijn hoog  Nibud: kosten euro per huishouden  Hoger ziekteverzuim of langduriger uitkeringsafhankelijk  Verslechtering mentale gezondheid  Impact op fysieke gezondheid  Relaties komen onder druk  Kosten baten analyses € 1:2,40

Een derde onoplosbaar  Bij een derde van de aanvragers vooralsnog geen schuldregeling mogelijk  Vier redenen  Beleid van de gemeente  Juridische status vorderingen  Gedrag schuldenaar  Kwaliteit werkalliantie

Juridisch en gedrag nauw verbonden  Zelden één duidelijke oorzaak  In 123 dossiers 173 belangrijkste redenen  85 Juridische redenen  70 Redenen in gedrag 22 niet of nauwelijks beïnvloedbaar 39 goed beïnvloedbaar  18 Overige redenen  Totaal 348 belemmeringen

Grote diversiteit  ‘Hij is snel gespannen en ervaart veel onrust. Dit bepaalt ook zijn handelen. Ondoordacht neemt hij beslissingen die negatief uitwerken op zijn financiën. Telkens weer’  ‘Wat mij treft is de eenzaamheid van meneer. Meneer geeft aan dat hij soms dagen thuis is en het ook lastig vindt om naar schuldhulpverlening te komen omdat hij op straat liever niemand tegenkomt’

Kwetsbare huishoudens  Gemiddeld euro schuld  Gemiddeld inkomen euro per maand  76 procent beslag op inkomen  40 procent onder beslagvrije voet Perspectief  Een derde grote kans escalatie  Een vijfde alsnog een schuldregeling  Een derde in principe stabiel (met risico escalatie op termijn)

Dynamiek problematische schulden 10  Mensen leven bij de dag  Besluiten minder overdacht  Geloof in eigen kunnen neemt af  Geloof dat inspanning zin heeft neemt af  Bron van verandering is extern “Schaarste neemt bezit van je geest, mensen handelen anders bij een gevoel van gebrek” – Eldar Shafir

Aanbevelingen  Juridisch  Garandeer harde beslagvrije voet  Verminder druk door CJIB vorderingen  Maak schuldregeling bij fraudevordering mogelijk  Schaf strenge gemeentelijke afwijzingscriteria af  Gedrag  School sociaal raadslieden in recente inzichten effecten schaarste  Motiveer schuldenaren en ondersteun hen bij maken eigen plan om uit de schulden te komen

Einde  Nadja Jungmann  