©Deloitte © 2009 Deloitte Touche Tohmatsu Nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen Gemeente Dordrecht Dordrecht Rein-Aart van Vugt JaapJan Visser 1 Themabijeenkomst raad 7 januari 2013

©Deloitte © 2010 Deloitte Touche Tohmatsu Onderwerpen: 1.Beleidsmatige uitgangspunten en relevante thema’s in de concept-nota 2.Voldoende handvaten om risico’s in beeld te brengen en beheersmaatregelen te treffen 3. Huidige niveau risicomanagement 2

©Deloitte Vraag 1:Beleidsmatige uitgangspunten en relevante thema’s in de concept-nota 1. Strategie 2. Verantwoor delijkheden en rollen 6. Informatie- voorziening 4. Definitie weerstands- capaciteit 3. Methode risico- calculatie 5. Ratio

© 2009 Deloitte Touche Tohmatsu Vraag 1:Beleidsmatige uitgangspunten en relevante thema’s in de concept-nota Kern van onze conclusie en advies: a)12 beleidskaders zijn prima startpunt en leggen een goede basis. b) Vervolg: concrete vertaling in Nota Risicomangement en Weerstandsvermogen maken (1) en rol gemeenteraad explicieter maken (2). Sheets hierna bevatten adviezen en tips om de nota te verwerken Vraag 2: Voldoende handvaten om risico’s in beeld te brengen

©Deloitte Onderwerp Strategie ToelichtingIn huidige concept- nota? Rol Gemeenteraad 1Financieel of brederWelke scope heeft risicomanagement? Beperkt, wordt genoemd, maar nog niet nader ingevuld Wordt geen expliciete uitspraak gedaan. Via Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen en paragrafen. 1Onderscheid strategisch/beleids- matige risico’s en uitvoeringsrisico’s Welke scope heeft risicomanagement en welk niveau van risico’s worden onderscheiden? Beperkt, wordt genoemd, maar nog niet nader ingevuld Wordt geen expliciete uitspraak gedaan. Via Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen en paragrafen. 1Onderscheid statische en dynamische (begrotings-) risico’s Welke scope heeft risicomanagement en welk type risico’s wat betreft het zich voordoen en mogelijke effecten worden onderscheiden? Beperkt, wordt genoemd, maar nog niet nader ingevuld Wordt geen expliciete uitspraak gedaan. Via Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen en paragrafen. 1Risico-houdingWelke risicohouding heeft de gemeente Dordrecht? Wordt niet expliciet gemaakt Wordt geen expliciete uitspraak gedaan. Via Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen en paragrafen. Vraag 1:Beleidsmatige uitgangspunten en relevante thema’s in de concept-nota

©Deloitte OnderwerpToelichtingIn huidige concept- nota? Rol gemeenteraad 2Verantwoordelijkhed en en rollen binnen de gemeente. Uitwerking rollen Gemeenteraad, college en ambtelijke organisatie Ja, zij het dat het meer SMART kan (hoe en tijdstippen) en rol gemeenteraad kan sterker. Zie kolom 3 3Methode van inventariseren Welke methode van inventariseren wordt gebruikt? Ja, vooral Naris- methodiek. Risico’s grondexploitatie maken hier integraal onderdeel van uit. Kennis van nemen, kritische vragen stellen en eventueel aanpassing methodiek vragen. 3Methode van calculeren (risico- inschatting) en schadebepaling) Welke methode van risico- inschatting en het berekenen van de eventuele schade wordt gebruikt? Ja, Monte-Carlo simulatie. Risico’s van < € worden niet meegenomen; De schadekans wordt voor 75% meegenomen (was 90%) Kennis van nemen, kritische vragen stellen en eventueel aanpassing methodiek vragen. 4Definitie weerstandscapaciteit Welke ‘buffers’ worden voor welk gedeelte meegeteld bij de bepaling van de weerstandscapaciteit? Conservatief? Of juist niet? Ja, uitwerking via A, B, C categorieën. Categorie A is primair basis voor capaciteit. Is redelijk conservatief Wordt expliciete uitspraak gedaan. In de Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen. Vraag 1:Beleidsmatige uitgangspunten en relevante thema’s in de concept-nota

©Deloitte OnderwerpToelichtingIn huidige concept- nota? Rol gemeenteraad 5RatioWelke ratio tussen weerstandscapaciteit en risico’s is acceptabel? Wanneer het risicoprofiel (inventariseren en calculeren) en de weerstandscapaciteit conservatief worden bepaald, kan de ratio lager. Ja Ratio van 1,0 blijft voorlopig gehandhaafd. Dit is overigens geen wettelijke eis, maar een lokale keuze! Gemeenteraad bepaalt kaderstellend de ratio. 6.Informatievoor- ziening aan de raad. Regulier P&C-cyclus of afzonderlijk? Beperkt, via normale P&C-cyclus. Gemeenteraad kan uitspraken doen over: -In P&C-cyclus of afzonderlijk. -Wijze van behandelen -Inzicht in risicoprofiel (bruto/netto) Vraag 1:Beleidsmatige uitgangspunten en relevante thema’s in de concept-nota Informatie over: -nieuwe risico’s -voorgedane risico’s en relatie met gemaakte inschattingen -ontwikkeling van het risicoprofiel -afgevoerde risico’s -ontwikkelingen met betrekking tot beheersmaatregelen (effectiviteit etc.) -ontwikkeling van de weerstandscapaciteit -ontwikkeling van de ratio -mogelijke aanpassing van de strategie, methoden, ratio etc.

©Deloitte © 2010 Deloitte Touche Tohmatsu Vraag 2: Voldoende handvaten om risico’s in beeld te brengen 8 Sterke punten: Voldoende aandacht voor het onderwerp van risicomanagement op niveau raad, college, ambtelijke organisatie. Decentrale verantwoordelijkheid / bottom-up methode  bevordert risicobewustzijn binnen alle lagen gemeente. Impact raadsvoorstellen op risico’s voor de stad. Aandacht voor verbonden partijen. Redelijk voorzichtige benadering. Ontwikkelpunten: Rol gemeenteraad kan duidelijker en concreter. Informatievoorziening verbeteren en afstemmen op behoefte van de gemeenteraad. Acties college en ambtelijke organisatie concreter (meer SMART) maken. Meer aandacht voor het cultuur-aspect van risicomanagement (bewustzijn, integraliteit). We onderschrijven de ontwikkelpunten uit hoofdstuk 3 van de nota. Inzetten op versterking van een integrale benadering van risicomanagement.

©Deloitte © 2010 Deloitte Touche Tohmatsu Vraag 3: Huidige niveau risicomanagement 9 Afgelopen jaren heeft het opzetten risicomanagementsysteem de aandacht gehad binnen Dordrecht Aandacht van de gemeenteraad voor risicomanagement is goed en neemt toe Toepassing Naris (en Monte-Carlo methodiek) is landelijk erkende methode Redelijk conservatieve risico-inschatting - risico’s worden relatief hoog ingeschat Conservatieve benadering weerstandscapaciteit - alleen algemene reserves Te veel focus op het voldoen aan de interne norm van 1,0, het gaat om wat er achter zit Informatievoorziening aan de gemeenteraad kan sterker De kaderstellende en controlerende rol van de gemeenteraad structureel versterken Kwetsbare opstelling naar de gemeenteraad (ook over dilemma’s) kan worden versterkt Risicobewustzijn en risico-handelen (cultuur) kan op alle niveaus worden versterkt Integraliteit van risicomanagement vraagt aandacht (rol van ‘control’) Nadrukkelijker vanuit een strategie handelen Onderschrijven ontwikkelpunten uit hoofdstuk 3 Aandachtspunt blijft dat het startpunt is dat de gemeente zelf de risico’s invoert en moet inschatten of het risico hoog, middel of laag is.

©Deloitte © 2010 Deloitte Touche Tohmatsu Vragen ? 10